Με αφορμή την επένδυση στα Φαλάσαρνα, ας μιλήσουμε για την ανάπτυξη στην Κίσσαμο…

Του Δημήτρη Μητρόπουλου

Η πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Κρήτης, υπέρ της επένδυσης ενός τεράστιου τουριστικού χωριού 850 κλινών πάνω στην και πάνω από την παραλία της Φαλασάρνας, προκάλεσε ποικίλα σχόλια. Κυρίως γιατί η απόφαση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων «τεχνοκρατικών» υπηρεσιών, όπως ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) και η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης.

Ας δεχτούμε ότι γενικά και από πολιτική άποψη μπορεί ένα όργανο αιρετών, όπως είναι η συγκεκριμένη επιτροπή, να μην ευθυγραμμίζεται με τις «τεχνοκρατικές» υπηρεσίες. Θα πρέπει ωστόσο να έχει κάποιο συγκροτημένο πολιτικό σκεπτικό. Έχει; Η αγαπημένη λέξη, που τελευταία και όσον αφορά τη συγκεκριμένη επένδυση κλίνεται σε όλες τις πτώσεις, είναι η ανάπτυξη. Βασίστηκε λοιπόν η επιτροπή σε κάποια μελέτη, έρευνα ή έστω εκτίμηση ότι η συγκεκριμένη επένδυση θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της Κισσάμου και των Χανίων και στη βελτίωση της ζωής της πλειοψηφίας των κατοίκων;

Ας προσπεράσουμε, χάριν συντομίας, ότι η ανάπτυξη ενός τόπου δεν αφορά τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Γενικά οι μονοκαλλιέργειες δεν αποτελούν αναπτυξιακό μοντέλοκαι ειδικά η υπερτουριστικοποίηση έχει φέρει πολλαπλά αδιέξοδα σε πολλές περιοχές. Αλλά έστω κι έτσι, συμβάλλει η συγκεκριμένη επένδυση στην ανάπτυξη του Χανιώτικου και Κισσαμίτικου «τουριστικού προϊόντος»; Το έψαξαν οι περιφερειακοί σύμβουλοι; Το σκέφτηκαν αφού μελέτησαν τα δεδομένα;

Στην τρίτη θέση παγκοσμίως βρίσκεται η Ελλάδα ως προς τον τουρισμό για τον ήλιο και τη θάλασσα, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη. Στην ίδια μελέτη αναφέρθηκε ότι « ο ήλιος και η θάλασσα είναι με μεγάλη διαφορά το πιο δημοφιλές τουριστικό προϊόν με 226 εκατομμύρια διεθνή ταξίδια μέσα στο 2019. Ακολουθούν το citybreak, ο πολιτιστικός τουρισμός, ο τουρισμός συναντήσεων, κινήτρων, συνεδρίων και εκθέσεων (MICE) και μετά ο ναυτικός τουρισμός (yachting)».

Ας το κρατήσουμε αυτό. Μπορεί να αστειευόμαστε με το «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα…», αλλά στους σημερινούς ρυθμούς ζωής του «δυτικού ανθρώπου», αυτό παραμένει μια μοναδική διέξοδος. Και εξηγεί και τα στοιχεία για Μπάλο, Ελαφονήσι, Φαλάσαρνα που ακολουθούν.

Σε μια άλλη μελέτη που υλοποιήθηκε από το Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης και συντονίστηκε από το τμήμα Οικονομίας & Διοίκησης του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, το τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), μέλη του Πανεπιστημίου Κρήτης, την Ανώτερη Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης Κρήτης (ΑΣΤΕΚ), την Περιφέρεια Κρήτης και το Δήμο Χανίων, διαβάζουμε, τον Ιανουάριο του 2022 (πηγή: https://m.naftemporiki.gr/story/1820800) , ότι:

• υπάρχει συγκριτική μείωση στα ξενοδοχεια στις τουριστικές περιοχές Αγίας Μαρίνας και Πλατανιά σε σχέση με το 2019. Αντίθετα σημειώνεται αύξηση στις προτιμήσεις καταλυμάτων, όπως είναι βίλες, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα/δωμάτια, ιδιόκτητα σπίτια κυρίως εντός πόλης Χανίων, αλλά και σε περιοχές της ενδοχώρας και κυρίως της περιοχής Κισσάμου. Γενικώς αυξάνεται η τάση που έχουν οι αλλοδαποί τουρίστες να διαμένουν σε καταλύματα τα οποία δεν συνωστίζονται πολλά άτομα.
• Οι κύριοι προορισμοί είναι σχεδόν 60% το Λαφονήσι, 50% ο Μπάλος, 35% η Φαλασάρνα. Είτε προσγειωθούν στα Χανιά είτε στο Ηράκλειο, πάνω από τους μισούς επισκέπτες της Κρήτης επιλέγουν την Κίσσαμο για να έρθουν σε αυτές τις παραλίες!

Τον Αύγουστο του 2022, 8 μήνες μετά, σε μια ακόμα μελέτη (πηγές: forin.gr και agonaskritis.gr) διαβάζουμε:

• Οι τουρίστες που επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη το κάνουν ως επί το πλείστον για λόγους αναψυχής και ξεκούρασης, ενώ η κρητική γαστρονομία αποτελεί ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για την επιλογή της περιοχής ως τελικό προορισμό. Οι παραλίες και γενικότερα το τοπίο και το περιβάλλον, η ποιότητα των υπηρεσιών στα τουριστικά καταλύματα, η ποιότητα των τοπικών αγροτικών προϊόντων, η φιλοξενία των ντόπιων ανθρώπων, καθώς και η ηρεμία και ασφάλεια του τόπου αξιολογούνται πολύ θετικά κατά τη διάρκεια της παραμονής τους. Το θέμα του περιβάλλοντος έθιξε κατά την παρουσίαση της μελέτης και ο Διευθυντής του ΜΑΙΧ κ. Μπαουράκης τονίζοντας ότι σταθερή αξία για τους επισκέπτες παραμένει το φυσικό περιβάλλον της Δυτικής Κρήτηςπου ακόμη διατηρείται αναλλοίωτο.
• Παρατηρείται ότι οι παραλίες του Νομού Χανίων, όπως είναι του Ελαφονησίου και του Μπάλου είναι στις πρώτες επιλογές τους και κρίνεται απαραίτητη η αειφορική διαχείριση των προορισμών αυτών, δεδομένου του πολύ μεγάλου αριθμού αφίξεων αλλοδαπών τουριστών.
• Ο μέσος όρος του εισοδηματικού επιπέδου των επισκεπτών κυμαίνεται μεταξύ της κλίμακας 70.000-80.000 ευρώ, όταν το 2019 κυμαινόταν σε χαμηλότερα επίπεδα μεταξύ 45.000 – 60.000 ευρώ.
• Εννέα στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες όχι μόνο θα επιθυμούσε να ξαναεπισκεφθεί τη Δυτική Κρήτη, αλλά θα το συνιστούσε ανεπιφύλακτα σε συγγενείς και φίλους.

Τα στοιχεία καταρρίπτουν όλους τους μύθους που καλλιεργούν οι κύκλοι που υποστηρίζουν μια παράλογη επένδυση που θα μεταμορφώσει και θα κλείσει την πρόσβαση σε μια μοναδική παραλία που έχει αξιολογηθεί ως 21^η σε ολόκληρη την Ευρώπη (πηγή: tripadvisor.com) και προσελκύει κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες (όλοι αυτοί απλά δε θα έχουν λόγο να έρχονται, αν πραγματοποιηθεί αυτή η επένδυση).

• Ότι έχουμε ανάγκη από τεράστια 5άστερα στην Κίσσαμο για να ανέβει το τουριστικό προϊόν και ο οικονομικός αντίκτυπος.
• Ότι οι παρόντες μικρομεσαίοι επαγγελματίες του τουρισμού δε ξέρουν και δε μπορούν και περίπου δυσφημούν τον τόπο και θα έρθουν οι μεγάλοι επενδυτές να προσελκύσουν τα υψηλότερα εισοδήματα.
• Ότι πρέπει να ακολουθήσουμε το μοντέλο των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, όπως ο Πλατανιάς και η Αγ. Μαρίνα.
• Ότι η αγροτοκτηνοτροφική οικονομία (ελιές, αμπέλια, θερμοκήπια, ζώα) είναι κατάλοιπο του παρελθόντος και περίπου τροχοπέδη στους επελαύνοντες επενδυτές του τουρισμού.

Και επιβεβαιώνουν μια απλή αλήθεια που κάνουν πως δε βλέπουν οι περιφερειακοί σύμβουλοι.

Ότι το περιβάλλον, τα τοπικά προϊόντα και η «αγριάδα» του τόπου στις 3 αυτές παραλίες είναι ο μοχλός της τουριστικής ανάπτυξης στην Κίσσαμο. Αν αυτά ακυρωθούν μέσω φαραωνικών τουριστικών χωριών 100+ κτιρίων και της έμμεσης ιδιωτικοποίησης της παραλίας στην Φαλασάρνα οι εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες θα περιοριστούν σε μερικές χιλιάδες που θα έρχονται για το συγκεκριμένο ξενοδοχείο. Επομένως οι συγκεκριμένοι περιφερειακοί σύμβουλοι μάλλον δε μελέτησαν καλά τα δεδομένα και ψήφισαν ενάντια στην ανάπτυξη της Κισσάμου και των Χανίων. Η μάλλον υπέρ της ανάπτυξης… λίγων ημετέρων.

Η Κίσσαμος μπορεί να φιλοξενήσει κι άλλους επισκέπτες και να αναπτυχθεί και στον ξενοδοχειακό κλάδο. Με ήπια ανάπτυξη και μικρές μονάδες με συγκεκριμένους πολεοδομικούς κανόνες (συντελεστές δόμησης, υλικά κοκ) μακριά από περιοχές Naturaκαι περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους. Με διάχυση του οικονομικού οφέλους σε πολλούς και όχι μονοπωλιακή συγκέντρωση σε 2-3 μεγαλοεπενδυτές. Με αφύπνιση της τοπικής κοινωνίας απέναντι στην ενεργητική ή παθητική κακοδιαχείριση, από πλευράς αυτοδιοίκησης, των τριών παραλιών/προορισμών που αποτελούν το αναπτυξιακό πλεονέκτημα της περιοχής μας.

* Καθηγητής Πληροφορικής, καταγόμενος από τον Πλάτανο Κισσάμου