Πριν λίγες ημέρες επιβλήθηκε άλλο ένα εξοντωτικό πρόστιμο αυτή τη φορά σε έναν 76χρονο επειδή παραίτησε σε μία κούτα τέσσερα νεογέννητα γατάκια.
Πιο συγκεκριμένα, από το Αστυνομικό Τμήμα Ρόδου βεβαιώθηκαν πρόστιμα ύψους 30.000 ευρώ για κάθε γατάκι – συνολικά 120.000 ευρώ – όπως προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία.
Όπως επισημαίνεται στη σχετική είδηση, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας με απόφαση της προϊσταμένης Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου Ρόδου, τα πρόστιμα από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Διεύθυνσης Οικονομικού του δήμου προκειμένου να γίνουν όλες οι διαδικασίες ώστε να βεβαιωθεί και να εισπραχθεί το ποσό στο σύνολό του, σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.
Πρόκειται για άλλη μία περίπτωση επιβολής βαρύτατων προστίμων στα πλαίσια της επικράτησης πολιτικών “μηδενικής ανοχής” στα ζητήματα της προστασίας των ζώων.
Οι πολιτικές “μηδενικής ανοχής” έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια όλο και πιο διαδεδομένες σε μία σειρά ζητήματα, από την μικροεγκληματικότητα, ως την αντιμετώπιση της απειθαρχίας σε σχολεία, τώρα και στην Ελλάδα στο υπαρκτό ζήτημα της προστασίας των ζώων.
Η ιστορία της “μηδενικής ανοχής”
Οι πολιτικές μηδενικής ανοχής πρωτοεμφανίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1980, αρχικά ως απάντηση στη διακίνηση ναρκωτικών και στην αντιμετώπιση της μικροεγκληματικότητας. Η φράση επινοήθηκε το 1982 από μια ομοσπονδιακή ομάδα δίωξης ναρκωτικών στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, η οποία ανακοίνωσε μια πολιτική “μηδενικής ανοχής” απέναντι στο υπεράκτιο λαθρεμπόριο μαριχουάνας και κοκαΐνης.
Οι πολιτικές αυτές σχεδιάστηκαν για να είναι αυστηρές και ανυποχώρητες, ανεξάρτητα από τις συνθήκες που περιβάλλουν ένα αδίκημα. Ουσιαστικά, η μηδενική ανοχή σημαίνει ότι οποιαδήποτε παραβίαση ενός συγκεκριμένου κανόνα ή μιας πολιτικής, ανεξάρτητα από το πόσο μικρή είναι, οδηγεί σε βαριά τιμωρία.
Μετά τη χρήση τους στην επιβολή της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά, οι πολιτικές μηδενικής ανοχής υιοθετήθηκαν σε διάφορα άλλα πλαίσια, σε ένα πρώτο επόμενο στάδιο στα σχολεία.
Στη δεκαετία του 1990, άρχισαν να εφαρμόζονται ευρέως σε σχολικές περιφέρειες σε όλες τις ΗΠΑ ως απάντηση σε μια σειρά από σχολικούς πυροβολισμούς υψηλού προφίλ και στην αυξανόμενη ανησυχία για τη βία των νέων.
Για παράδειγμα, ο νόμος του 1994 στις ΗΠΑ για τα σχολεία χωρίς όπλα, απαιτούσε από τις πολιτείες που λάμβαναν ορισμένους τύπους ομοσπονδιακής χρηματοδότησης να εφαρμόζουν νόμους που επέβαλαν την αποβολή των μαθητών που έφερναν πυροβόλα όπλα στο σχολείο.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, πολλά σχολεία επέκτειναν αυτές τις πολιτικές ώστε να συμπεριλάβουν μια σειρά από μη βίαια αδικήματα, όπως η απουσία από το σχολείο, η έλλειψη σεβασμού και οι μικρές διαταραχές.
Οι επικριτές αυτών των πολιτικών υποστηρίζουν ότι όχι μόνο απέτυχαν να αντιμετωπίσουν τη βία στα σχολεία, ούτε περιόρισαν τους πυροβολισμούς, αλλά οδήγησαν στη σύνδεση του σχολείου με τη φυλακή, σε μία διαδικασία κατά την οποία οι αυστηρές πολιτικές σχολικής πειθαρχίας ωθούν τους μαθητές από την τάξη κατευθείαν στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές αυτές μπορεί να είναι υπερβολικά σκληρές, να εισάγουν διακρίσεις και συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη τις αποχρώσεις των μεμονωμένων καταστάσεων. Υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι επηρεάζουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες και μειονεκτούσες ομάδες.
“Μηδενική ανοχή” και νεοφιλελευθερισμός
Οι πολιτικές “μηδενικής ανοχής” έχουν συνδεθεί από πολλούς ερευνητές με την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού ως οικονομικό σύστημα.
Οι πολιτικές μηδενικής ανοχής συνεπάγονται αυστηρή τιμωρία για τις παραβάσεις, ανεξάρτητα από το πλαίσιο ή τη σοβαρότητα. Μπορούν να θεωρηθούν ως μέρος μιας ευρύτερης μετατόπισης προς μια “κουλτούρα ελέγχου”, όπου οι αυστηροί κανόνες και οι σκληρές τιμωρίες προτιμώνται από πιο ήπιες και ευέλικτες αντιδράσεις. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτές οι πολιτικές μπορούν να επηρεάσουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες και μειονεκτούσες ομάδες, τροφοδοτώντας έναν κύκλο αποκλεισμού και τιμωρίας.
Ο νεοφιλελευθερισμός, από την άλλη πλευρά, είναι μια οικονομική και πολιτική φιλοσοφία που υποστηρίζει τη μειωμένη κρατική παρέμβαση στην οικονομία, προωθώντας τις αρχές της ελεύθερης αγοράς, την απορρύθμιση και την ιδιωτικοποίηση. Σε κοινωνικό πλαίσιο, ο νεοφιλελευθερισμός δίνει έμφαση στην ατομική ευθύνη και τον ανταγωνισμό, υποβαθμίζοντας συχνά τα συστημικά ζητήματα που συμβάλλουν στις κοινωνικές ανισότητες.
Οι δύο έννοιες συνδέονται στο ζήτημα της ατομικής ευθύνης:
- Τόσο ο νεοφιλελευθερισμός όσο και οι πολιτικές μηδενικής ανοχής δίνουν έμφαση στην προσωπική ευθύνη. Ο νεοφιλελευθερισμός εναποθέτει το βάρος στο άτομο για να επιτύχει σε μια ανταγωνιστική αγορά, ενώ οι πολιτικές μηδενικής ανοχής καθιστούν τα άτομα αυστηρά υπεύθυνα για τις πράξεις τους, παραμελώντας συχνά τους συγκυριακούς ή συστημικούς ή κοινωνικούς παράγοντες.
- Ο νεοφιλευθερισμός εφαρμόζει τη λογική της αγοράς σε διάφορους κοινωνικούς τομείς που έχει συχνά ως αποτέλεσμα μία μεγαλύτερη εξάρτηση από τιμωρητικά μέτρα για τη διατήρηση της τάξης. Σε αυτό το πλαίσιο ανθούν πολιτικές μηδενικής ανοχής. Αυτοί που ασκούν κριτική σε τέτοιες λογικές επισημαίνουν ότι τέτοιες πολιτικές μπορούν να οδηγήσουν στην εμπορευματοποίηση της τιμωρίας, κάτι που είναι εμφανές στις ΗΠΑ λ.χ. όπου καταγράφεται μια άνθηση της βιομηχανίας των ιδιωτικών φυλακών.
- Επιδείνωση της ανισότητας: Τόσο ο νεοφιλελευθερισμός όσο και οι πολιτικές μηδενικής ανοχής μπορούν να επιδεινώσουν την κοινωνική ανισότητα. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές μπορεί να αυξήσουν τις οικονομικές ανισότητες και να περιορίσουν την κοινωνική στήριξη, ενώ οι πολιτικές μηδενικής ανοχής μπορεί να τιμωρήσουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες ομάδες, συμβάλλοντας σε κύκλους φτώχειας και ποινικοποίησης.
- Επίσης, τόσο ο νεοφιλελευθερισμός όσο και οι πολιτικές μηδενικής ανοχής τείνουν να βρίσκονται απέναντι από τις διαρθρωτικές αλλαγές που έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος. Ενώ ο νεοφιλελευθερισμός συχνά απορρίπτει την ανάγκη για αναδιανομή του πλούτου ή ρύθμιση της αγοράς, οι πολιτικές μηδενικής ανοχής συνήθως παραβλέπουν την ανάγκη για συστημικές μεταρρυθμίσεις που αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες αιτίες των προβληματικών συμπεριφορών, όπως η βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, η ανάγκη εκπαίδευσης, δημιουργίας κατάλληλων προγραμμάτων ενημέρωσης.
Πολιτικές “μηδενικής ανοχής” για την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων
Σε πολλές περιοχές έχουν εφαρμοστεί πολιτικές μηδενικής ανοχής για την κακοποίηση των ζώων, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των ζώων.
Η βασική αρχή πίσω από αυτές τις πολιτικές είναι ότι κάθε πράξη κακοποίησης, όσο μικρή και αν είναι, πρέπει να αντιμετωπίζεται με αυστηρές κυρώσεις, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν βαριά πρόστιμα, ακόμη και φυλάκιση. Αυτοί οι αυστηροί νόμοι μπορούν σίγουρα να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για πιθανούς κακοποιητές, διαδραματίζοντας έτσι σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ζώων, όμως το κατά πόσον είναι αποτελεσματικές σε βάθος χρόνου είναι πολύ συζητήσιμο.
- Κατ’ αρχάς, για να είναι αποτελεσματική μια πολιτική μηδενικής ανοχής, πρέπει να επιβάλλεται με συνέπεια. Αυτό απαιτεί πόρους, συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευμένων αστυνομικών και δικαστικών, οι οποίοι μπορεί να μην είναι πάντα διαθέσιμοι. Εάν η επιβολή είναι ασυνεπής, η πολιτική μπορεί να μην είναι αποτελεσματική στην αποτροπή της κακοποίησης των ζώων.
- Είναι αναγκαίο να υπάρχουν προγράμματα ευαισθητοποίησης και εκπαίδεσης. Οι πολιτικές μηδενικής ανοχής μπορούν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με τη σκληρότητα της βίας ενάντια στα ζώα και να τονίσουν το απαράδεκτο της. Αυτό μπορεί να συμβάλει σε κοινωνικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο τα ζώα γίνονται αντιληπτά και αντιμετωπίζονται. Ωστόσο, χωρίς συνοδευτική εκπαίδευση σχετικά με τη σωστή φροντίδα των ζώων, ορισμένα άτομα μπορεί να εμπλέκονται ακούσια σε πρακτικές επιβλαβείς για τα ζώα.
- Επίσης, μια πολιτική μηδενικής ανοχής αν και μπορεί να αποτρέψει ορισμένες μορφές κακοποίησης των ζώων, μπορεί επίσης να έχει ακούσιες αρνητικές συνέπειες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να καταγγείλουν την κακοποίηση ζώων εάν φοβούνται αυστηρές κυρώσεις, ιδίως σε περιπτώσεις όπου η κακοποίηση είναι ακούσια ή αποτέλεσμα άγνοιας. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε καταστάσεις όπου η κακοποίηση περνάει απαρατήρητη και δεν αντιμετωπίζεται. Από την άλλη μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καταγγελίες με σκοπό εκδικητικό και να διαμορφώσει μία κουλτούρα στιγματοποίησης ακόμη και ανθρώπων που δεν έχουν προχωρήσει σε βαριές πράξεις κακοποίησης, λόγω άγνοιας, έλλειψης εκπαίδευσης, πολιτισμού.
- Αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών: Οι πολιτικές μηδενικής ανοχής αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα (δηλ. τις περιπτώσεις κακοποίησης ζώων) και όχι τα βαθύτερα αίτια. Για να μειωθεί αποτελεσματικά η κακοποίηση των ζώων, χρειάζεται να ληφθούν και άλλα μέτρα. Χρειάζεται μία προληπτική στρατηγική. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την παροχή υποστήριξης σε άτομα που δυσκολεύονται να φροντίσουν κατοικίδια ζώα και την αντιμετώπιση ευρύτερων κοινωνικών ζητημάτων που συμβάλλουν στην κακοποίηση των ζώων, όπως η έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης, η φτώχεια ή η έλλειψη πρόσβασης σε κτηνιατρική περίθαλψη ή ακόμη και η ψυχική ασθένεια. Κάθε μορφής κακοποίηση δεν είναι ίδια, ούτε τα αίτια της. Όμως στα πλαίσια των πολιτικών μηδενικής ανοχής, όλα αντιμετωπίζονται εξίσου αυστηρά.
Φωτογραφία από Engin Akyurt από το Pixabay