Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εκδηλώσεις της Επιτροπής Περιοχής Κρήτης του ΚΚΕ, σε Ηράκλειο και Μάλεμε Χανίων, με τίτλο «75 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης – Οταν ο λαός πήρε την υπόθεση στα χέρια του».
Στην εκδήλωση μίλησαν οι Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ, με θέμα «Ο λαός της Κρήτης στη μάχη κατά του ναζισμού» και Αντρέας Κοκοσάλης, μέλος του ΓΠ Κρήτης του ΚΚΕ, με θέμα «Η συμβολή των κομμουνιστών στη Μάχη της Κρήτης. Πείρα και διδάγματα».
Τις ομιλίες ακολούθησε πολιτιστικό πρόγραμμα. Στα Χανιά μουσικοθεατρικό αφιέρωμα με τη συμμετοχή του Συλλόγου Ριζίτικων «Κρητικές Μαδάρες» και στο Ηράκλειο μουσικό αφιέρωμα από τον Βασίλη Σταυρακάκη και το συγκρότημά του.
Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι με αφορμή τις εκδηλώσεις αυτές, η ΕΠ Κρήτης του ΚΚΕ προχώρησε στην έκδοση ενός καλαίσθητου λευκώματος με ανέκδοτο αρχειακό υλικό. Σε αυτό, μεταξύ άλλων, περιέχονται φύλλα των εφημερίδων «ΖΩΗ ΚΑΙ ΛΕΥΤΕΡΙΑ», οργάνου της ΕΠ Κρήτης του ΚΚΕ, «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ», οργάνου της Παγκρήτιας Επιτροπής του ΕΑΜ, «ΛΕΥΤΕΡΑ ΝΙΑΤΑ», οργάνου του ΣΠ Κρήτης της ΕΠΟΝ, καθώς και άλλα παράνομα και νόμιμα Κομματικά, ΕΑΜικά και ΕΠΟΝίτικα έντυπα της Κρήτης της περιόδου 1941-1945.
Παράλληλα, ειδικά για τις δύο εκδηλώσεις ετοιμάστηκε έκθεση ντοκουμέντων της περιόδου.
Ο λαός της Κρήτης στη μάχη κατά του ναζισμού
Στις εκδηλώσεις, ο Γ. Μαργαρίτης μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Τον Μάιο του 1941, η πολεμική μηχανή του Γ’ Ράιχ επιτέθηκε στο νησί της Κρήτης (…) Ο ελληνικός στρατός στο νησί συγκροτήθηκε από αυτοσχέδιους σχηματισμούς (…) Η πρακτική απουσία κυβερνητικής εξουσίας και αυστηρής στρατιωτικής συγκρότησης και ιεραρχίας είχαν ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα. Ετούτες οι στρατιωτικές δυνάμεις, που με πενιχρά εφόδια και μέσα επρόκειτο να αντιμετωπίσουν τον πάνοπλο εχθρό, αισθάνθηκαν ότι το μόνο σταθερό στήριγμά τους ήταν ο λαός του νησιού, ο λαός της Κρήτης (…) Οι Έλληνες στρατιώτες και ο λαός της Κρήτης ήσαν οι μόνοι – το αισθάνθηκαν αυτό – που διαφέντευαν την ελευθερία του νησιού, τη δική τους ελευθερία, απέναντι στον επερχόμενο βάρβαρο. Όλοι οι άλλοι έπαιζαν παιχνίδια στην ιμπεριαλιστική σκακιέρα…
(…) Στις 20 Μαΐου τα ξημερώματα, ο αναμενόμενος βάρβαρος εμφανίστηκε. Τις προηγούμενες μέρες είχε προαναγγείλει την άφιξή του αυτή με άγριους από τον αέρα βομβαρδισμούς (…) Ο κατακτητής εξόρμησε από τον αέρα εντυπωσιάζοντας με την τεχνική του δεινότητα, με την εκμετάλλευση κάθε δυνατότητας που η τεχνολογία της εποχής επέτρεπε.
(…) Πίσω από τις μηχανές κρυβόταν το έγκλημα (…) η ηθική του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Η βαρβαρότητα του ανταγωνισμού (…) Από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στη γη της Κρήτης, οι ναζί κατακτητές ξεκίνησαν τις μαζικές δολοφονίες αμάχων.
(…) Η αντίσταση του λαού της Κρήτης στην εναέρια εισβολή των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στις 20 Μαΐου πήρε, σε πολλά σημεία, το χαρακτήρα γενικής εξέγερσης. Δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο αυτό για τα έως τότε δεδομένα του πολέμου (…) Για τους ναζί, η συμμετοχή του λαού της Κρήτης στις μάχες αποτελούσε παραβίαση των κανόνων του πολέμου και απόδειξη ότι όπου οι λαοί ξεσηκώνονταν για να προασπίσουν την ελευθερία τους, ο πόλεμος γινόταν “βρώμικος” και κανείς νόμος του πολέμου δεν μπορούσε να ισχύσει. Στον τομέα της προπαγάνδας, όλα ετούτα διανθίστηκαν με αφηγήσεις για φόνους Γερμανών τραυματιών και κακοποίηση των σορών των σκοτωμένων, δηλαδή όλες αυτές οι φοβερές εικόνες – τις ναζιστικές θέσεις – που διαφημίζει ο κύριος Ρίχτερ στο βιβλίο που έχει δημιουργήσει τόση ταραχή στη σημερινή Κρήτη. Στη βάση όλων αυτών, ο γερμανικός στρατός (…) εφάρμοσαν μεθοδικά τις συνταγές που είχαν σχεδιαστεί για τη Ρωσία.
Περισσότεροι από 2.000 “άμαχοι” κάτοικοι της Κρήτης δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τους “ιππότες” ναζί, βάσει σχεδίου (…)».
Η συμβολή των κομμουνιστών στη Μάχη της Κρήτης
Ο Α. Κοκοσάλης, αφού αναφέρθηκε στη μαζική συμμετοχή και τον απαράμιλλο ηρωισμό του λαού της Κρήτης, που έδωσε παλλαϊκό χαρακτήρα στην αντίσταση, σημείωσε για τη συμβολή των κομμουνιστών σ’ αυτή:
«…Καθοριστική συμβολή στη Μάχη της Κρήτης και στη συνέχεια στην ανασυγκρότηση των παράνομων Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Κρήτη είχαν οι 9 κομμουνιστές που απέδρασαν στις αρχές του Μάη του 1941 από τη Φολέγανδρο, με επικεφαλής τον Στέργιο Αναστασιάδη, μέλος της ΚΕ και μετέπειτα του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Είχε προηγηθεί το γνωστό άρθρο – κάλεσμα προς τους κομμουνιστές και τον κρητικό λαό, του Μιλτιάδη Πορφυρογένη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, στις 16 Μάη 1941, στην εφημερίδα “Κρητικά Νέα” του Ηρακλείου, που καλούσε τον κρητικό λαό και τους κομμουνιστές να βρεθούν στην πρώτη γραμμή στην επικείμενη ναζιστική εισβολή στην Κρήτη.
(…) Η Μάχη της Κρήτης έληξε στις 31 Μάη με την ολοκληρωτική κατάληψη του νησιού από τα ναζιστικά στρατεύματα και την αποχώρηση για την Αίγυπτο του μεγαλύτερου μέρους των αγγλικών στρατιωτικών τμημάτων. (…) Κι ενώ η στρατιωτική Διοίκηση ετοιμαζόταν να συνθηκολογήσει, η ομάδα των 9 κομμουνιστών δήλωσαν προς αυτή ότι θα ακολουθήσουν άλλο δρόμο: Θα παραμείνουν ένοπλοι και θα συνεχίσουν τον αγώνα από την παρανομία (…) Αποφάσισαν να χωριστούν σε 3 ομάδες, ώστε να ανασυγκροτήσουν την Κομματική Οργάνωση και να πρωτοστατήσουν στην ίδρυση παγκρήτιας αντιστασιακής οργάνωσης με το όνομα Παγκρήτιο Αντιστασιακό Μέτωπο (ΠΑΜ).
(…) Παράλληλα, κατά την ολοκλήρωση της κατάληψης της Κρήτης από τα ναζιστικά στρατεύματα, κατορθώνουν τη νύχτα της 29ης προς 30ής Μάη του 1941 να αποδράσουν από τη Γαύδο 8 εξόριστοι κομμουνιστές (…).
(…) Τέλη Ιούνη – αρχές Ιούλη του 1941 πραγματοποιήθηκε κοινή κομματική σύσκεψη των 2 ομάδων στελεχών του ΚΚΕ. (…) Αποφασίστηκε να προσανατολίσουν τις κομματικές δυνάμεις και το λαό από μικρές διεκδικήσεις για την επιβίωση έως τη σαμποταριστική και την ένοπλη δράση, με την παράλληλη γραπτή και προφορική διαφωτιστική δουλειά. Επικροτήθηκε η απόφαση της ομάδας της Φολεγάνδρου για την ίδρυση του ΠΑΜ και εκτιμήθηκε ως θετική η προσπάθεια για τη συγκρότηση των πρώτων του πυρήνων στους νομούς. Εκεί αποφασίστηκε η συγκρότηση Κομματικής Επιτροπής Περιοχής Κρήτης (…) η συγκρότηση τεσσάρων Περιφερειακών Επιτροπών, μία για κάθε νομό, οι οποίες θα καθοδηγούσαν και τους πυρήνες της ΟΚΝΕ (…) η συγκρότηση πλατιάς αντιστασιακής οργάνωσης νεολαίας με την ονομασία Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων (ΠΟΕΝ) (…)».
Καταλήγοντας, ο Α. Κοκοσάλης σημείωσε: «Αποδείχτηκε περίτρανα ότι κανένας λαός δεν μπορεί να εμπιστευθεί την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας του στα αστικά κόμματα και στην τάξη τους (…) Η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της πρέπει να είναι προετοιμασμένοι (…) να μη χύσουν το αίμα τους στο πλευρό της αστικής τάξης της χώρας τους, στο πλευρό ενός ιμπεριαλιστή στην προσπάθειά του να νικήσει τον ανταγωνιστή του ιμπεριαλιστή.
(…) Ως ΚΟ Κρήτης δεσμευόμαστε ότι στην πορεία προς τη συμπλήρωση των 100 χρόνων αγώνων και θυσιών του ηρωικού Κόμματός μας, θα συνεχίσουμε την ανάδειξη της Ιστορίας του λαϊκού κινήματος της περιοχής μας, τη δράση του ηρωικού Κόμματός μας πολύμορφα. Η Ιστορία διδάσκει: Ισχυρό ΚΚΕ σημαίνει ισχυρό εργατικό κίνημα, ισχυρή λαϊκή συμμαχία με το λαό για το σοσιαλισμό…».