Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Κομισιόν και Eurogroup έχουν ριχτεί να δώσουν μάχη για να αμβλύνουν όσο το δυνατόν τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού, η οποία αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη όχι μόνο κατά το τρέχον εξάμηνο του 2020, αλλά, στο χειρότερο δυνατό, και το αμέσως επόμενο. Στη συνεδρίαση του Εurogroup της Δευτέρας συμφωνήθηκε να ληφθούν συντονισμένα δημοσιονομικά μέτρα, ύψους περίπου 1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο, για το έτος 2020, ώστε να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση που προκαλείται από την πανδημία.
Σίγουρα η μπάλα βρίσκεται στα χέρια των εθνικών κυβερνήσεων, καθώς η πλειονότητα των κρατών – μελών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν λάβει μέτρα στήριξης του κοινωνικού κράτους και των συστημάτων παροχής υπηρεσιών δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση του ιού, ειδικά μετά την τραγική κατάσταση που βιώνει η Ιταλία, η οποία μετράει χιλιάδες νεκρούς.
Το «αγκάθι» ωστόσο – ακόμη και στο αισιόδοξο σενάριο πως τα κοινωνικά μέτρα που λαμβάνονται για τις δημόσιες δομές υγείας λειτουργούν – είναι η συρρίκνωση της πραγματικής οικονομίας.
Μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες εξαναγκάστηκαν σε λουκέτο, αλλά και επιχειρήσεις που πλήττονται άμεσα από τον περιορισμό των μετακινήσεων. Ενδεικτικό είναι το «λουκέτο» σε αεροπορικές εταιρείες μεσαίου μεγέθους, αλλά και σε περικοπή λειτουργίας και προσωπικού σε μεγαλύτερες και υπερεθνικές.
Δύο μέτωπα
Για αυτόν τον λόγο η Κομισιόν κινείται ταυτόχρονα σε δύο μέτωπα:
● Από τη μία ετοιμάζεται να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να δώσει στις κυβερνήσεις μεγαλύτερα περιθώρια αύξησης των δημοσίων δαπανών.
● Από την άλλη αναζητεί παντού πρόσθετους πόρους για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας, φέρνοντας «τούμπα» όλον τον προϋπολογισμό της, του οποίου η σύνταξη ήταν ούτως ή άλλως δύσκολη υπόθεση στην τελευταία σύνοδο κορυφής.
Σύμφωνα με ό,τι έχει γίνει έως τώρα γνωστό, μέσα από την ερμηνευτική εγκύκλιο της Κομισιόν που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα, οι έκτακτες δημόσιες δαπάνες στην Υγεία, οι αποζημιώσεις ανεργίας και η στήριξη των επιχειρήσεων δεν θα υπολογίζονται στον προσδιορισμό του δημόσιου ελλείμματος και του χρέους.
Με άλλα λόγια, σε περίπτωση υπέρβασης από τα κράτη – μέλη των στόχων για το έλλειμμα και το χρέος, οι Βρυξέλλες δεν θα ζητούν τη λήψη πρόσθετων μέτρων από τις κυβερνήσεις. Όλα αυτά βεβαίως σε συνεννόηση με τους θεσμούς και το Eurogroup, ειδικά για χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα ενισχυμένης εποπτείας, όπως η Ελλάδα.
Στήριξη… με μέτρο
«Είμαστε έτοιμοι να ενεργοποιήσουμε τη γενική ρήτρα διαφυγής για μια γενικότερη στήριξη δημοσιονομικής πολιτικής» δήλωσε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο αρμόδιος επίτροπος για τις Οικονομικές Υποθέσεις, σε συνέντευξη Τύπου. «Αυτή η ρήτρα θα αναστείλει τη συνιστώμενη δημοσιονομική προσαρμογή και μπορεί να ενεργοποιηθεί σε περίπτωση σοβαρής επιβράδυνσης» σημείωσε.
Ωστόσο αυτό δεν προβλέπει πλήρη αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων, γνωστών ως Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να περιορίσει την ταχύτητα των δαπανών από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. «Δεν αναστέλλουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Χρησιμοποιούμε ευελιξία, η οποία υπάρχει στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αλλά μέχρι εκεί» διευκρίνισε ο Ντομπρόβσκις όταν ρωτήθηκε.
Ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, προσπαθώντας να δώσει οικονομική «πνοή» εν μέσω πανδημίας, ανακοίνωσε ένα «πολύ μεγάλο» πακέτο μέτρων για την καταπολέμηση των οικονομικών συνεπειών που προκαλεί ο κορωνοϊός.
Πιο συγκεκριμένα: Όλες οι εθνικές αρχές θα επιτρέψουν στους αυτόματους σταθεροποιητές να λειτουργήσουν και, επιπροσθέτως, θα εφαρμόσουν αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι οικονομικές επιπτώσεις του Covid-19 θα καταπολεμηθούν και δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τα οικονομικά και κοινωνικά επιτεύγματα. Στον βαθμό που απαιτείται από την εξέλιξη της κατάστασης στην κάθε χώρα, θα εφαρμοστούν προσωρινά μέτρα όπως:
● Άμεσες δημοσιονομικές δαπάνες με στόχο τον περιορισμό και την καταπολέμηση της ασθένειας. Θα διατεθούν κατάλληλοι πόροι στους τομείς υγείας και τα συστήματα πολιτικής προστασίας.
● Στήριξη ρευστότητας σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μεγάλες διαταραχές και ελλείψεις ρευστότητας, ειδικά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επιχειρήσεις σε τομείς και περιοχές που έχουν δεχθεί μεγάλο πλήγμα, συμπεριλαμβανομένου των μεταφορών και του τουρισμού – αυτό μπορεί να περιλαμβάνει φορολογικά μέτρα, δημόσιες εγγυήσεις για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να δανειστούν, εγγυήσεις για τις εξαγωγές και άρση ποινών για τις καθυστερήσεις σε δημόσιες συμβάσεις.
● Στήριξη στους εργαζομένους που πλήττονται για να αποφευχθούν απώλειες στην απασχόληση και στα εισοδήματα, συμπεριλαμβανομένης και της βραχυπρόθεσμης στήριξης της απασχόλησης, της παράτασης των επιδομάτων ασθένειας και ανεργίας και αναστολή της πληρωμής φόρου εισοδήματος.
Η βοήθεια από την ΕΤΕ
Επιπλέον η Κομισιόν έχει αναλάβει μια πρωτοβουλία επενδύσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορωνοϊού, η οποία θα αποφέρει άμεσα στα κράτη – μέλη 28 δισ. ευρώ για τη στήριξη των κλάδων της οικονομίας που πλήττονται ιδιαίτερα και επιπλέον 8 δισ., με απόφαση της Κομισιόν και της ΕΤΕ, προκειμένου να κινητοποιήσουν κεφάλαια χρηματοδότησης για 100.000 ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, με την κάλυψη του προϋπολογισμού της Ε.Ε., μέσω της ενίσχυσης προγραμμάτων για την εγγύηση τραπεζικών πιστώσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Τα χρήματα θα προέλθουν από κοινοτικά κονδύλια, τα οποία τα κράτη – μέλη δεν κατάφεραν να απορροφήσουν και λογικά θα τα έχαναν, γιατί θα επέστρεφαν στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η Κομισιόν εισηγείται να παραιτηθεί από την απαίτηση της επιστροφής των χρημάτων, προτείνοντας στα κράτη – μέλη να κρατήσουν τα ποσά αυτά και να τα διαθέσουν στα έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων του κορωνοϊού.