Ο τουρισμός μοιάζει να έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο στην ιστορική πόλη της Ιταλίας!
Ο θάνατος του Γερμανού καθηγητή, Γιοακίμ Βόγκελ, στις 17 Αυγούστου του 2013, ενώ προσπαθούσε να σώσει την τρίχρονη κόρη του από πνιγμό, στο γραφικό Μεγάλο Κανάλι της Βενετίας, έκανε για άλλη μια φορά στους κουρασμένους από τον υπερβολικό τουρισμό Βενετσιάνους, να αναρωτηθούν εάν πρέπει να μπει ένα φρένο στην άκρατη αυτή βιομηχανία.
Ο φόβος, όμως, είναι, όπως επισημαίνει το γερμανικό περιοδικό Spiegel ότι η πόλη έχει ήδη «ξεπουληθεί» και οι πολιτικοί είναι ανίκανοι να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Γι’ αυτό, παρότι η τραγωδία σήμανε συναγερμό, η ζωή ένα μήνα μετά επανήλθε στους φυσιολογικούς της ρυθμούς και το Μεγάλο Κανάλι έγινε πάλι ένα χαοτικό σημείο διέλευσης. Περίπου 425 γονδολιέρηδες, περισσότερα από 200 θαλάσσια ταξί και δεκάδες «vaporetti» όπως λέγονται τα μηχανοκίνητα θαλάσσια λεωφορεία, μαζί με ιδιωτικά σκάφη, δημοτικά σκάφη συλλογής απορριμμάτων και λυμμάτων, αλλά και εμπορικά -για την προμήθεια με τρόφιμα και ποτά τουλάχιστον χιλίων εστιατορίων και μπαρ- διαγκωνίζονται για λίγο χώρο στην Βενετία.
Σε ώρες αιχμής- σημειώνει το Spiegel– η εικόνα με τις γόνδολες να στριμώχνονται πάνω-κάτω ανάμεσα στα μεγαλύτερα ντιζελοκίνητα σκάφη και τις μικρότερες βάρκες με εξωλέμβιες μηχανές, θυμίζει πείραμα όπου πολλοί του ιδίου είδους συνωστίζονται σε μικρούς χώρους για να δουν ποιος θα επιβιώσει.
Η παλιά πόλη της Βενετίας, με περίπου 58.000 κατοίκους, υποδέχεται σήμερα 80.000 τουρίστες την ημέρα. Οι περισσότεροι ντόπιοι προσπαθούν να αντιμετωπίζουν τη δύσκολη πλέον καθημερινότητα τους με αξιοπρέπεια, ωστόσο το πόσο αγανακτισμένοι είναι φάνηκε από τη μεγάλη απήχηση που είχε ιστοσελίδα στο Facebook μιας ομάδας πολιτών, οι οποίοι απειλούσαν ότι εάν δεν ληφθούν μέτρα, δεν πρόκειται να πληρώνουν τα εισιτήρια στο υπερφορτωμένο δημόσιο σύστημα συγκοινωνιών.
Η απόλυτη εξουσία αυτού του δικτύου βρίσκεται στα χέρια του Πάολο Κόστα, καθηγητή οικονομικών, πρώην υπουργού στην κυβέρνηση Πρόντι, ευρωβουλευτή και Προέδρου της Λιμενικής Αρχής της Βενετίας. Αυτός ελέγχει ό,τι γίνεται στην λιμνοθάλασσα. Υπό την διοίκηση του Κόστα, η πόλη έχει γίνει ο κορυφαίος προορισμός των κρουαζιερόπλοιων στη Μεσόγειο, πράγμα που σημαίνει 1,7 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο, 280 εκατομμύρια σε έσοδα και πάνω-κάτω 5.000 θέσεις εργασίας στον τομέα του τουρισμού.
Οι επικριτές του, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι μακρόχρονα, οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον θα είναι μεγαλύτερες από τα σημερινά οικονομικά οφέλη. Οι χειρότεροι παραβάτες, λένε, είναι τα «επιπλέοντα τέρατα», που ρίχνουν βαριά σκιά στην πόλη.
Για τον Κόστα το πρόβλημα είναι γνωστό. Όταν πέρασε μπροστά από το παράθυρο του γραφείου του το Celebrity Equinox, μήκους 315 μέτρων με 4.096 επιβάτες και πλήρωμα, σαν ένα πλωτό συγκρότημα διαμερισμάτων με μικροσκοπικά μπαλκονάκια, το θέαμα δεν ήταν καθόλου ωραίο. Δεν είναι όμως τα κρουαζιερόπλοια το πρόβλημα, υποστηρίζει, αφού μόνο το 1/4 των επιβατών φθάνει στην παλιά πόλη.
Το αληθινό πρόβλημα, εκτιμά ο Κόστα, είναι ο συνολικός αριθμός των τουριστών. Σύμφωνα με έκθεση του ιδίου, το 1988 ο ιδανικός αριθμός επισκεπτών για την Βενετία ήταν 7,5 εκατομμύρια. Σήμερα 30 εκατομμύρια είναι οι τουρίστες ετησίως. «Ο τουρισμός», λέει στο Spiegel ο πρόεδρος της λιμενικής αρχής, «έχει αντικαταστήσει άλλους οικονομικούς τομείς: τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, όλα. Διαβρώνει την Βενετία και όλοι το γνωρίζουν, αλλά κανείς δεν έχει τη λύση στο πρόβλημα».
Υπάρχουν βέβαια οργανώσεις και πολίτες, που υπερασπίζονται με πάθος την πόλη, όπως η ομάδα «No Grandi Navi», δηλαδή «Όχι Μεγάλα Πλοία», που σε τακτά διαστήματα κατεβαίνουν στους δρόμους, ή ο δημοφιλής στην Ιταλία τραγουδιστής Αντριάνο Τσελεντάνο που έχει κατηγορήσει δημόσια τον Κόστα και τους φίλους του πολιτικούς ότι διαπράττουν «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Μπορεί οι χαρακτηρισμοί αυτοί να είναι σκληροί, αλλά τις ίδιες ανησυχίες μοιράζονται πολλοί άλλοι. Οταν το Carnival Sunshine, ένα πλοίο άνω των 100.000 τόνων έφθασε στα 20 μέτρα από τις όχθες της παλιάς πόλης, ακόμα και οι δημοτικοί σύμβουλοι της Βενετίας αρμόδιοι για το περιβάλλον, εξερράγησαν. Μερικοί έκαναν ακόμη λόγο για ένα «νέο Τζίλιο», μια αναφορά στο Costa Concordia που ανετράπη πέρσι ανοικτά του μικρού νησιού Τζίλιο, προκαλώντας τον θάνατο δεκάδων επιβατών.
Η ειρωνία είναι ότι παρά τα 1,5 δις ευρώ έσοδα ετησίως από τον τουρισμό, η πόλη δεν έχει ακόμα καταφέρει να θέσει υπό έλεγχο το βαρύ φορτίο του χρέους της, που φθάνει τα 400 εκατομμύρια. Το αντίθετο μάλιστα. Οι δημοτικές αρχές συνεχίζουν το μεγάλο ξεπούλημα των υπέροχων palazzi, όχι μόνο στους επιχειρηματίες πίσω από μεγάλες ιταλικές φίρμες, όπως Benetton, Prada και Bulgari, αλλά και σε κινεζικά συμφέροντα.