Στα 1415 ο Ιταλός μοναχός – περιηγητής Χριστόφορος Μπουοντελμόντι κάνοντας ένα εξερευνητικό ταξίδι στη Κρήτη, έφτασε στο Λουτρό Σφακίων και έμεινε έκπληκτος μπροστά σε αυτό που είδε.Όπως αναφέρει:
“Στις καλύβες των χωρικών βρήκα σαρκοφάγους από πολύ λευκό μάρμαρο, από τις οποίες τα γουρούνια έτρωγαν το χυλό τους. Είδα πολυάριθμες προτομές αγαλμάτων ακρωτηριασμένων, ανάμεσα σε ερειπωμένα οικοδομήματα από μάρμαρο…», (Eνας γύρος της Kρήτης στα 1415: Xριστόφορου Mπουοντελμόντι).
Από τα 1415 στο 2013, μια ομάδα Σφακιανών με αγάπη για τον τόπο τους, κατά την περιήγησή τους στα βουνά της περιοχής και ακούγοντας τις μαρτυρίες κτηνοτρόφων, «σκόνταψαν» πάνω σε μια σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη, γνωστή εν μέρει στους αρχαιολόγους αλλά και σε λίγους ντόπιους από το 1991.
Πρόκειται για την τοποθεσία Καστρί, πάνω από τον οικισμό Κολοκάσια, όπου έχουν εντοπιστεί οχυρωματικά τείχη και αρχαιότητες που χρονολογούνται από τη μινωική εποχή και τα πρώιμα γεωμετρικά χρόνια.
Μάλιστα, η ομάδα των ερασιτεχνών αρχαιολόγων με «πρωτεργάτη» τον Παναγιώτη Χιωτάκη, συγκέντρωσε δύο σακούλες με αρχαιότητες, ανάλογες με αυτές που βλέπετε στην φωτογραφία, και τα παρέδωσε στην αρχαιολογική υπηρεσία, με την παράκληση να ερευνηθεί αρχαιολογικά η ευρύτερη περιοχή.
Σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ από την τοποθεσία που εντοπίστηκαν οι αρχαιότητες, βρίσκεται το παλαιότερο ίχνος κατοίκησης στη Κρήτη, η σπηλιά του Ασφένδου στην οποία υπάρχουν βραχογραφίες που χρονολογούνται από την παλαιολιθική εποχή. Η σπηλιά είναι διεθνώς γνωστή από το 1960 όμως όπως σημειώνει ο κ. Χιωτάκης, μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει μια συνολική μελέτη της περιοχής ώστε τα αποσπασματικά αρχαιολογικά ευρήματα όπως αυτά που εντοπίστηκαν στο Καστρί, να συντεθούν σε μια «εικόνα» που ενδεχομένως να αποκαλύπτει την βιογραφία της περιοχής σε βάθος χρόνων.
Η επίσκεψη των αρχαιολόγων στο Καστρί
Το 1991 έγινε ο πρώτος εντοπισμός του σημείου από τον Πολωνό αρχαιολόγο Krzysztof Nowicki και το 2000 δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Aegaeum, 21, Defencible Site in Crete.
Η τελευταία αυτοψία που έγινε αιτία για να γνωστοποιηθεί το σημείο πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάιο από ομάδα αρχαιολόγων σε συνεργασία με εθελοντές κατοίκους που γνωρίζουν καλά την περιοχή και οδήγησαν την ομάδα στην τοποθεσία.
«Πάνω στο λόφο εντοπίζονται αρχαιότητες που χρονολογούνται σε διαφορετικές περιόδους», όπως μας εξηγεί η Αρχαιολόγος της ΚΕ ΕΠΚΑ κ. Ευτυχία Πρωτοπαπαδάκη με την οποία επικοινωνήσαμε.
Τα ευρήματα, σημειώνει η κ. Πρωτοπαπαδάκη «είναι σημαντικά. Από τις αρχαιότητες που έχουν ανακαλυφθεί, το πιο εμφανές είναι το τμήμα του οχυρωματικού τείχους το οποίο σύμφωνα με την κ. Αποστολάκη από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, είναι βυζαντινό”.
Το πλάτος του τείχους φτάνει το ένα μέτρο και φαίνεται από τις φωτογραφίες του Google.
Λείψανα κατοικιών από τη Μινωική εποχή
«Ανάμεσα στο τείχος, σημειώνει η κ. Πρωτοπαδάκη, «στο μέσο του λόφου εντοπίζονται και αρχιτεκτονικά λείψανα κατοικιών ή καλύτερα αποσπάσματα κατοικιών γιατί δεν έχει ελεχθεί ο χώρος εκτενώς αρχαιολογικά, τα οποία χρονολογούνται στους μινωικούς χρόνους και πιθανότατα στους σκοτεινούς χρόνους στα πρώιμα γεωμετρικά χρόνια, στο τέλος των μινωικών χρόνων».
«Μιλάμε για μια εγκατάσταση που δημιουργήθηκε σε μια ταραχώδη εποχή, στο τέλος των μινωικών χρόνων η οποία χαρακτηρίζονταν από έντονα φυσικά φαινόμενα και ξένες εισβολές . Είναι το τέλος του προϊστορικού κόσμου και οι κάτοικοι έψαχναν τρόπους προφύλαξης οπότε τα σπήλαια ή τα προστατευμένα σημεία όπως ο συγκεκριμένος λόφος είναι ένα καλό σημείο κατοίκησης».
Υπάρχει κίνδυνος λαθρανασκαφής;
Ως προς τον κίνδυνο λαθρανασκαφής από την πλευρά της η αρχαιολογία σημειώνει ότι δεν ανησυχεί καθώς όπως εξηγεί η κ. Πρωτοπαπαδάκη
«Η συγκεκριμένη θέση των αρχαιοτήτων είναι σε μια δύσβατη περιοχή, δεν υπάρχει μονοπάτι, δεν ανεβαίνει κανείς εύκολα. Οι όποιες αρχαιότητες συνίστανται σε λίγα θραύσματα κεραμικής στη λιγοστή επίχωση πάνω από το βράχο ενώ τα αρχιτεκτονικά λείψανα είναι πολύ στιβαρά”.
Το αν θα γίνουν περαιτέρω ανασκαφές στην περιοχή η κ. Πρωτοπαπαδάκη δηλώνει ότι κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται άμεσα ενώ η κύρια μέριμνα της υπηρεσίας είναι η οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου.
Από την πλευρά τους οι κάτοικοι ανησυχούν για το αν η περιοχή και η πολιτιστική κληρονομιά προστατεύεται όπως θα έπρεπε.
«Ο πολιτισμός μας είναι η αναπνοή μας» τονίζει ο κ. Χιωτάκης ο οποίος σε μια προσπάθεια οι κάτοικοι και επισκέπτες των Σφακίων να γνωρίσουν την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, έχει ήδη διοργανώσει τέσσερις επισκέψεις στο Καστρί.
Σημείωση: Η τελευταία αυτοψία στο Καστρί έγινε από την αρχαιολόγο Ευτυχία Πρωτοπαπαδάκη μαζί με: την κ. Αναστασία Αποστολάκη, αρχαιολόγο από την εφορεία Βυζαντινών, τον Μανώλη Τσιτσιρίδη, ο οποίος είναι υπάλληλος της αρχαιολογικής υπηρεσίας για πολλά χρόνια, Σφακιανός και γνώστης τόσο της περιοχής όσο και των αρχαιοτήτων, και τον Παναγιώτη Χιωτάκη, Σφακιανό και φιλάρχαιο, που βοήθησε την ομάδα ως προς τα μονοπάτια που θα τους οδηγούσαν στο σημείο.
Flashnews.gr – Ελένη Ζουμαδάκη
zoumadaki@flashnews.gr
