O Eρντογάν ζήτησε τα… πάντα και πήρε ήδη τα περισσότερα, η Ελλάδα δίνει άνιση, διπλή μάχη κόντρα στο διπλό τείχος Τουρκίας και σκληρών του Visegrad και μετά από – έναν ακόμη – μαραθώνιο 16 ωρών η Ευρώπη μεταθέτει τις τελικές αποφάσεις της για το προσφυγικό στη νέα σύνοδο της 17ης Μαρτίου.
Το πλαίσιο της λύσης (;) τέθηκε ήδη χθες, με μια συμφωνία «επί της αρχής» με την Τουρκία που προβλέπει ανταλλαγή προσφύγων και μια γενναιόδωρη υπόσχεση για νέα «προίκα» 3 δισ. ευρώ στον Ερντογάν – παραμένουν όμως ανοιχτά καίρια ζητήματα όπως το εάν, πότε και υπό ποιους όρους θα ανοίξουν τα νέα κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Άγκυρα, καθώς και το εάν θα αποκρουστεί οριστικά το δόγμα των κλειστών συνόρων που επιχειρούν να επιβάλλουν η Αυστρία και οι «4» του Visegrad.
Το σχέδιο των 6 σημείων
Οδηγός αυτής της εξαιρετικά κρίσιμης διαπραγμάτευσης, στην οποία η Τουρκία έσπευσε να ανοίξει όλα τα θέματα – ακόμη και τα εθνικά – πάνω στο τραπέζι, είναι το σχέδιο των 6 σημείων που συζητήθηκε στη χθεσινή μαραθώνια σύνοδο και περιλαμβάνει τα, αρκούντως μαξιμαλιστικά, αιτήματα της Άγκυραςπροκειμένου να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάσχεση των προσφυγικών ροών.
Στο σχέδιο συμπεριλαμβάνεται η χορήγηση πρόσθετης οικονομικής στήριξης 3 δισ. ευρώ προς την Τουρκία – πέραν των 3 δισ. που έχουν ήδη δεσμευτεί -, κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες έως τον Ιούνιο και επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία θα δεχθεί την επαναπροώθηση προσφύγων (συμπεριλαμβανομένων και Σύρων) από τα ελληνικά νησιά, στη βάση «ένας προς έναν»: Συγκεκριμένα, για κάθε έναν παράτυπο μετανάστη που θα επαναπροωθείται, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα δέχονται έναν πρόσφυγα σε απ’ ευθείας μετεγκατάσταση από την Τουρκία.
Ωστόσο, το σχέδιο εξακολουθεί να έχει ουκ ολίγες γκρίζες ζώνες, τόσο σε ό,τι αφορά τις παροχές στην Τουρκία, όσο και στο θέμα του μονομερούς σφραγίσματος των συνόρων και του Βαλκανικού Διαδρόμου από τον σκληρό κεντροευρωπαϊκό άξονα.
Τα ανοιχτά μέτωπα
Ο Έλληνας πρωθυπουργός, όπως και η κυπριακή κυβέρνηση, έθεσαν ως όρο για την επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το άνοιγμα των λιμανιών των κατεχόμενων σε κυπριακά πλοία, ενώ την ίδια ώρα οι «4» του Visegrad απέκρουσαν τη λύση των επαναπροωθήσεων υποστηρίζοντας πως η Τουρκία δεν αποτελεί «ασφαλή χώρα». Η θέση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Αλέξη Τσίπρα ο οποίος εγκάλεσε τους «4» για υποκρισία, ενώ ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν έφερε τη σύνοδο προ πλήρους εμπλοκής απειλώντας με βέτο. Αρνητική στη χορήγηση επιπλέον 3 δισ. προς την Άγκυρα ήταν και η Αυστρία με τον καγκελάριο της χώρας Βέρνερ Φάιμαν να δηλώνει τα ξημερώματα, μετά τη λήξη της συνόδου, ότι «υπάρχουν ζητήματα με την Τουρκία, όπως τα ατομικά δικαιώματα και η ελευθερία του Τύπου, που δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο ανταλλαγής».
Μάχη για το κλείσιμο των συνόρων
Μείζον εκκρεμές θέμα για τη νέα σύνοδο της 17ης Μαρτίου παραμένει και το θέμα της διαφύλαξης των ανοιχτών συνόρων για το οποίο έδωσαν μάχη χθες τόσο ο Έλληνας πρωθυπουργός όσο και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ.
«Ένα ακόμη ανοιχτό θέμα είναι η ομαλοποίηση της Ζώνης Σένγκεν. Θέλουμε επαναφορά στο πρότερο καθεστώς μέσα στο χρόνο και δεν θέλουμε μονομερείς ενέργειες», δήλωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ μετά το τέλος της συνόδου, ενώ η Άνγκελα Μέρκελ είπε:
«Τον Μάρτιο θα παρουσιάσουμε τις αποφάσεις… Η Τουρκία τώρα έχει λάβει μια σειρά μέτρων για τους πρόσφυγες. Ο κ.Νταβούτογλου πίεσε για να δοθούν τα 3 δισ. ευρώ για τη στήριξη των προγραμμάτων που πρέπει να τρέξουν. Υπάρχουν κάποιες καθυστερήσεις. Η Τουρκία δηλώνει πρόθυμη να παίρνει πίσω όσους μετανάστες φτάνουν παράνομα στην Ελλάδα και δεν δικαιούνται ασύλου αλλά και Σύρους που το επιθυμούν και τους οποίους θα μπορούσαμε να μετεγκαταστήσουμε στη συνέχεια στην ΕΕ. Θα τα συζητήσουμε όλα στις 17 Μαρτίου».
Τσίπρας: Σε σωστή βάση, αλλά…
«Η αντιπαράθεση αυτή θα συνεχιστεί στην επόμενη Σύνοδο αλλά πιστεύω πως θα αναδειχθεί τελικά ως μόνη λύση ο σεβασμός του ενός στις ανάγκες του άλλου»,δήλωσε από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπραςεπισημαίνοντας: «Σήμερα η Τουρκία ήρθε με προτάσεις που αιφνιδίασαν πολλούς. Υπήρχε μια πρώτη συμφωνία στο περιθώριο της Συνόδου. Υπήρχαν όμως ανταλλάγματα που ζητούσε η Τουρκία για τη βοήθειά της και δεν ήμασταν έτοιμοι να τα συζητήσουμε. Θέλουν περαιτέρω διάλογο. Ωστόσο η συζήτηση μπήκε σε μια σωστή βάση: να έχουμε μια ουσιαστική συνεργασία με Τουρκία για να μην βλέπουμε αυτό που γίνεται μήνες τώρα με ανθρώπους να χάνονται στο Αιγαίο».
Όπως σημείωναν, δε, νωρίτερα ελληνικές κυβερνητικές πηγές είναι «θετικο το γεγονός ότι ότι η διαπραγμάτευση γίνεται πλέον επί του σχεδίου απόφασης ΕΕ – Τουρκίας και όχι επί του κλειστού βαλκανικού διαδρόμου που προώθησαν οι χώρες του Βίζεγκραντ και η Αυστρία». Κατά τις ίδιες πηγές, επίσης στην χθεσινή σύνοδο η Ελλάδα όχι μόνο δεν απομονώθηκε, αλλά κατάφερε να απομονωθούν οι «Visegrad».
Στο πλαίσιο του σχεδίου που προωθείται, κι εάν οριστικοποιηθεί η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, η Ελλάδα θα λάβει μέχρι το τέλος του χρόνου 300 εκατομμύρια ευρώ σε ευρωπαϊκή βοήθεια για την διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και άλλα 400 εκατομμύρια έως το 2020, όπως δήλωσε μετά το τέλος της συνόδου ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ.
Έντονη η ανησυχία της Ύπατης Αρμοστείας για τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ενημερώθηκε για τη Δήλωση των Αρχηγών Κρατών της Ε.Ε. και της κυβέρνησης της Τουρκίας χθες το βράδυ και εκφράζει την ανησυχία της για ορισμένες πτυχές αυτής της πρότασης” σημειώνει με δήλωσή της η Εκπρόσωπος Τύπου του οργανισμού του ΟΗΕ, από το Palais des Nations στη Γενεύη
Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει τη συνεισφορά της Τουρκίας
Η Τουρκία φιλοξενεί σχεδόν 3 εκατομμύρια πρόσφυγες και η συνεισφορά της είναι τεράστια εδώ και χρόνια, σημειώνει ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας. Μόλις πρόσφατα μάλιστα υιοθέτησε και μια εργασιακή ρύθμιση για τους Σύρους πρόσφυγες. Ωστόσο, δεδομένου του τεράστιου μεγέθους του έργου που έχει αναλάβει, αγωνίζεται ακόμα να παρέχει όλες τις βασικές ανάγκες του ολοένα αυξανόμενου Συριακού πληθυσμού. Χαιρετίζουμε λοιπόν την οικονομική συνεισφορά της Ε.Ε. για τη στήριξη της Τουρκίας και των προσφυγικών κοινοτήτων που βρίσκονται εκεί.
Ανησυχία για τον τρόπο μετεγκατάστασης των προσφύγων
Όσον αφορά τη δήλωση που δημοσιεύθηκε χθες μετά τη συνεδρίαση μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας, η Υ.Α. εκφράζει την ανησυχία της για οποιαδήποτε ρύθμιση που αφορά στη μαζική επιστροφή όλων των ατόμων από μια χώρα σε μια άλλη χωρίς να υπάρχουν επαρκώς διασαφηνισμένες εγγυήσεις για την παροχή προσφυγικής προστασίας που να συνάδουν με τις διεθνείς υποχρεώσεις.
Ένας αιτών άσυλο θα πρέπει να επιστρέφεται σε μία τρίτη χώρα μόνο εάν
α) την ευθύνη για την κατ’ ουσία εξέταση της συγκεκριμένης αίτησης ασύλου την έχει αναλάβει η εν λόγω τρίτη χώρα,
β) ο αιτών άσυλο θα προστατεύεται από την επαναπροώθηση,
γ) το άτομο αυτό θα είναι σε θέση να ζητήσει άσυλο και εάν του αναγνωριστεί το δικαίωμα ασύλου να απολαμβάνει το δικαίωμά του αυτό σύμφωνα με τα αποδεκτά διεθνή πρότυπα. Να έχει επίσης πλήρη και αποτελεσματική πρόσβαση σε εκπαίδευση, εργασία, ιατρική περίθαλψη και αν υπάρχει ανάγκη σε παροχές κοινωνικής πρόνοιας.
Επιπλέον νομικές εγγυήσεις για τους πρόσφυγες
Η ΥΑ ισχυρίζεται πως όποιος και είναι ο τελικός σχεδιασμός και ο μηχανισμός επαναπροώθησης, είναι απαραίτητο να διέπεται από τις απαραίτητες νομικές εγγυήσεις. Θα πρέπει επίσης, όπως τονίζουν, να υπάρχει πρόβλεψη για έναν προ-αναχωρησιακό έλεγχο, ώστε να εντοπίζονται τυχόν ομάδες πληθυσμού υψηλού κινδύνου, οι οποίες μπορεί να μην είναι ενδεδειγμένο να επιστρέφονται ακόμα και εάν πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις.
Οι λεπτομέρειες για όλες αυτές τις νομικές εγγυήσεις θα πρέπει να ξεκαθαριστούν πριν την επόμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ε.Ε. στις 17 Μαρτίου.
Σε χαμηλά επίπεδα οι δεσμεύσεις της Ευρώπης για μετεγκατάσταση
Όσον αφορά την επανεγκατάσταση (resettlement), από τον ΟΗΕ σημειώνουν πως οποιαδήποτε πρωτοβουλία προωθεί τους νόμιμους τρόπους εισόδου ενός σημαντικού αριθμού προσφύγων από όλες τις γειτονικές χώρες της περιοχής – όχι μόνο από την Τουρκία και όχι μόνο για Σύρους πρόσφυγες – σε τρίτες χώρες είναι επιθυμητή. Οι δεσμεύσεις της Ευρώπης για επανεγκατάσταση, όμως, παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με τις ανάγκες (20.000 θέσεις μέσα σε 2 χρόνια σε εθελοντική βάση).
Επιπλέον, στη συνέντευξη Τύπου η Ύπατη Αρμοστεία τόνισε την ανάγκη διευκόλυνσης της οικογενειακής επανένωσης. “Ελπίζουμε ότι για τα άτομα που επιστρέφονται στην Τουρκία και έχουν ιδιαίτερες ανάγκες επανεγκατάστασης, όπως για οικογενειακή επανένωση, θα μπορεί να εξετάζεται η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα επανεγκατάστασης/εισόδου στην Ε.Ε” αναφέρει η δήλωση χαρακτηριστικά.