Με έδρα την Κοινότητα των Βόρων ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσσαράς ιδρύει το 1973 το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας. Ενδιαφέροντα εκθέματα για τον τρόπο ζωής των Κρητών ανά τους αιώνες προσελκύουν κάθε χρόνο το ενδιαφέρον των επισκεπτών.
Ευρήματα όπως μεταλλικά αντικείμενα, έπιπλα, υφαντά και κεραμικά – στοιχεία από την καθημερινότητα των Κρητών, αποτέλεσμα ερευνών που ξεκίνησαν το 1973 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, εκτίθενται σε πρότυπο πολυχώρο 2.800 τμ.
Το 1992 η έκθεση του Μουσείου βραβεύεται ως το «Καλλίτερο Ευρωπαϊκό Μουσείο της χρονιάς (European Museum of the Year Award).
ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας ιδρύεται το 1973 στα πλαίσια των στόχων του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεσαράς και έχει έδρα στην Κοινότητα Βώρων της Επαρχίας Πυργιώτισσας, στο Νομό Ηρακλείου Κρήτης.
1973 – 1981
Οι ενέργειες επικεντρώνονται στην ανέγερση του κτιρίου του Μουσείου, την αναγνωριστική εθνολογική έρευνα σε όλη την Κρητική ύπαιθρο, τη συστηματική περισυλλογή αντικειμένων και την οικολογική μελέτη της Μεγαλονήσου.
1982 – 1991 Σχεδιάζονται και εκτελούνται μεγάλα ερευνητικά και εφαρμοσμένα εκπαιδευτικά Προγράμματα, επιχορηγούμενα για το μεγαλύτερο τους ποσοστό από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Το 1988 εγκαινιάζεται η πρώτη εθνογραφική έκθεση του Μουσείου.
1992 – 2002
Συνεχίζονται οι έρευνες, οι μελέτες, οι δημοσιεύσεις καθώς και ο εμπλουτισμός όλων των Συλλογών του Μουσείου.
Το 1992 η έκθεση του Μουσείου βραβεύεται από την ΕΜΥΑ (European Museum of the Year Award, υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης) στα πλαίσια του ‘’καλύτερου ευρωπαϊκού Μουσείου της χρονιάς’’.
Το ίδιο έτος το Μουσείο μετατρέπεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσαράς σε Κοινωφελές Ίδρυμα Ιδιωτικού Δικαίου και εντάσσεται στα Εθνικά Κληροδοτήματα του Υπουργείου Οικονομικών.
Το 2001 ολοκληρώνεται η ανέγερση πρότυπου κτιρίου 2800μ2 που προορίζεται για ερευνητικές, εκπαιδευτικές και συνεδριακές δραστηριότητες. Το έργο έχει ενταχθεί στο 2ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Πολιτισμού.
2003 – 2006
Η φάση που διανύεται τώρα χαρακτηρίζεται από ανακατατάξεις και σημαντικές οικονομικές δυσκολίες που οφείλονται στο μέγεθος των απασχολήσεων και των υποχρεώσεων στην έρευνα, στις δημοσιεύσεις, στις ανταγωνιστικές επενδύσεις. Η παρουσίαση αυτή του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας στο Διαδίκτυο εντάσσεται σε ένα Πρόγραμμα της ‘’Κοινωνίας της Πληροφορίας’’ του Υπουργείου Οικονομικών.
Ταξινομική Παρουσίαση της Έκθεσης
Η έκθεση διαιρείται σε 7 εθνολογικούς Τομείς που σχετίζονται με την εξελικτική πορεία των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Οι Τομείς αυτοί δεν είναι ερμητικοί: από ένα στάδιο εξέλιξης και ύστερα συμπορεύονται με αλληλοεπιδράσεις ώστε να ολοκληρωθεί με πλήρη αρμονία η λειτουργία μεταξύ τους. Η ταξινομική λογική των 7 τομέων στηρίζεται στις βιολογικές αναγκαιότητες επιβίωσης και προσαρμογής του ανθρώπινου είδους και στις μεθόδους που εφαρμόζει για την πληρέστερη ικανοποίηση τους.
Η διαδοχή των 7 τομέων έχει ως εξής:
1. Διατροφή
Είναι η πρωτεύουσα ανάγκη για την επιβίωση όλων των ζώντων όντων. Ο Άνθρωπος την καλύπτει με ποικίλους τρόπους και τεχνικές, ολοένα και πιο περίπλοκες μέσα στην εξέλιξη. Η επιλογή συγκεκριμένων εφαρμογών στη σίτιση περιέχει ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες για τη μορφή της κοινωνικής οργάνωσης και προσαρμογής της κάθε ανθρώπινης Ομάδας.
2. Αρχιτεκτονική
Ο γενικός αυτός όρος συμπεριλαμβάνει τη βασική για τον άνθρωπο ανάγκη να βρει ή να κατασκευάσει έναν χώρο ασφαλή για τη νυχτερινή ανάπαυση, για αυτόν και την οικογένεια του.
3. Υφαντική
Με τη χρήση μόνιμων καταφύγιων (σπήλαια, καλύβες) που επιτρέπουν την εγκατάσταση εστίας για τη μαγειρική και τη θέρμανση, ο Άνθρωπος αντιμετωπίζει δραστικά το κρύο, αρχικά φορώντας δέρματα ζώων και αργότερα ενδύματα από πλεκτές ζωικές και φυτικές ίνες.
4. Παραγωγή, εμπόριο
Η παραγωγή εργαλείων και σκευών θα διαμορφώσει ένα καινούργιο περιβάλλον από τέχνεργα και ειδικευμένους τεχνίτες που θα εξυπηρετούν τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρώπινης Ομάδας.
Όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν ο Άνθρωπος προχωρεί στην πλεονάζουσα παραγωγή την οποία θα προσφέρει ως αντάλλαγμα άλλων προϊόντων που λείπουν από το περιβάλλον του ή δεν μπορεί να κατασκευάσει. Είναι η απαρχή του Εμπορίου και της συναλλαγής, της αποθήκευσης και των αριθμητικών υπολογισμών.
5. Μετακίνηση, μεταφορές, επικοινωνίες
Διευκολύνουν τη συναλλαγή, που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον παραγωγό και το μεσάζοντα έμπορο, επιβάλει τη μετακίνηση του ανθρώπου με διάφορα μέσα και τη μεταφορά των προϊόντων προς ανταλλαγή. Παράλληλα δημιουργούνται μέσα και όροι επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Οι εμπορικές συναλλαγές διευκολύνουν την πολιτισμική διεύρυνση και τις επιρροές.
6. Ήθη και Έθιμα
Αποτελούν τις πρωτόλειες εκφράσεις της κοινωνικής οργάνωσης των ανθρώπινων Ομάδων για μια ευρύτερη συνοχή μεταξύ των ατόμων που την αποτελούν και μια ενδυνάμωση της ψυχολογίας τους έναντι άμεσων ή έμμεσων κινδύνων.
7. Κοινωνική Οργάνωση
Επιβάλλεται από το οικογενειακό κύτταρο έως το σύνολο της Ομάδας ή των Ομάδων (φύλων, Εθνών) και περιλαμβάνει τη θεσμοθέτηση και τον έλεγχο λειτουργίας όλων των προηγούμενων Τομέων, καθώς και καινούργιων χώρων που απορρέουν από τον Τομέα της Κοινωνικής Οργάνωσης και που αφορούν τη Τέχνη, τη Δικαιοσύνη, τη Θρησκεία, την Ιδιοκτησία, τον Πόλεμο κ.α.
