Το ζήτημα της αιώνιας ζωής μας φέρνει συνήθως στο νου την εικόνα δισεκατομμυριούχων μιας άλλης εποχής, που επέλεξαν να καταψυχθούν με το νοσηρό όνειρο να επανέλθουν κάποια στιγμή στη ζωή ως σύγχρονοι… «βρικόλακες».
Φανταστείτε όμως αντί για ένα χάπι που θα μπορούσε να μας κάνει να ζήσουμε για πάντα, υπήρχε ένα χάπι που θα μπορούσε να αντιστρέψει τη διαδικασία της γήρανσης. Ένα φάρμακο που θα μπορούσε να αποτρέψει την οστεοαρθρίτιδα, την απώλεια μνήμης, τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας και τους καρκίνους…
Όσο κι αν ένα τέτοιο σενάριο θυμίζει επιστημονική φαντασία, θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα χάρη στην επιστήμη της γηρολυτικής: έναν αναδυόμενο – και πολύ αναμενόμενο – κλάδο της αντιγηραντικής ιατρικής. Πολλοί από τους κορυφαίους γεροντολόγους του κόσμου έχουν ήδη επιδείξει τις δυνατότητες της γηρολυτικής σε πειραματόζωα και αρχίζουν τώρα κλινικές δοκιμές και σε ανθρώπους,υποσχόμενοι εντυπωσιακά αποτελέσματα. Εάν οι έρευνες στεφθούν με την επιτυχία στην οποία ελπίζουμε, αυτοί που είναι σήμερα μεσήλικες θα μπορούσαν να γίνουν η πρώτη γενιά ηλικιωμένων που θα παραμείνουν πιο νέοι από ποτέ.
Οι περισσότεροι επιστήμονες που μελετούν τη μακροζωία ανησυχούν πολύ περισσότερο για την ποιότητα της γήρανσης παρά για την παράταση της ζωής των ανθρώπων. Επιδιώκουν δηλαδή να βοηθήσουν την ανθρωπότητα να γεράσει με λιγότερους πόνους και ασθένειες και με καλύτερη ποιότητα ζωής.
Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν καλό μόνο για τους ίδιους τους ηλικιωμένους, αλλά σε μία εποχή που ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνά, το να γερνά υπό καλύτερες συνθήκες θα έκανε καλό και στην οικονομία. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον τελευταίο αιώνα, το προσδόκιμο ζωής στην Αγγλία και την Ουαλία, αυξήθηκε κατά σχεδόν 25 χρόνια. Την ίδια στιγμή η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία των ΗΠΑ προβλέπει ότι ο αμερικανικός πληθυσμός ηλικίας άνω των 65 ετών θα αυξηθεί κατά 8,6 εκατομμύρια τα επόμενα 50 χρόνια. Τι σημαίνει αυτό; Ότι τα εθνικά συστήματα Υγείας ξοδεύουν για έναν 65χρονο τριπλάσια χρήματα από ότι για έναν 30χρονο και πενταπλάσια για έναν 85χρονο.
Όπως εξηγεί στον βρετανικό Guardian, ο Ming Xu, βοηθός καθηγητή στο Κέντρο Γήρανσης του Πανεπιστημίου του Κοννέκτικατ, η γηρολυτική είναι ένας κλάδος της ιατρικής που βάζει στο μικροσκόπιο τα γερασμένα ή προβληματικά κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Οι γεροντολόγοι τα αποκαλούν κύτταρα – «ζόμπι».Πρόκειται για τα κύτταρα αυτά που σταματούν να να αναγεννώνται καθώς μεγαλώνουμε και αντί αυτού εκπέμπουν ουσίες που προκαλούν φλεγμονές, επιταχύνοντας τη γήρανση σε άλλα υγιή κύτταρα, μέχρι τελικά να προκαλέσουν βλάβη ιστών σε όλο το σώμα.
Ο Xu ήταν μέλος μιας ερευνητικής ομάδας στη Mayo Clinic, που έδειξε το 2011 ότι αν μπορέσουμε να απαλλαγούμε από αυτά τα κύτταρα με γενετικές παρεμβάσεις, μπορούμε να βελτιώσουμε σημαντικά αλλά και να παρατείνουμε τη διάρκεια της ζωής. Έκαναν το πείραμα σε δύο ποντίκια που είχαν γεννηθεί από την ίδια μητέρα, την ίδια μέρα και είχαν την ίδια ζωή. Εκείνο που απαλλάχθηκε από τα κύτταρα – «ζόμπι» κατέληξε να είναι πιο γυαλιστερό και νεανικό, ενώ το αδελφάκι του γκρίζαρε και φαινόταν γερασμένο στο πέρας του χρόνου.
Η φωτογραφία των δύο ποντικιών, ήταν αρκετή για να προσελκύσει πλήθος επενδύσεων. Από τον Jeff Bezos έως τον συνιδρυτή του PayPal, Peter Thiel. Η Silicon Valley έβαλε μπρος το σχέδιο να βρει το ελιξήριο της ζωής. Αν το βρει, θα είναι ελιξήριο και για την αγορά, άλλωστε…
Ωστόσο, όπως αποδείχτηκε το «γενετικό τέχνασμα» που χρησιμοποιήθηκε από την ομάδα της Mayo Clinic για να καταστρέψει τα γηρασμένα κύτταρα των ποντικιών, κρίθηκε πως δεν ήταν ασφαλές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Έτσι δημιουργήθηκε μια νέα εταιρεία, αποκαλούμενη Unity Biotech, για να συγκεντρώσει χρήματα για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα μπορούσαν να καθαρίσουν με ασφάλεια τα κύτταρα «ζόμπι» του ανθρώπινου σώματος. Το πρώτο εμπόδιο για τους επιστήμονες ήταν το να εντοπίζουν τι ακριβώς προσπαθούσαν να θεραπεύσουν. Για να εγκριθεί ένα φάρμακο, πρέπει να αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία μιας νόσου. Αλλά η γήρανση είναι μια φυσική διαδικασία.
Οι δοκιμές αρχικά στοχεύουν σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπως ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας, το γλαύκωμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια – ασθενείς που σχετίζονται με τη γήρανση. Οι περισσότερες βρίσκονται σε αρχικά στάδια, αν και τον Φεβρουάριο μια μικρή πρώτη δοκιμή σε ανθρώπους έδειξε βελτίωση στην απόσταση που οι ασθενείς ήταν σε θέση να περπατήσουν. Επίσης φέτος, μια πιλοτική που περιλάμβανε την έγχυση ενός γηρολυτικού φαρμάκου στα γόνατα ανθρώπων με οστεοαρθρίτιδα, είχε πολλά υποσχόμενα, αν και μεικτά, αποτελέσματα. Κατά το πρώτο μέρος της δοκιμής, όπου οι ασθενείς έλαβαν διάφορες δόσεις του φαρμάκου, παρατηρήθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στον πόνο και τη λειτουργικότητα των οστών τους, στη δεύτερη φάση που τους χορηγήθηκε η μέγιστη επιτρεπτή δόση, όμως, δεν αποδείχτηκαν σημαντικά οφέλη.
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το θέμα υποστηρίζουν επίσης, πως αυτού του είδους η αντιγηραντική θεραπεία, έχει οφέλη όχι μόνο στην «πάταξη» του γήρατος αλλά και σε πολλές άλλες ασθένειες. Ο Xu, για παράδειγμα, έχει διαπιστώσει ότι η εκκαθάριση των γηρασμένων κυττάρων βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και καταπολεμά, κατά συνέπεια, την παχυσαρκία. Άλλοι επιστήμονες πάνε ένα βήμα παραπέρα και υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαν με τον ίδιο τρόπο να εξαλείψουν τα καρκινικά κύτταρα και να αποτρέψουν τον πολλαπλασιασμό τους.
Ποια ηλικία θα ήταν όμως η σωστή για υποβληθεί κάποιος σε μια τέτοια θεραπεία; Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα που θα κληθούν να απαντήσουν οι επιστήμονες στις επόμενες δεκαετίες. Το μόνο που μπορούν να πουν τώρα είναι σίγουρα όχι όταν κάποιος είναι νέος, αλλά σίγουρα όχι κι όταν κάποιος είναι αρκετά γέρος και είναι ήδη πια αργά. Με δεδομένο ότι κάθε οργανισμός γερνάει σε μία κλίμακα που είναι ανεξάρτητη της ηλικιακής, οι γεροντολόγοι ευελπιστούν να αναπτύξουν στο μέλλον ένα τεστ αίματος ή ίσως ούρων, που θα «λέει» πόσο γερασμένοι είμαστε στην πραγματικότητα.
Μέχρι όλα αυτά να φτάσουν στο φαρμακείο μας, οι γιατροί επιμένουν να πούμε «ναι» στην υγιεινή διατροφή και «όχι» στην καθιστική ζωή, στο αλκοόλ και στο τσιγάρο.
Στο μεταξύ, οι έρευνες συνεχίζονται και όπως λέει ο Xu στον Guardian, το χάπι κατά της γήρανσης δεν θα γίνει πραγματικότητα άμεσα. Τα 5 έως 12 χρόνια που προβλέπει για το «ντεμπούτο» του όμως, δεν είναι και πολύ μακριά…