Γράφει ο Δημήτρης Κ. Τυραϊδής*
Μπρέ συ Νικολιώ μου, έλα παέ, παλικάρι μ’, δεν σου είπα να μη φύγεις από κοντά μου, γιατί θα περάσει ο μεσημεράς και θα σε πάρει; και συνέχισε η καημένη η γιαγιά, ξεγλωσσισμένη «Ώχου θεέ μου κι ήντα θα γεννώ σήμερα με τουτουσές τους ζερζεβουήνους που έμπλεξα» και άλλα πολλά. Ο μικρός τετράχρονος μπόμπιρας ο Νικολιός και ο κατά ένα χρόνο μεγαλύτερός του αδελφός, σημασία δεν έδιναν στα όσα έλεγε η γιαγιά τους, κι απολάμβαναν την ελευθερία που τους παρείχε απλόχερα το μικρό χωριό της γιαγιάς τους. Από τ’ απόβραδο της Παρασκευής είχαν πάει στο χωριό ο γιός της γιαγιάς με την γυναίκα του και τα δύο τους παιδιά, να μαζέψουν το Σαββατοκύριακο ελιές. Που να τα πάρουν όμως τα παιδιά στα χωράφια, φοβότανε, κι είχαν δίκιο, μην κρυώσουν, γιατί και κρύο έκανε και ο καιρός ήταν κάπως βροχερός, κι ως εκ τούτου, τ’ άφησαν στο σπίτι, στη γιαγιά, γιατί ο παππούς είχε πια αποδημήσει από τούτον τον ψεύτη κόσμο, πριν αρκετά χρόνια. Τα πρώτα χρόνια όταν ήταν μικρά – έλεγε η γιαγιά – ευχαρίστως τα πρόσεχε και της έδιναν μεγάλη χαρά, τώρα όμως μεγάλωσαν και ζωήρεψαν πάρα πολύ, κι όπως έλεγε και ξανάλεγε η δόλια, τα πόδια της πια δεν άντεχαν να γυρίζει στα σοκάκια του χωριού να τ’ αναμαζώνει όπως έλεγε με την γνήσια κρητική της προφορά. Τι να κάνει όμως; Μήπως είχε και άλλη επιλογή; Ειδικά τώρα με τουτηνά την κρίση, έλεγε, μπορούσε δεν μπορούσε, ήθελε να βοηθήσει τα παιδιά της κι αυτό έκανε.
Το μικρό χωριό, κάπου στην δυτική Κρήτη, τις μέρες της συγκομιδής των ελιών, από σχεδόν νεκρό που ήτανε τις υπόλοιπες του χρόνου μέρες έσφυζε από ζωή για λίγες βδομάδες βέβαια, για να νεκρώσει και πάλι στη συνέχεια. Και τούτο γιατί η ανέχεια, η πλήρη εγκατάλειψη θα έλεγα από τους κυβερνώντες της χώρας μας τα τελευταία χρόνια, ανάγκαζε τα νέα ζευγάρια να το εγκαταλείψουν, προσδοκώντας ότι θα βρούνε την τύχη τους, άλλοι στις μεγαλουπόλεις κι άλλοι παίρνοντας το δρόμο της ξενιτιάς.
Όλοι το γνωρίζουμε αυτό, άλλος πολύ, άλλος λιγότερο, όλο και κάποια εικόνα θα έχουμε ριζωμένη βαθιά στη σκέψη μας, από την εγκατάλειψη κάποιου ή κάποιας οικογένειας του χωριού μας. Εγώ θυμάμαι οικογένειες που είχαν ορθοποδήσει κάπως στο χωριό μου μετά την κατοχή και τον εμφύλιο σπαραγμό, δεν αρκούνταν στα όσα χρήματα έβγαζαν από τα καπνά, το καλαμπόκι, το σιτάρι, την κτηνοτροφία, εγκατέλειπαν το χωριό, και πήγαιναν στην Αθήνα, οι περισσότεροι να γίνουν θυρωροί ή να δουλέψουν σε κάποιο ορνιθοτροφείο στα Μέγαρα ή οπουδήποτε αλλού. Και να πεις πως δεν είχαν δίκιο, είχαν και παραείχαν, γιατί τα παιδιά μεγάλωναν και οι απαιτήσεις μεγάλωναν, και να σπουδάσουν ήθελαν, και να δημιουργήσουν ήθελαν, και τέλος πάντων να ζήσουν μια καλύτερη ζωή ήθελαν από των γονιών τους.
Τα χρήματα όμως ήταν λειψά, άλλες ευκαιρίες δεν υπήρχαν, εργοστάσια στην ύπαιθρο δεν άνοιγαν να κρατήσουν τον κόσμο στον τόπο τους, και το χειρότερο δεν δημιουργούσαν μήτε υποδομές για τις ερχόμενες γενιές.
Κι έτσι με αυτά και μ’ αυτά, ο κοσμάκης έπαιρνε των ομματιών του κατά το κοινώς λεγόμενο κι όπου φύγει – φύγει από το χωριό. Οι ανεύθυνοιμ ‘κείνες τις εποχές πολιτικοί μας, κι ας με διαψεύσει κανείς, με επιχειρήματα όμως, ότι δεν έχω δίκιο που τους αποκαλώ ανεύθυνους. Οι ανεύθυνοι, επαναλαμβάνω πολιτικοί μας, συσσώρευσαν με την πολιτική τους, τους μισούς έλληνες στις μεγάλες πολιτείες, Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Πάτρα κ.λπ., κι ελάχιστοι έμειναν στα χωριά τους και το χειρότερο τα νιάτα, η ψυχή της πατρίδας μας την έστειλαν στο εξωτερικό. Είναι ή δεν είναι αλήθεια αγαπητοί μου αναγνώστες ότι όπου κι αν βρεθείς, σ’ όποια γωνιά της γης, θα συναντήσεις Έλληνες μετανάστες; Ε, λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι δεν ξενιτεύτηκαν γιατί έτσι τους άρεσε. Κάποιοι σοβαροί λόγοι τους ανάγκασαν να φύγουν από την αγκαλιά της πολύπαθης αλλά πεντάμορφης πατρίδας μας.
Τώρα πάλι με την κρίση την οικονομική όπως την λένε, οι σημερινοί μας πολιτικοί θέλουν, έτσι νομίζω, να επιστρέψουν οι νέοι μας πάλι στα χωριά τους. Σε ‘κείνα τα χωριά που οι πατεράδες τους τα εγκατέλειψαν πριν από χρόνια, όπως προαναφέρουμε. Κι ερωτώ, πώς να γυρίσουν πίσω αυτοί οι άνθρωποι; Πώς να ξεκινήσουν από την αρχή, δίχως καμία απολύτως υποδομή; Πώς να ζήσει στο όποιο χωριό ο νέος άνθρωπος, με δυο παιδιά, που είναι έτοιμα να πετάξουν από τη φωλιά τους για ν’ ανοίξουν δικό τους σπιτικό; Με ποιες προοπτικές κύριοι; Βέβαια δεν είμαι εγώ ο καταλληλότερος που θα υποδείξω τι πρέπει να γίνει ώστε να μην βρεθούμε άλλη μια φορά μήτε στη θέση των γεροντότερων μήτε στη θέση των σημερινών νέων. Υπάρχουν άλλοι που γνωρίζουν περισσότερα και που βλέπουν πολύ πιο μακριά από ότι θωρώ εγώ.
Εγώ θέλω να πω, με τη μικρή φωνή που διαθέτω, προσέξτε τα νέα ζευγάρια. Δώστε κίνητρα στους νέους ανθρώπους. Και μην ξεχνάτε κύριοι. Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα μας έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις. Άλλωστε πολλοί είναι εκείνοι που φωνάζουν απεγνωσμένα ότι η Ελλάδα μας είναι χώρα των γερόντων και οι γέροντες δεν κάνουν παιδιά.
Τελειώνοντας το σημερινό μου άρθρο, αγαπητοί μου, θέλω να προσθέσω και δώστε σημασία σ’ αυτό που θα πω. Μην ξεπουλάτε τη γη των γονιών σας. Περισσότερο δε, απευθύνομαι προς τους νέους μας. Κι άλλη φορά το έχω γράψει και θα το ξαναγράψω αν χρειαστεί, μην εγκαταλείπετε τα χωριά των γονιών σας. Μην αφήνετε την όποια περιουσία σας, αν μπορείτε βέβαια, να χερσώσει. Ίσως κάποτε σας χρειαστεί.
* συγγραφέας – ποιητής