Γράφει ο Χρήστος Τσαντής*
Φτάνει μια βόλτα στα πρωτοσέλιδα και στις τοποθετήσεις κορυφαίων παραγόντων στην Ευρώπη και στον κόσμο, για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του για τη σημασία της εκλογικής ανατροπής που έγινε στη χώρα μας. Ένας εκλογικός σεισμός που ξεκίνησε το 2012 και οδήγησε στη αδιαμφισβήτητα μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.
Εδώ και καιρό μεγάλα τμήματα του λαού μας έχουν στείλει σαφέστατα μηνύματα ότι δεν είναι στο χέρι κανενός και ότι δεν δίνουν λευκή επιταγή σε κανέναν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ
Πρώτη φορά στα εκλογικά χρονικά της πατρίδας μας ένα κόμμα κερδίζει τη μεγάλη πλειοψηφία της προτίμησης των ψηφοφόρων στην πατρίδα μας χωρίς να διαθέτει ισχυρό οργανωτικό μηχανισμό, χωρίς την υποστήριξη από «παραδοσιακά τζάκια» και χωρίς να διαθέτει κανάλια ή, μεγάλης κυκλοφορίας, εφημερίδες για να το υποστηρίζουν.
Στον πίνακα με τους αριθμούς των ψήφων και τα συγκριτικά στοιχεία φαίνεται η αλματώδης ανάπτυξη των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ξεκίνησε από 315.665 ψήφους στις βουλευτικές εκλογές του 2009, για να φτάσει στους 2.244.465 καταγράφοντας άνοδο 727.831 από τις πρόσφατες ευρωεκλογές, πάνω από μισό εκατομμύριο ψήφους σε σχέση με τις βουλευτικές του Ιούνη του 2012 και πάνω από ένα εκατομμύριο σε σχέση με το Μάη του 2012. Αντίστοιχα εντυπωσιακή είναι και αύξηση των ποσοστών του, που από το 4,60% των εκλογών του 2009 βρέθηκε στο 36,34% της Κυριακής κερδίζοντας την ψήφο του 1/3 των πολιτών.
Το γεγονός αυτό αποκτά το χαρακτήρα ενός εκλογικού άθλου εάν συνυπολογίζει κανείς το απόλυτα αρνητικό κλίμα με το οποίο αντιμετώπιζαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τον ΣΥΡΙΖΑ, τα στελέχη του και τις απόψεις τους. Στην ίδια ρότα ήταν οι σταθερές επιθέσεις από διεθνείς οικονομικούς παράγοντες και η καλλιέργεια ενός κλίματος τρόμου στη χώρα.
Η ηλικία της ψήφου
Το επιβλητικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ στις ηλικίες 18-34, σύμφωνα με τα στοιχεία των μετρήσεων στην κάλπη της Κυριακής, (34% έναντι 24% της ΝΔ), αλλά και η εκτίναξή του στις ηλικίες 35-54 (41% ΣΥΡΙΖΑ, έναντι μόλις 21% της ΝΔ) δείχνει ότι προτιμήθηκε κατά κράτος από τους νέους ανθρώπους και τις παραγωγικές ηλικίες διευρύνοντας τη διαφορά που είχε κατακτήσει από το 2014.
Αντίστοιχη είναι και η εικόνα της εκλογικής-κοινωνικής γεωγραφίας, καθώς η άνοδός του είναι ακόμη πιο ξεκάθαρη και διακριτή στις περιοχές όπου κατοικούν λαϊκά στρώματα, μικρομεσαίοι, εργαζόμενοι και άνεργοι.
Οι μετακινήσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ
Ενισχύθηκε ακόμα η πολυσυλλεκτικότητά του με την κυριαρχία του στο χώρο των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως κέντρο, ενώ παράλληλα υπερψηφίστηκε από σημαντικό αριθμό ψηφοφόρων άλλων κομμάτων της Αριστεράς.
Συγκεκριμένα οι μετρήσεις κατέγραψαν τη μετακίνηση προς το ΣΥΡΙΖΑ του 11% των ψηφοφόρων της ΝΔ.
Κατέγραψαν την μετακίνηση του ¼ των ψηφοφόρων που είχαν προτιμήσει το ΚΚΕ στις πρόσφατες ευρωεκλογές, με το 23,8% από αυτούς να ψηφίζει τώρα το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα.
Το ίδιο έπραξαν μαζί τους το 29,3% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ των ευρωεκλογών και το 23,3 των ψηφοφόρων της ΔΗΜΑΡ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ευθύνη
Στην Κουμουνδούρου γνωρίζουν πως η ιστορική επιτυχία για το κόμμα της Αριστεράς εδράζεται κυρίως στην ικανότητα της ηγεσίας του να συνθέτει πολυσυλλεκτικά σχήματα και να ενσωματώνει σε μία κοινή πορεία ανθρώπους, που ξεκινούν από διαφορετικές πολιτικές και κινηματικές αφετηρίες. Δύναμη και αδυναμία παράλληλα, για κάθε μετωπικό σχήμα, όπως και για κάθε Συνασπισμό κομμάτων που ενώθηκε στη διαδρομή, αποτελεί η ικανότητα της «ορχήστρας» να παίζει στο ίδιο μοτίβο. Κι αυτό είναι κυρίως θέμα… «μαέστρου».
Η συγκυρία δεν αφήνει περιθώρια για πανηγυρισμούς. Χρόνος δεν υπάρχει ούτε και ανοχή. Η ψήφος στο ΣΥΡΙΖΑ από ένα μεγάλο τμήμα ανθρώπων έχει χαρακτήρα δοκιμής. Το γεγονός αυτό δεν αναιρεί τη δυναμικής της ψήφου του ούτε και μειώνει τη πολιτική της σημασία. Η ψήφος στο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελεί την εύκολη ψήφο, καθώς το συγκεκριμένο κόμμα έχει κατηγορηθεί από όλες τις πλευρές για τελείως αντιφατικά πράγματα. Είναι «έμπιστο κόμμα των βιομηχάνων» λέει ο Περισσός. «Θα φέρει στην Ελλάδα τα Σοβιέτ, τον Κομμουνισμό, θα μας κάνει Βόρεια Κορέα», λέει η ΝΔ.
Η λαϊκή εμπιστοσύνη, που είτε θα κερδηθεί είτε θα χαθεί, θα εξαρτηθεί από τις ενέργειες του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ, από τις πρώτες κιόλας ημέρες της κυβέρνησής του. Ο ΣΥΡΙΖΑ, σ’ ένα μεγάλο βαθμό, θα αναμετρηθεί με τον εαυτό του. Κύριο καθήκον του, αν θέλει να κρατήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, είναι η σταθερή επικοινωνία και ενημέρωση του κόσμου, η λαϊκή συμμετοχή και φυσικά η ευλαβική εφαρμογή των υποσχέσεων που έδωσε προεκλογικά.
Οι πρώτες κινήσεις του νέου πρωθυπουργού, η ταχύτητα με την οποία έδρασε για το σχηματισμό κυβέρνησης, χωρίς ιδεοληψίες και εμμονές, χωρίς να αφήσει κενό εξουσίας σε κρίσιμες στιγμές για την Ελλάδα, δείχνουν αποφασιστικότητα και υπευθυνότητα. Ο σεβασμός απέναντι σε θεσμούς, με την επίσκεψή στον αρχιεπίσκοπο, ο πολιτικός όρκος, όπως είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου να προσδιορίζεται θρησκευτικά τηρώντας το Σύνταγμα, η συμβολική κίνηση της αποτίμησης φόρου τιμής στους εκτελεσμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, που έδωσαν τη ζωή τους για τη λευτεριά της πατρίδας μας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, αναμφισβήτητα αποτελούν αναμφισβήτητα θετικές ενδείξεις κι αποπνέουν έναν άλλο, έναν διαφορετικό πολιτικό πολιτισμό.
Η ΝΔ
Η ΝΔ έχασε καθαρά σε ένα περιβάλλον φιλικό για εκείνη, καθώς επί χρόνια, οι προπαγανδιστές των μέσων ενημέρωσης φρόντιζαν να φυλάνε τα νώτα της. Η ήττα της αποκτά χαρακτήρα συντριβής, καθώς δεν μπόρεσε σε καμία στιγμή να ανακόψει την ανοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρισκόταν περίπου 3 μονάδες πίσω της στις εκλογές του 2012, για να βρεθεί 8,5 μονάδες μπροστά της την Κυριακή.
Η ηγεσία της ΝΔ, όπως φάνηκε από τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων, δεν κατάφερε να συσπειρώσει σε ικανοποιητικό βαθμό τους ψηφοφόρους του κόμματος. Η στρατηγική του φόβου και η ρητορική του μίσους, που επέλεξαν, δεν φάνηκε να πείθουν ούτε καν τους ίδιους τους ανθρώπους που παραδοσιακά εμπιστεύονται τη ΝΔ και έστειλε το 11% των ψηφοφόρων της, από τις ευρωεκλογές, απευθείας στον ΣΥΡΙΖΑ.
Όπως ήταν αναμενόμενο, με το κλείσιμο της κάλπης, ξεκίνησε η αμφισβήτηση της ηγεσίας στο εσωτερικό της. Το εύρος της ήττας δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελιγμών στην ηγετική της ομάδα.
Ο πολιτικός πολιτισμός του κ. Σαμαρά
Ο Αντώνης Σαμαράς εμφανίστηκε διχαστικός και αμετανόητος. Δεν σεβάστηκε τη λαϊκή ετυμηγορία και ανέδειξε τις εμμονές και τις αγκυλώσεις που διακατέχουν το επιτελείο της ομάδας του φεύγοντας «σαν τον κλέφτη» από το Μεγάρου Μαξίμου. Η στάση του εκθέτει συνολικά τη ΝΔ και αποτελεί ντροπή για μία παράταξη με ιστορία στην πατρίδα μας.
Ο κ. Σαμαράς άλλαξε τη φυσιογνωμία της και μετατόπισε τη ΝΔ στο άκρο δεξιό φάσμα του πολιτικού συστήματος. Οι δηλώσεις ανθρώπων που ήταν στο πολιτικό του επιτελείο, όπως ο κ. Κρανιδιώτης ότι «ο μεσαίος χώρος είναι φαντασιακός και ανύπαρκτος», δείχνει τη στρατηγική αντίληψη με την οποία πορεύτηκε η ΝΔ στα χρόνια Σαμαρά.
Τα συγχαρητήρια του Δ. Αβραμόπουλου και άλλων στελεχών της ΝΔ, προς τον ΣΥΡΙΖΑ, δείχνουν ότι η ακροδεξιά πολιτική ρητορική του κ. Σαμαρά πιθανά θα βρει απέναντί της ένα σημαντικό τμήμα της παράταξης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και άλλα στελέχη, σε αντίθεση με τον κ. Σαμαρά μίλησαν για καθαρή εκλογική ήττα του κόμματός τους.
Ο κ. Αντώναρος, κυβερνητικός εκπρόσωπος της ΝΔ επί κυβερνήσεων Κ. Καραμανλή, μίλησε για την ανάγκη «επιστροφής στις ρίζες».
Ο Θοδωρής Ρουσόπουλος, από τους στενούς συνεργάτες του κ. Καραμανλή είπε ότι «ήταν μεγάλο λάθος του κ. Σαμαρά να μην υποδεχθεί τον κ. Τσίπρα. Με ή χωρίς προβλήματα, θα έπρεπε να ενημερώσει το νέο πρωθυπουργό».
Ο Νικήτας Κακλαμάνης, πιο καυστικός, είπε ξεκάθαρα ότι η κίνηση Σαμαρά «είναι έξω από τον πολιτικό πολιτισμό της παράταξής μας».
Πλειάδα στελεχών της επίσης πήρε αποστάσεις από την προεκλογική τακτική.
Κρίση ταυτότητας στη ΝΔ
Η ΝΔ, με ευθύνη της απερχόμενης ηγεσίας της, αντιμετωπίζει κρίση ταυτότητας και πολιτικής κατεύθυνσης. Η αλλαγή προσώπων μπορεί να της δώσει προοπτική, υπό τον όρο της εγκατάλειψης της ακροδεξιάς ρητορικής.
Η ηγεμονία της ακροδεξιάς πτέρυγας στο εσωτερικό της ΝΔ δεν ενδυναμώνει, αντίθετα συρρικνώνει το πολιτικό ακροατήριο της ΝΔ, που τοποθετείται στο κέντρο και στην κεντροδεξιά. Αυτό αποδείχθηκε με τη γλώσσα των αριθμών και από την κοινωνική γεωγραφία των εκλογών. Το αποτέλεσμα της ΝΔ συμπυκνώνει τη δυναμική της διάλυσης και η συγκολλητική ουσία, που κρατά αυτή τη φορά τους ψηφοφόρους της ΝΔ κοντά στην παράταξή τους, έχει χάσει την παλιά της ισχύ.
Αν ο χαρακτήρας της ψήφου στον ΣΥΡΙΖΑ έχει σε έναν μεγάλο βαθμό την αίσθηση της δοκιμής για τη ΝΔ έχει την ετικέτα που γράφει: «τελευταία ευκαιρία!».
Αν τώρα δεν κάμει αποφασιστικά βήματα απαλλαγής από την πολιτική και προσωποποιημένη ομηρία της από την ακροδεξιά της πτέρυγα, που βρέθηκε στο τιμόνι της ηγεσίας της όλα αυτά τα χρόνια, δεν έχει ελπίδες ανάκαμψης και νέα σχήματα θα επιδιώξουν να ενσωματώσουν τους πολιτικά άστεγους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους.
Ο απερχόμενος πρωθυπουργός μπορεί να οδηγήσει για δεύτερη φορά το κόμμα που τον ανέδειξε στα πρόθυρα της διάσπασης.
*Ο Χρήστος Τσαντής είναι συγγραφέας
http://christostsantis.com/