Του Μ.Μ.Κουτσουράκη
Ο κλασικός αθλητισμός με τα αγωνίσματα στίβου, που είχε πάρει τόσο σπουδαία θέση στην κοινωνική ζωή – κρατών της αρχαιότητας, έχει την καταγωγή του από την Κρήτη.
Ακόμα και αν δεν είχαμε καμιά ιστορική μαρτυρία και μόνο η παράσταση της Κνωσού της ταυροκαθαψίας, της ταυρομαχίας, όπως τη λέμε που η επιθετική στάση του ταύρου βρίσκεται σε τέλεια εξάρτηση, ενώ συγχρόνως αθλητές και αθλήτριες εκτελούν επικίνδυνες ακροβατικές ασκήσεις στη ράχη του φτάνει για να κάνουμε πολλές σκέψεις.
Γιατί οι ασκήσεις αυτές απαιτούν μεγάλη ακροβατική δεξιοτεχνία, ικανότητα, θάρρος, που επιτυγχάνονται με μακροχρόνια επιμονή και συνεχή άσκηση. Το σπουδαίο όμως είναι πως η Μινωική Κρήτη ο αθλητισμός δεν αντιμετωπιζόταν με την στενή και περιορισμένη αντίληψη που παρατηρείτε στην εποχή μας,, σαν εξαίρεση και μεμονωμένα, αφήνοντας όσους είχαν αθλητικό ταλέντο και έφεση να τα βγάλει πέρα μόνος του.
Οι νέοι μέχρι μιας ορισμένης ηλικίας γυμναζόταν μόνοι τους, άγνωστο γιατί και λεγόταν ΄΄ σκότιοι΄΄. Με το μέστωμά τους που έβγαιναν στην κοινωνία, κατατάσσονταν στις ΄΄αγέλες΄΄ και γυμναζόταν κάτω από την επίβλεψη του αγελάτη.
Έχουμε δηλαδή εδώ ένα φαινόμενο πάγνοινου αθλητισμού, με την καθολική συμμετοχή των εφήβων και των νέων. Εκεί καλλιεργούσαν με τις γυμναστικές ασκήσεις τη μυϊκή δύναμη το θάρρος, την ανδρεία, την πειθαρχία, αρχές και επιδιώξεις του αθλητισμού.
Τα μέλη της αγέλης είχαν κοινό συσσίτιο, που το παρείχε η πολιτεία δωρεάν. Εκτός όμως από αυτά, μέλη μα της Πολιτείας ήταν και η πνευματική καλλιέργεια των νέων. Γιατί εκτός από τον αθλητισμό, τροφή κατάλληλη για τη σωματική ανάπτυξη, η Πολιτεία παρείχε στους νέους και πνευματική τροφή, αυτή που ο Αιλιανός μας λέγει στην ιστορία του. ΄΄Κρήτες τους παίδεας, ίνα εκ της μουσικής, μανθάνειν πρώτον τους νόμους εκέλευιν μετά μελωδίας, ίνα εκ της μουσική ψυχαγωγούνται και ευκολώτερους αυτούς τη μνήμη διαλαμβάνωση και ίνω μήτι των κεκωλυμένων πράξαντες αγνοία πεποιηκέναι, την απολογίαν έχωσιν… Δεύτερον Δε μάθημα έταξαν τους των θεών ύμνους μανθάνειν. Τρίτον τα των αγαθών ανδρών εγκώμια΄΄.
Για να γίνονται λοιπόν σωστοί πολίτες οι Κρήτες, από την παιδική του ηλικία, η πολιτεία φρόντιζε, όχι μόνο για την υγιεινή τους ανάπτυξη, αλλά και για την πνευματική και ηθική τους ανάπτυξη, με τι να τους μαθαίνει:
1. Τους νόμους της πολιτείας. Για να τους μαθαίνουν μάλιστα καλύτερα και ευκολότερα και να μην τους ξεχνούν, τους είχαν μελοποιήσει και τους μάθαιναν τραγουδιστά.
2. Να τους ψυχαγωγεί με τη μουσική.
3. Διδάσκονταν τη θεοσέβεια με τους ύμνους των θεών.
4. Μάθαιναν την ιστορία της πατρίδας των με την ξεχωριστή έξαρση των κατορθωμάτων των ηρώων, των αγαθών ανδρών.
Μια και η Κρήτη ήταν θαλασσοκράτειρα, με την εμπορική και πνευματική επικοινωνία με την άλλη Ελλάδα, όπως ήταν φυσικό μετέφερε και τον αθλητισμό. Κατά την παράδοση, τους Ολυμπιακούς αγώνες τους θέσπισε ο Ίδης Ηρακλής (όχι ο Ηρακλής που ξέρουμε με τους 12 άθλους). Ο Ίδης Ηρακλής, είναι ένας από τους 5 αδελφούς Κουρήτες ή Δάκτυλοι, στους οποίους η Θεά Ρέα, η γυναίκα του Κρόνου παράδωσε το νεογέννητο Δία να τον κρύψουν και να τον φροντίσουν, για να γλιτώσει από τη βουλιμία του πατέρα του Κρόνου που έτρωγε τα παιδιά του, για να μην του πάρουν τον θρόνο.
Αργότερα ο Ίδης Ηρακλής πήγε από την Κρήτη στην Αρχαία Ολυμπία και ίδρυσε τους Ολυμπιακούς αγώνες θέλοντας μάλιστα να τιμήσει τα αδέλφια του, που μαζί με αυτόν ήταν πέντε, όρισε οι αγώνες να γίνονται κάθε πέμπτο χρόνο, χρονικό διάστημα που μεσολαβεί, τέσσερα πλήρη χρόνια.
Η πρώτη Ολυμπιάδα που έγιναν οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες, τοποθετούνται ατο έτος 776 π.Χ. Η χρονιά αυτή αποτελεί και την αφετηρία από την οποία οι αρχαίοι μετρούσαν και τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα.
Και μόνον αν λάβουμε υπ΄όψιν μας τα φοβερά και αγεφύρωτα μίση που χώριζαν τις πόλεις – κράτη της αρχαιότητας μεταξύ τους από τη μια και τις τρομακτικές διαστάσεις που έπαιρναν οι καταστροφές από τις συγκρούσεις μεταξύ τους, που καμιά δύναμη δεν μπορούσε να τις σταματήσει παρά μόνο οι εκεχειρίες, μπορούμε να πάρουμε μια μικρή ιδέα του τι σήμαινε γι΄αυτούς αθλητισμός, αθλητική ιδέα και Ολυμπιακό πνεύμα.
Παρ΄όλο Δε που ο Θεοδόσιος ο Μέγας τους έθεσε εκτός νόμου με το διάταγμα του της καταργήσεως των Ολυμπιακών αγώνων και του αθλητισμού στα 394 μ.Χ. που για 14 αιώνες έμεινε στην αφάνεια και τη λησμονιά, εν τούτοις ο κλασικός αθλητισμός και οι Ολυμπιακοί αγώνες, ξανάρχισαν χάρη στις προσπάθειες του Ελλημολάτρη Γάλλου Βαρόνου Rierre de Coubertin. Το βέβαιο πάντως είναι ότι προτού οι αρχαίοι Έλληνες αρχίσουν να μαζεύονται στην Αρχαία Ολυμπία, όπως τους υπέδειξε ο ΄΄Ιδης Ηρακλής, οι Κρήτες με την φροντίδα της πολιτείας ήξεραν να γυμνάζονται πολλούς αιώνες πρωτύτερα.