Την περασμένη Παρασκευή η Άγκυρα προχώρησε σε μια προ πολλού αναγγελθείσα κίνηση. Διακήρυξε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν αναγνωρίζει δικαιώματα υφαλοκρηπίδας πέραν των χωρικών υδάτων των έξι μιλίων σε κανένα ελληνικό νησί.
Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι νησιά όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάσος, αλλά και η Κρήτη δεν προσφέρουν, κατά την τουρκική άποψη, ούτε ένα μέτρο πέραν των 6 μιλίων θάλασσας που τα περιβάλλει στην ελληνική Αποκλειστική Ζώνη. Ό,τι είναι έξω από τα χωρικά ύδατα αυτών των νησιών η Τουρκία διακηρύττει πως είναι τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Από το 1973 στο 2020
Προτού δούμε τις σημερινές τουρκικές κινήσεις, με ποιον τρόπο δηλαδή η Άγκυρα καθιστά σαφές τι ακριβώς επιδιώκει, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν.
Αυτή η ματιά μας επιτρέπει να διακρίνουμε από τη μια πλευρά την τουρκική προσήλωση στον στόχο της και τη μεθοδολογία που ακολουθεί για να τον πετύχει και από την άλλη την αφασία όλων των ελληνικών κυβερνήσεων από τη μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα.
Το μακρινό 1973, την 1η Νοεμβρίου, δημοσιεύονται στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως χάρτες θαλασσίων περιοχών δυτικά και νότια της Λέσβου μέχρι τη Χίο. Γι’ αυτές τις θαλάσσιες περιοχές η κρατική τουρκική εταιρεία πετρελαίου (TPAO) ζητούσε άδεια για έρευνα και εκμετάλλευση με δημόσια ανακοίνωση μέσω της τουρκικής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.
Με πιο απλά λόγια, με αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα υπογράμμιζε το 1973 πως ό,τι βρίσκεται πέρα από τα 6 ναυτικά μίλια γύρω από τη Λέσβο και τη Χίο είναι τουρκικό οικόπεδο.
Πρόσφατα σχετικά, στις 28 Απριλίου 2012, ενώ στην Ελλάδα εν μέσω προεκλογικής περιόδου γίνεται σαφές ότι η χώρα μπαίνει σε μεγάλες περιπέτειες, στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύεται ένα ακόμη αίτημα της κρατικής τουρκικής εταιρείας πετρελαίου για έρευνα και εκμετάλλευση θαλάσσιων περιοχών.
Το εν λόγω αίτημα συνοδεύεται από χάρτες της περιοχής μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου. Με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία, όπως ακριβώς έπραξε και το 1973 δυτικά της Λέσβου, διακηρύττει προς κάθε κατεύθυνση και σε όλους τους τόνους ότι τα εν λόγω θαλάσσια οικόπεδα βρίσκονται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Σύμφωνα με την τουρκική άποψη, η Ρόδος και το Καστελλόριζο δεν έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα πέραν των 6 μιλίων των χωρικών τους υδάτων – και αυτό, προφανώς, χάρη στην τουρκική μεγαλοψυχία…
Τουρκικό «ξεκαθάρισμα»
Ας έρθουμε, λοιπόν, στο σήμερα. Την Παρασκευή 29 Μαΐου, την ημέρα ακριβώς που ο Ερντογάν οργάνωσε τη «μεγαλειώδη» φιέστα για την άλωση της Πόλης (οι συμβολισμοί έχουν τη σημασία τους), στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύονται χάρτες οι οποίοι συνοδεύουν το αίτημα της τουρκικής εταιρείας πετρελαίου για έρευνες και εκμετάλλευση θαλασσίων περιοχών οι οποίες εφάπτονται στα ανατολικά των χωρικών υδάτων (6 ν.μ.) των νησιών Ρόδου, Καρπάθου και Κρήτης.
Το τι ακριβώς σημαίνει (και) αυτή η δημοσίευση στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είναι προφανές, όπως φαίνεται και από την επίσημη τοποθέτηση του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών:
«Οι δραστηριότητες έρευνας και γεωτρήσεων των Τουρκικών Πετρελαίων είναι εντός των ορίων της υφαλοκρηπίδας που έχει δηλωθεί από τη χώρα μας στον ΟΗΕ. Είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε τα δικαιώματα της χώρας μας και των Τουρκοκυπρίων στην ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το πλαίσιο οι σεισμικές έρευνες και οι γεωτρήσεις μας διεξάγονται σύμφωνα με το καθορισμένο πρόγραμμα».
Πριν απ’ αυτή την τοποθέτηση του εκπροσώπου του τουρκικού ΥΠΕΞ είχε προηγηθεί δήλωση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια προκειμένου να υπάρξει ελληνική αντίδραση στη δημοσίευση της τουρκικής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.
«Η δημοσίευση», δήλωσε ο Δένδιας, «στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σειράς αιτήσεων για χορήγηση από την τουρκική κυβέρνηση άδειας έρευνας και εκμετάλλευσης στην κρατική εταιρεία πετρελαίων της Τουρκίας σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας εντάσσεται στο πλαίσιο σειράς ενεργειών με τις οποίες η Τουρκία αποπειράται βήμα – βήμα να σφετεριστεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα. Αδυνατούν να θίξουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, που εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο και στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Να είμαστε σαφείς. Οι θέσεις μας σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα και για τις συνέπειες της τουρκικής παραβατικότητας είναι δεδομένες. Έχουν γνωστοποιηθεί προς την Τουρκία επανειλημμένα».
Αφήνοντας κατά μέρος την… οργίλη αντίδραση Δένδια, ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στον χάρτη της περιοχής.
Με βάση, λοιπόν, τους χάρτες που δημοσιεύθηκαν στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, παράλληλα με την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες, η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Τουρκίας (ΤΡΑΟ) προχώρησε σε επτά αιτήματα προς την τουρκική γενική Διεύθυνση Μεταλλείων και Πετρελαίου για έρευνες υδρογονανθράκων σε μια θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται από τη Ρόδο, περνά από την Κάρπαθο και την Κάσο και φτάνει μέχρι τα ανατολικά της Κρήτης.
Με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή την ανάρτηση στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, η Άγκυρα ξεκαθαρίζει προς κάθε ενδιαφερόμενο ότι οι εν λόγω περιοχές βρίσκονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Αυτήν την τουρκική διακήρυξη θα πρέπει η Αθήνα να τη λάβει σοβαρά υπόψη, καθώς ανάλογες τουρκικές τοποθετήσεις του παρελθόντος έχουν δώσει δυσάρεστα για την Αθήνα αποτελέσματα.
«Μαθήματα» Ιστορίας
Ξεκινώντας από την πρώτη δημοσίευση στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Νοέμβριο του 1973, με την οποία αμφισβητούνται τα δικαιώματα σε υφαλοκρηπίδα πέραν των 6 μιλίων της Λέσβου, θα πρέπει να θυμηθούμε πώς εξελίχθηκε και πού κατέληξε αυτό το πρώτο τουρκικό βήμα.
Με τις κρίσεις που δημιούργησε η Τουρκία μεταξύ 1978 (σεισμογραφικό «Χόρα») και 1987 (σεισμογραφικό «Σισμίκ») υποχρέωσε τις ελληνικές κυβερνήσεις των Κωνσταντίνου Καραμανλή (Ν.Δ.) και Ανδρέα Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ) να αποδεχτούν εγγράφως ότι η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα ερευνών στο Αιγαίο πέραν των 6 μιλίων.
Δηλαδή, ούτε ένα μέτρο πέρα από τα 6 μίλια στις ακτές του Σουνίου για παράδειγμα…
Το επόμενο αποφασιστικό βήμα η Τουρκία το πραγματοποίησε το 1996 με την κρίση των Ιμίων. Τότε, τον Ιανουάριο του 1996, ο εκσυγχρονιστής πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης απέφυγε (με τη διαμεσολάβηση των Αμερικανών) τον πόλεμο για να οδηγήσει απερίσπαστος τη χώρα στον παράδεισο του ευρώ (με τα δανεικά της Goldman Shacks).
Η κρίση των Ιμίων είχε αποτέλεσμα την αναγνώριση από την πλευρά της Ελλάδας (Συμφωνία της Μαδρίτης το 1997) των τουρκικών ζωτικών συμφερόντων στο Αιγαίο. Πάνω απ’ όλα όμως το αποτέλεσμα της κρίσης υπήρξε η αποδοχή από την Αθήνα της πρόσκλησης σε διμερή διάλογο με την Άγκυρα (συνομιλίες υψηλής πολιτικής).
Στο τραπέζι του εν λόγω διαλόγου θα πρέπει να σημειωθεί ότι εκ των πραγμάτων βρίσκονταν τα νέα θέματα που έθεσε η Τουρκία με την κρίση των Ιμίων. Δηλαδή ότι, σύμφωνα με την τουρκική άποψη, στο Αιγαίο υπάρχουν βράχοι, βραχονησίδες και νησίδες των οποίων η κυριαρχία δεν έχει διευκρινιστεί!
Την εξέλιξη αυτής της «συζήτησης», η οποία αποτυπώνει από τη μία την τουρκική συνέπεια και υπομονή και από την άλλη την αφασία των ελληνικών κυβερνήσεων, μπορούμε να τη δούμε ξεκάθαρα σήμερα.
Εδώ και δύο – τρεις μήνες η Άγκυρα με ημιεπίσημο τρόπο θέτει θέμα ελληνικής κυριαρχίας για τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα, καθώς, όπως λένε οι Τούρκοι αξιωματούχοι, έχουν στρατιωτικοποιηθεί κατά παράβαση των συνθηκών οι οποίες τα απέδωσαν στην Ελλάδα!
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδήμονας περί των διεθνών σχέσεων για να κατανοήσει τι ακριβώς σημαίνει η νέα τουρκική δημοσίευση – αναγγελία στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αντιθέτως θα πρέπει να είναι αφελής, ή κάτι περισσότερο ίσως, αν αδυνατεί να δει τι ακριβώς έρχεται στο (κοντινό) μέλλον.
Το ελάχιστο που μπορούμε να αναμένουμε είναι ότι όλη αυτή η περιοχή ανατολικά και προς νότο από Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο, Κρήτη αφαιρείται de facto από την ελληνική δικαιοδοσία, όπως ακριβώς συμβαίνει ήδη ένα μέτρο πέρα από τα 6 μίλια των ακτών του Σουνίου.
Το δραματικότερο – και πιθανότερο – σενάριο είναι η εκδήλωση τουρκικής προσπάθειας για έμπρακτη κατοχύρωση της περιοχής με αποστολή ερευνητικών σκαφών και πλωτών γεωτρύπανων…
Ανισορροπία δυνάμεων
Οι ελληνικές κυβερνήσεις, η παρούσα και η προηγούμενη, γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι δυνάμεις της χώρας δεν επαρκούν για να παίξουν τον αποτρεπτικό ρόλο στον οποίον είναι ταγμένες. Οι λόγοι αυτής της αδυναμίας εξηγούν άλλωστε και την αποθράσυνση των τουρκικών διεκδικήσεων.
Η διατάραξη της ισορροπίας δυνάμεων εις βάρος της Ελλάδας είναι μια μακρά διαδικασία, διαρκεί δεκαετίες και οι ευθύνες βαραίνουν όλες τις μεταδικτατορικές κυβερνήσεις της χώρας. Στην Ελλάδα, ακόμη και την εποχή που ξοδεύονταν θηριώδη ποσά για εξοπλισμούς, αυτοί προκρίνονταν με γνώμονα τις μίζες και όχι τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων.
Την ίδια στιγμή στην Τουρκία, ειδικά επί της «σουλτανίας» του Ερντογάν, οι εξοπλιστικές δαπάνες εντάσσονται στον γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό και τις επιδιώξεις της χώρας, ταυτόχρονα με την κινητοποίηση της οικονομίας της.
Έτσι, ενώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει ναυπηγείο για τις ανάγκες έστω του Πολεμικού Ναυτικού, η Τουρκία κατασκευάζει δικά της σκάφη για τις ειδικές της ανάγκες, όπως επίσης κυνηγά την τεχνολογία με την κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών, κάποια από τα οποία, εκτός από τη Λιβύη, πετούν και πάνω από τον Έβρο…
Απέναντι σ’ αυτή την εφιαλτική προοπτική, στην οποία δείχνουν να πορεύονται οι ελληνοτουρκικές υποθέσεις, οι κυβερνώντες μας (νυν και πρώην) ελπίζουν ότι οι διπλωματικές τους κινήσεις θα είναι αυτές οι οποίες τελικά θα διασώσουν τη χώρα καθώς και αυτούς τους ίδιους από την οργή της Ιστορίας.
Το μέγιστο διπλωματικό επίτευγμα, το οποίο – σιωπηρά μεν, αλλά εύγλωττα – επιδεικνύουν από κοινού οι κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα και της Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη, είναι η νέα ελληνοαμερικανική συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας.
Τόσο ο Αλέξης Τσίπρας, που τη διαπραγματεύτηκε, όσο και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που τελικά την υπέγραψε αμέσως μόλις ήρθε στην εξουσία, θεωρούν και ελπίζουν ότι η εν λόγω ελληνοαμερικανική συμφωνία μπορεί να «φρενάρει» την τουρκική επιθετικότητα. Για όλους τελικά, ειδικά τους ανιστόρητους, ακόμη και αν πρόκειται για πρωθυπουργούς, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία.