Του Φώτη Ποντικάκη*

Ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου σε 64 σχολεία της Αθήνας ένα τρίμηνο πρόγραμμα παροχής δωρεάν δεκατιανού σε 11.000 μαθητές σε μια προσπάθεια στήριξης των φτωχότερων μαθητών. Όμως το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στις χορηγίες συγκεκριμένων εταιρειών, οι οποίες διαφημίζονται μέσα από αυτό, ενώ υπάρχει ανάλογο πρόγραμμα δωρεάν διανομής μπανάνας σε σχολεία της Αττικής από συγκεκριμένη εταιρεία. Ο στόχος όμως θα έπρεπε να είναι η δωρεάν παροχή δεκατιανού για όλα τα παιδιά σε όλα τα σχολεία από το κράτος (κυβέρνηση και δήμους) χωρίς εταιρείες να διαφημίζονται.

Η παροχή δωρεάν δεκατιανού πρέπει να είναι για όλα τα παιδιά: Δε μπορεί να είναι μόνο για μερικά παιδιά σε ένα σχολείο (όπως επιχειρήθηκε παλιότερα), γιατί έτσι τα παιδιά αυτά γίνονται δακτυλοδεικτούμενα στο σχολείο, οι δε εκπαιδευτικοί μπαίνουν στη δύσκολη θέση να επιλέξουν ποιοι μαθητές θα πάρουν δωρεάν δεκατιανό και ποιοι όχι. Η άλλη λύση που θα πρότειναν οι συνήθεις γραφειοκράτες, δηλ. η υποβολή αντιγράφου φορολογικών δηλώσεων, καρτών ανεργίας κλπ, κινδυνεύει να βουλιάξει σε βουνά από δικαιολογητικά κι ατέλειωτες ώρες αναζήτησης κι εξασφάλισής τους.

Δε χρειάζετια νομίζω να υπενθυμίσουμε πόσοι άλλα δηλώνουν κι άλλα είναι τα πραγματικά εισοδήματά τους, ούτε πόσοι είναι φτωχοί αλλά όχι καταγεγραμμένοι από κάποιο επίσημο φορέα.

Αντί να σπαταλάμε λεφτά στο διαχωρισμό οικογενειών και παιδιών σε «φτωχούς» και μη (ή καλύτερα σε αυτούς που εμπίπτουν στα κριτήρια της όποιας ρύθμισης και σε αυτούς που δεν εμπίπτουν ή δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα δικαιολογητικά), ας βάλουμε επιτέλους ένα στόχο για όλα τα παιδιά σε όλα τα σχολεία, κάτι που θα ενώνει και δε θα διαχωρίζει την κοινωνία. Κι αυτός ο στόχος πρέπει να είναι η δωρεάν παροχή δεκατιανού (αρχικά κι αργότερα και γεύματος) με υγιεινά τοπικά βιολογικά προϊόντα σε όλα τα σχολεία για όλα τα παιδιά. Ο πραγματικός στόχος που πρέπει να έχουμε είναι η προώθηση της υγιεινής διατροφής στο σχολείο μέσα από τη στήριξη παράλληλα της τοπικής αγροτικής παραγωγής, κι όχι απλά η αντιμετώπιση της πείνας.

Κάτι τέτοιο δε μπορεί να γίνει βέβαια με συγκεντρωτικό τρόπο, με προκήρυξη μειοδοτικού διαγωνισμού για να αναλάβει ένας μειοδότης, μια εταιρεία, την παροχή δεκατιανού σε όλη την Ελλάδα. Το έχει ήδη αποδείξει η εμπειρία της χώρας μας με τα επιδοτούμενα από την Ε.Ε. προγράμματα διανομής φρούτων και λαχανικών στα σχολεία τα προηγούμενα χρόνια.

Είδαμε τότε να φτάνουν σε σχολεία των Χανίων πορτοκάλια από την … ηπειρωτική Ελλάδα (και πιθανόν κρητικά πορτοκάλια να στάλθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα)! Να πούμε εδώ για το οικολογικό αποτύπωμα, την σπατάλη καυσίμων, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τις μεταφορικές εταιρείες που πληρώνονται, για τη διαδικασία και τις συνθήκες συντήρησης των τροφίμων για να ταξιδεύουν από τη μια γωνιά της χώρας στην άλλη; Είναι πάνω απ’ όλα μια τεράστια σπατάλη χρημάτων και φυσικών πόρων.

Συνεπώς, η μόνη πραγματική λύση είναι η αποκεντρωμένη προμήθεια των φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών για όλα τα σχολεία, σε επίπεδο Δήμου ή κάθε σχολείου, με τη διάθεση των απαιτούμενων κονδυλίων από την κυβέρνηση και τους Δήμους. Έτσι θα γλιτώσουμε τα πηγαινέλα τροφίμων ανά την Ελλάδα, θα στηριχθεί η τοπική παραγωγή κάθε περιοχής (π.χ οι αγρότες κι οι κτηνοτρόφοι των Χανίων) και θα εξοικονομηθούν χρήματα και φυσικοί πόροι.

Ήδη κάποιοι Δήμοι κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση προμηθευόμενοι φρούτα από συνεταιρισμούς αγροτών της περιοχής τους και τα διανέμουν στη συνέχεια στα σχολεία της περιοχής τους (π.χ. ο Δήμος Ιωαννιτών, ο Δήμος Αγρινίου, ο Δήμος Αλεξάνδρειας Ημαθίας κ.ά.). Θα έπρεπε όλοι οι Δήμοι να κινηθούν σε αυτή την κατεύθυνση στηρίζοντας έμπρακτα τους μαθητές και τους αγρότες της περιοχής τους. Κι η κυβέρνηση πρέπει να στηρίξει μια τέτοια προοπτική.

Κι ας πάνε οι Δήμοι ένα βήμα παραπέρα: Ας καταγράψουν τις δημόσιες επαγγελματικές κουζίνες της περιοχής τους (νοσοκομείων, στρατοπέδων, γηροκομείων και άλλων ιδρυμάτων). Κι ας δούνε πώς μπορούνε προμηθευόμενοι τοπικά λαχανικά και γαλακτοκομικά να προσφέρουν δωρεάν γεύμα μαγειρεμένο για όλα τα παιδιάτων σχολείων, αξιοποιώντας αυτές τις εγκαταστάσεις.

Το δωρεάν υγιεινό δεκατιανό με τοπικά βιολογικά προϊόντα πρέπει να γίνει δικαίωμα για όλα τα παιδιά σε όλα τα σχολεία. Γιατί δε θέλουμε να καταπολεμήσουμε μόνο την πείνα, θέλουμε να προωθήσουμε την υγιεινή διατροφή σε όλα τα σχολεία στηρίζοντας παράλληλα την τοπική παραγωγή και τον αγροτικό κόσμο.

* Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου