Της Ευαγγελίας Καρεκλάκη
Κοιμούνται, ξυπνούν και αναπνέουν με μία και μόνο σκέψη: να αποκαλυφθεί η αλήθεια για το τι πραγματικά συνέβη στο φυλάκιο της ακριτικής νήσου Ρω όπου στις 27 Ιουνίου του 2018 ο 22χρονος στρατιώτης Μανόλης Τσικνάκης άφησε την τελευταία του πνοή υπό συνθήκες που αμφισβητούνται ευθέως από την οικογένεια του.
Και αν στην αρχή «μιλούσε» το ένστικτο της μάνας, η οποία με σθένος βροντοφώναζε ότι το παιδί της δεν είχε κανένα λόγο να αυτοπυροβοληθεί και να δώσει τέλος στη ζωή του, όπως αποφάνθηκε επίσημα ο Στρατός, σήμερα, 5,5 χρόνια μετά, σύσσωμη η οικογένεια εμφανίζεται ακλόνητα πεπεισμένη ότι ο Μανόλης δεν αυτοκτόνησε αλλά έπεσε θύμα εγκληματικής ενέργειας. Μία πεποίθηση που εδράζεται μεταξύ άλλων και στις εμπεριστατωμένες τεχνικές εκθέσεις πραγματογνωμόνων βάσει των υπαρχόντων στοιχείων της δικογραφίας, μέρος της οποίας κατάφεραν να πάρουν στα χέρια τους, μετά από σαράντα κύματα, μόλις τον Μάρτιο του 2023, στην εκπνοή της προθεσμίας παραγραφής.
Η οικογένεια του Μανόλη, η δικηγόρος τους, κα Αλεξάνδρα Σπανάκη και οι δύο τεχνικοί σύμβουλοι, η ιατροδικαστής κα Ελπίδα Σπανουδάκη και ο πραγματογνώμονας Πυροβόλων Όπλων κ. Ιωάννης Τσιάμπας, βρίσκονται σε απόλυτη ταύτιση: «ο Μανόλης δεν αυτοκτόνησε».
Κατά την οικογένεια είναι αδιανόητο ότι προσπεράστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες σοβαρότατα στοιχεία, τα οποία «φωνάζουν» ότι ο 22χρονος δεν μπορεί να αυτοπυροβολήθηκε και μάλιστα με τον ατομικό του οπλισμό. Στοιχεία που, όπως υποστηρίζουν, δεν αξιολογήθηκαν με αποτέλεσμα η δικογραφία να τεθεί οριστικά στο αρχείο ως βέβαιη αυτοχειρία τον Σεπτέμβριο του 2023.
Η εξέλιξη αυτή αναμφίβολα «κεραυνοβόλησε» την οικογένεια, ωστόσο δεν ήταν ικανή να αναστείλει τον αγώνα της. Τόσο οι γονείς του Μανόλη, Αντώνης και Μαρία, όσο και η αδερφή του, Αγγελική, εμφανίζονται πιο αποφασισμένοι από ποτέ να παλέψουν μέχρι τέλους για την αλήθεια.
Ζητούν να υπάρξει πλήρης και δίκαιη διερεύνηση της υπόθεσης από μηδενική βάση και διαφανείς διαδικασίες, πράγμα που προϋποθέτει να ανασυρθεί η δικογραφία από το αρχείο και να διαταχθεί προκαταρκτική έρευνα από Εισαγγελέα Στρατού.
Οι γονείς του 22χρονου ποτέ δεν πίστεψαν ότι ο γιος τους αυτοκτόνησε, όπως αποφάνθηκε ο Στρατός. Υπάρχουν, όπως λένε, σκιές και ερωτηματικά, κυρίως όμως στοιχεία που δεν ελήφθησαν υπόψη.
Απευθύνουν δημόσια έκκληση στους Υπουργούς Δικαιοσύνης και Εθνικής Άμυνας να παρέμβουν προκειμένου να διερευνηθεί από την αρχή η υπόθεση. «Βγάλτε την υπόθεση από το αρχείο, δείτε ξανά τα στοιχεία και τις τεχνικές εκθέσεις και τότε αποφανθείτε» είναι το μήνυμα-αίτημα της οικογένειας που δηλώνει με κατηγορηματικό ύφος ότι ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε ο Στρατός τη δική τους υπόθεση δημιουργεί πλήθος ερωτηματικών και σκιών.
Αν και τα σημεία-SOS τα αναδεικνύουν οι τεχνικοί σύμβουλοι της οικογένειας, πολύ συνοπτικά υποστηρίζεται ότι:
– ο Μανόλης είχε σκοπιά στις 6 το πρωί της 27ης Ιουνίου του 2018, ημέρα Τετάρτη, ενώ σκοπιά είχε και λίγες ώρες πριν, 9-12 τη νύχτα. Την Τετάρτη εκείνη η οικογένεια του περίμενε απάντηση για μετάθεση στην Κρήτη. Δεν έμαθαν ποτέ… Ο Μανόλης ήταν αριστερόχειρας, όμως έφερε τραύμα εισόδου στο δεξιό ζυγωματικό και τραύμα εξόδου στην αριστερή κροταφο-ινιακή χώρα. Το τραύμα που φέρει στη δεξιά ζυγωματική χώρα έχει σχήμα κυκλικό και έχει προκληθεί από μικρού διαμετρήματος όπλο και σε καμία περίπτωση από τυφέκιο πολεμικό και πολύ περισσότερο από G3A3, όπως αποδίδεται ως ατομικός οπλισμός του.
-Το G3A3 είναι το μοναδικό όπλο που έχει μπροστά στην κάνη ένα φλογοκρύπτη, ο οποίος αφήνει ένα ιδιαίτερο ακτινωτό εντύπωμα αιθάλης. Το χαρακτηριστικό εντύπωμα της αιθάλης στο νεκρό παιδί δεν αντιστοιχούσε στον τύπο του όπλου του Μανόλη, δηλαδή σε πολεμικό τυφέκιο G3A3. Οι τεχνικοί σύμβουλοί υποστηρίζουν με κατηγορητικό τρόπο ότι το τραύμα δεν συνάδει με το πολεμικό τυφέκιο που αποδίδεται στον 22χρονο και ότι ο θάνατος επήλθε από πιστόλι μικρού διαμετρήματος.
–Αμφισβητείται ο χρόνος θανάτου με βάση τα πτωματικά φαινόμενα, τα οποία καταγράφονται στη δικογραφία. Από τη δικογραφία προκύπτει ότι στον τόπο κλήθηκε γιατρός του Στρατού, η οποία καταθέτει, όπως αναφέρεται, ότι έκανε ΚΑΡΠΑ στον 22χρονο και μάλιστα άλλαξε τρεις φορές θέση στον στρατιώτη για να έχει καλύτερη φορά το σώμα, όμως σε άλλο σημείο καταθέτει ότι τα άκρα του ήταν ψυχρά. Κατά την κα Σπανουδάκη, για να συμβεί αυτό με βάση τη βιβλιογραφία απαιτούνται τουλάχιστον τέσσερις ώρες και πάνω. Η γιατρός πήγε περίπου 9.15, άρα ό,τι συνέβη, συμπεραίνουν, έγινε μέσα στη νύχτα προς τα χαράματα. Δηλαδή πριν πιάσει ακόμα βάρδια; Στη δικογραφία δεν υπάρχει κατάθεση του στρατιώτη που τον άλλαξε στην σκοπιά. Έχει ενδιαφέρον επίσης, όπως σχολιάζουν, ότι όσο η γιατρός έκανε ΚΑΡΠΑ, με βάση τους αναφερόμενους χρόνους της δικογραφίας, το Γενικό Επιτελείο Στρατού είχε ήδη ανακοινώσει τον αυτοπυροβολισμό του στρατιώτη.
-Πολλά είναι τα ερωτηματικά της οικογένειας και για τον ακριβή τόπο του συμβάντος καθώς, όπως υποστηρίζεται, τους έχουν υποδειχθεί διαφορετικά σημεία. Τον Αύγουστο του 2018, δύο μήνες μετά την τραγωδία, η μητέρα, Μαρία Μανουκάκη, μαζί με την κόρη της Αγγελική και έναν θείο της οικογένειας, μετέβησαν στο νησί της Ρω για να εναποθέσουν μία εικόνα και λουλούδια στον τόπο που χάθηκε ο Μανόλης αλλά και για να μάθουν πώς ακριβώς έγινε. Τους υποδέχθηκε πρόσωπο-αξιωματικός που είχε πλήρη εικόνα του συμβάντος. «Μου έδειξε ένα σημείο και πώς είχε πέσει. Τίποτα δεν με έπειθε. Με βάση τα λεγόμενα τους, το παιδί αυτοκτόνησε λίγο πιο κάτω από την σκοπιά, κάπως ήταν κατηφορικά. Υπήρχε μία πέτρα σαν κάθισμα. Έκατσε και μετά τον πυροβολισμό έπεσε εκεί, σε ένα σημείο που είχε ένα κουβάρι συρματοπλέγματα. Ρωτάω: «έχετε καθαρίσει σε αυτό το σημείο;» Απαντάει: «όχι, ήταν ακριβώς έτσι». Λέω: «το πρόσωπο του ήταν πεντακάθαρο, μου κάνει εντύπωση που είχε πέσει εδώ…» Έτσι, όπως μας τα παρουσίασε, ήταν καθαρά ένας τραυματισμός από τα αριστερά και όχι από δεξιά. Νιώσαμε ότι μας έλεγε ψέματα κατάφωρα. Μία περιγραφή που καμία σχέση δεν είχε με την πραγματικότητα» υποστηρίζει η μητέρα. Κάτι που επιβεβαίωσε και η Αγγελική, η οποία υποστήριξε ότι ο εν λόγω αξιωματικός τους έκανε λεπτομερή περιγραφή σαν αναπαράσταση και με βάση αυτή τοποθετούσε τον τραυματισμό του αδερφού της στο αριστερό μάγουλο. «Μέχρι που μας είπε ότι το όπλο είχε παραμείνει όρθιο… Τόσες λεπτομέρειες».
Ο Μανόλης στην ακριτική Ρω με τη γαλανόλευκη να κυματίζει. Την ημέρα που βρέθηκε νεκρός περίμενε απάντηση για μετάθεση στην Κρήτη. Μία απάντηση που δεν χρειάστηκε, δυστυχώς, να μάθουν ποτέ…
Παρουσιάζει ενδιαφέρον ότι τον Δεκέμβριο του 2018, λίγους μήνες μετά, η Αγγελική επεδίωξε να συναντήσει στην Αθήνα τον φαντάρο που βρήκε πρώτος τον αδερφό της καθώς είχε υπηρεσία σε κοντινή σκοπιά. Αναφέρεται ως αυτήκοος μάρτυρας του πυροβολισμού. Η Αγγελική επέδειξε το βίντεο που της είχαν επιτρέψει για συναισθηματικούς λόγους να τραβήξει στο κινητό της από τη Ρω. «Το σημείο που μου υπέδειξε το παιδί στο βίντεο δεν ήταν αυτό που μας είχαν δείξει στο νησί. Μου είπε ότι τον είχε βρει στην σκοπιά του». Εντελώς διαφορετικό σκηνικό συνάντησαν, όπως λένε, και στο δεύτερο ταξίδι της οικογένειας στη Ρω, ένα χρόνο ακριβώς μετά.
«Ήταν το ένστικτο της μάνας, όμως τώρα πια υπάρχουν στοιχεία..»
Η οικογένεια αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να σκέφτονται αυτό που σε πολλές περιπτώσεις ψιθυρίζεται: «κανένας γονέας δεν αποδέχεται εύκολα την αυτοκτονία για το παιδί του».
Είναι πονεμένοι άνθρωποι, όμως είναι ιδιαίτερα ευφυείς και μπορούν να αντιληφθούν πράγματα και καταστάσεις, ακόμα και κουβέντες πίσω από την πλάτη τους. «Ούτε μία μέρα δεν έχει περάσει χωρίς να μην τον νιώσουμε δίπλα μας. Είναι πάντα παρών. Λείπει κάθε μέρα. Κάναμε τα πάντα από την πρώτη στιγμή. Είναι η τελευταία σκέψη και η πρώτη μας κάθε πρωί. Και δεν θα αλλάξει αυτό ποτέ σε κανένα μας. Ο Μανόλης ήταν ένα παιδί δοτικό, κοινωνικό, με το χαμόγελο και το γέλιο. Είχε πολλά πράγματα να τον κρατήσουν στη ζωή, πολλή αγάπη, πολλούς φίλους, τη δουλειά του.. Πείτε το «ένστικτο της μάνας».
Θυμάται-και πώς μπορεί άλλωστε να ξεχάσει-το καταραμένο πρωινό που την πήρε τηλέφωνο «ο στρατηγός της Ρόδου» και της ανακοίνωσε ότι ο Μανόλης είχε τραυματιστεί βαρύτατα με το όπλο του. Έχασε τον κόσμο, προσπάθησε όμως να διατηρήσει την ψυχραιμία της καθώς ήταν στη δουλειά και υπήρχε κόσμος τριγύρω. Μέχρι τελικά να φθάσουν στην ΣΕΑΠ με τον σύζυγο της σε αλλόφρονα κατάσταση, η μητέρα κάλεσε πίσω στον αριθμό του στρατηγού. «Αμέσως μου λέει: δεν σας ενημερώσανε κ. Τσικνάκη;», «Τι έχει γίνει; Τον ρωτάω. Έχει τελειώσει;» Και μου λέει «ναι». Άρπαξε τότε το τηλέφωνο μου ο Αντώνης. Τον ρωτάνε αν είναι ο πατέρας και του λένε αμέσως «ο γιος σας αυτοκτόνησε». Εκείνος τότε θόλωσε, πέταξε το κινητό κάτω και άρπαξε με τα χέρια του τον ταξίαρχο».
Η τραγική είδηση είχε γίνει αστραπιαία γνωστή. Οι γονείς μέσα στην παραζάλη τους σκέφτονταν την Αγγελικούλα που ήταν στη δουλειά και ήθελαν να σπεύσουν κοντά της. Στο σπίτι τους ήδη γινόταν το αδιαχώρητο. Είχε συρρεύσει χιλιάδες κόσμου. Και τότε ήταν που συγγενής ταρακούνησε τους γονείς ώστε να κινητοποιηθούν άμεσα για τεχνικό σύμβουλο.
Η κ. Μαρία Μανουκάκη ζητά να δημοσιεύσουμε αυτολεξεί μία φράση που είχε γράψει για να μας δώσει στη συνάντηση που είχαμε. «Κάποιοι πάτησαν στο αίμα του παιδιού μου για να πάρουν βαθμούς και τα κατάφεραν!!! Έχουμε χρέος στη μνήμη του να μάθουμε! Ελπίζω στη δικαιοσύνη».
Και ο σύζυγος της όμως, ο κ. Αντώνης, ένα πράγμα ζήτησε να γράψουμε από μέρους του ως πατέρας του Μανόλη. «Θα είναι ντροπή για την στρατιωτική δικαιοσύνη, ντροπή για την Ελληνική Δημοκρατία, να μη γίνει διερεύνηση και να μη μαθευτεί η αλήθεια για το θάνατο του γιου μου. Αυτό θέλω να γράψετε από μένα».
Η Αγγελική ήταν κατά δύο χρόνια μεγαλύτερη από τον Μανόλη. Είχαν γεννηθεί την ίδια μέρα. Στις 16 Οκτωβρίου. Η απώλεια του αδερφού και φίλου της είναι δυσαναπλήρωτη. Έχει σημαδέψει ανεξίτηλα και τη δική της ζωή. Στέκεται και εκείνη «βράχος» στην οικογένεια της και όλοι μαζί αγωνίζονται για την αλήθεια. «Ο Μανόλης έζησε 21,5 χρόνια. Η αγάπη που έχει πάρει και η χαρά που έχει δώσει αποτυπωνόταν πάντα στο χαμόγελο του. Ήταν η χαρά της ζωής και αυτό τα λέει όλα”.
Αλεξάνδρα Σπανάκη, δικηγόρος της οικογένειας Τσικνάκη:
«Η αποστέρηση των δικαιωμάτων των υποστηριζόντων την κατηγορία σε μία δικογραφία όπου πρώιμα και αυθαίρετα κατέληξαν στην αυτοχειρία, δεν θα αποτελέσει εμπόδιο στην ουσιαστική διερεύνηση των συνθηκών θανάτωσης του μοναδικού γιου των εντολέων μου εφόσον πλέον έχουμε στη διάθεση μας τις απολύτως εμπεριστατωμένες εκθέσεις των ειδικών που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο παραδοχής οποιασδήποτε μη λογικής σκέψης».
Ελπίδα Σπανουδάκη, ιατροδικαστής-τεχνική σύμβουλος
1. Σύμφωνα με τη διενέργεια Νεκροψίας-Νεκροτομής και την εξέταση της εξωτερικής επιφάνειας του σώματος και συγκεκριμένα της κεφαλής διαπιστώθηκε ένα τραύμα εισόδου στη δεξιά ζυγωματική χώρα αστεροειδούς σχήματος και με το δέρμα να εμφανίζει εναπόθεση αιθάλης και ίχνη πυρίτιδας καθώς και επιχείλια εκδορά.
2. Το τραύμα εξόδου αναγνωρίζεται στην αριστερή κροταφο-ινιακή χώρα και εμφανίζει αστεροειδές σχήμα χωρίς εναπόθεση αιθάλης.
3. Τα ανωτέρω τραύματα είναι δηλωτικά πλήξης της κεφαλής με βραχύκαννο πυροβόλο όπλο από κοντινή απόσταση.
4. Απουσία χαρακτηριστικού Εντυπώματος Αιθάλης στο δέρμα στο τραύμα εισόδου, όπως αντιστοιχεί στις εγκοπές του φλογοκρύπτη από το μακρύκαννο πολεμικό τυφέκιο τύπου G3A3.
5. Κατά την νεκροτομή και συγκεκριμένα στην περιοχή της κεφαλής διαπιστώθηκαν κακώσεις δηλωτικές από πλήξη με βραχύκαννο πυροβόλο όπλο και ΟΧΙ με μακρύκαννο πολεμικό τυφέκιο τύπου G3A3, δηλαδή ΔΕΝ παρατηρούνται μαζικές κακώσεις των οστών του κρανίου και του εγκεφαλικού παρεγχύματος.
6. Σύμφωνα με το σύνολο των εγγράφων της δικογραφίας διαπιστώνεται ΜΕΤΑΦΟΡΑ της σορού σε 3 τουλάχιστον διαφορετικές θέσεις γεγονός το οποίο διαπιστώνεται και κατά Νεκροψία-Νεκροτομή λόγω της ύπαρξης ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ στο σώμα του άτυχου στρατιώτη.
7. Αναληθής ο χρόνος θανάτου με βάση τις ένορκες καταθέσεις.
8. Να σημειωθεί ότι ο στρατιώτης Τσικνάκης Εμμανουήλ ήταν αριστερόχειρας.
Ιωάννης Τσιάμπας, πραγματογνώμονας πυροβόλων όπλων – βλητικής, τεχνικός εκρηκτικών υλών.
H μορφολογία και η φύση του θανάσιμου τραύματος που φέρει ο Στρ (ΠΖ) Εμμανουήλ ΤΣΙΚΝΑΚΗΣ ΔΕΝ είναι συμβατή με το όπλο (μακρύκαννο, ραβδωτό, πολεμικό τυφέκιο G3A3) και το ισχυρό πυρομαχικό (7,62×51 ΝΑΤΟ) που φέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τον ίδιο για την δήθεν αυτοχειρία του για τους ακόλουθους λόγους:
1. Οι τραυματικοί πόροι τόσο της πύλης εισόδου όσο και της πύλης εξόδου έχουν διαστάσεις 4,1 και 3 εκ. αντίστοιχα, οι οποίες δεν συνάδουν με το διαμέτρημα και την υψηλή ταχύτητα (ενέργεια) της βολίδος του φυσιγγίου 7,62×51 ΝΑΤΟ. Ειδικότερα, η πύλη εξόδου της βολίδος έχει μικρότερες διαστάσεις από την πύλη εισόδου γεγονός απολύτως μη συμβατό στην περίπτωση πυροβολισμού από πολεμικό πυροβόλο όπλο όπως το «G3Α3».
2. Στην νεκροψία – νεκροτομή ο εγκέφαλος του θανόντος εμφανίζεται σχεδόν ακέραιος, ομοίως και τα οστά του κρανίου, γεγονός δηλωτικό ότι δεν έχει επιδράσει επί αυτών το φαινόμενο της ανάπτυξης προσωρινής κοιλότητας (temporary cavity) ούτε το φαινόμενο του υδροστατικού σοκ που αναμένουμε στις περιπτώσεις πυροβολισμών εξ εγγυτάτου αποστάσεως (δηλ. σχεδόν εξ επαφής) από μακρύκαννο, ραβδωτό όπλο και από πυρομαχικό υψηλής ταχύτητας και ενέργειας όπως αυτό που φέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε.
3. Παρά το γεγονός ότι ο φερόμενος αυτοπυροβολισμός έγινε εξ εγγυτάτου αποστάσεως απουσιάζει αδικαιολόγητα το μεγάλο εντύπωμα αιθάλης επί του δέρματος του θύματος το οποίο θα έπρεπε να είναι εμφανέστατο συνεπεία τη εκτόνωσης του μεγάλου όγκου αερίων που δημιουργεί η πυροδότηση του ισχυρότατου φυσιγγίου διαμετρήματος 7,62×51 ΝΑΤΟ. Επιπρόσθετα, το πολεμικό τυφέκιο G3A3 διαθέτει στο άκρο της κάννης φλογοκρύπτη ο οποίος είναι χαρακτηριστικός και μοναδικός για το όπλο αυτό. Στις περιπτώσεις πυροβολισμού εξ εγγυτάτης αποστάσεως, όπως στο εξεταζόμενο συμβάν, εκτός από το μεγάλο γενικό αποτύπωμα αιθάλης των αερίων εκ της καύσης της πυρίτιδας αναμένουμε και το εύρημα του αστεροειδούς αποτυπώματος του φλογοκρύπτη το οποίο επίσης δεν υπάρχει στην υπόθεσή μας.
4. Εκτός από όλα τα παραπάνω συναντάμε το φαινομενικά παράδοξο της μη ύπαρξης – μη ανεύρεσης χαρακτηριστικών σωματιδίων καταλοίπων πυροβολισμού (Gunshot Residues – GSR) ούτε στα χέρια, ούτε στα ενδύματα του θανόντα !
Μόνο βραχύκαννο πυροβόλο όπλο πιστόλι δύναται να προκαλέσει τραύματα τέτοιου είδους και μόνο βραχύκαννο πυροβόλο όπλο πιστόλι εκ του τρόπου λειτουργίας του απορρίπτει σημαντικά ολιγότερα έως καθόλου κατάλοιπα ιχνών πυροβολισμού ειδικά δε όταν το πιστόλι είναι καινούριο, σύγχρονο και καλώς συντηρημένο.