Θέση στο ζήτημα που έχει προκύψει με την κατασκευή αεροδρομίου στην περιοχή Καστέλι παίρνει η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου:
Στην Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου έχουμε επισημάνει το πολύπλευρο πρόβλημα της γενικότερης υποβάθμισης της Νέας Αλικαρνασσού και των ανατολικών προαστίων του Ηρακλείου: Λιμάνι με μεγάλη κίνηση και ανεξέλεγκτη ρύπανση από τα πλοία, αποχετεύσεις στη θάλασσα, ρυπογόνα βιομηχανική περιοχή και άλλα πολλά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι το αεροδρόμιο, του οποίου ο διάδρομος έχει κατασκευαστεί ανάμεσα στα σπίτια. Η ρύπανση από την κηροζίνη, ο θόρυβος και ο κίνδυνος ατυχήματος είναι τα μεγαλύτερα αγκάθια.
Θεωρούσαμε πάντα ότι η πλέον αξιόπιστη λύση για το δραστικό περιορισμό αυτών των προβλημάτων είναι η επέκταση του αρχικού “λοξού” διαδρόμου, που έχει βορειοδυτική κατεύθυνση, και μπορεί να οδηγήσει τις πτήσεις μακριά από τις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Αρκεί αυτή η επέκταση να μη γινόταν με μαξιμαλιστικό τρόπο, ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις. Γι αυτό δεν ήμασταν ικανοποιημένοι από την μελέτη που εγκρίθηκε το 2002 και προέβλεπε διάδρομο σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσα στη θάλασσα. Σήμερα, όμως, με την μετεγκατάσταση των στρατιωτικών μονάδων οι συνθήκες έχουν αλλάξει και θα μπορούσε να σχεδιαστεί ένα νέο έργο που θα εκμεταλλεύεται όλη τη διαθέσιμη έκταση με πολύ πιο παραγωγικό τρόπο και με πολύ λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ξαφνικά, το 2003, ενώ αναμενόταν η δημοπράτηση του έργου της επέκτασης και αναβάθμισης του αεροδρομίου στη Νέα Αλικαρνασσό, ανακοινώθηκε η απόφαση να γίνει η μετεγκατάστασή του στο Καστέλι Πεδιάδας. Μια απόφαση χωρίς σοβαρή αιτιολόγηση, ενταγμένη όμως απόλυτα στο πνεύμα του μαξιμαλισμού και της σπατάλης εκείνης της εποχής. Όταν αργότερα το 2009 μπορέσαμε να διαβάσουμε την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) του σχεδιαζόμενου έργου, γρήγορα καταλάβαμε ότι πρόκειται για ένα έργο «φούσκα» και θα εξηγήσουμε αμέσως γιατί:
Το έργο του αεροδρομίου στο Καστέλι είναι ατεκμηρίωτο
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του έργου αεροδρομίου στο Καστέλι είναι ότι είναι εντελώς ατεκμηρίωτο, δεν ξέρουμε δηλαδή γιατί πρέπει να γίνει. Στηρίζεται μόνο σε μια αυθαίρετη πολιτική απόφαση της εποχής χωρίς καμία επιστημονική βάση. Δεν έγινε ποτέ η μελέτη σκοπιμότητας ή οικονομικής βιωσιμότητας του εγχειρήματος, δεν εντάσσεται σε κανένα στρατηγικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης, δεν έχει ούτε καν τεχνικές μελέτες. Όπως έχουν δείξει οι μέχρι τώρα αντιδράσεις των συνδικαλιστικών και επαγγελματικών φορέων, είναι πολύ πιθανό τέτοιες μελέτες, αν γίνουν σωστά, να δείξουν ότι το έργο δεν πρέπει να γίνει ποτέ. Το μόνο που διαθέτει το έργο είναι μια ευάλωτη Μ.Π.Ε. εναντίον της οποίας εκκρεμούν τρεις προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Τίποτα από αυτά βέβαια δεν αποτελεί έκπληξη αφού τα περισσότερα μεγάλα έργα στη χώρα μας γίνονται με αυτόν τον πρόχειρο τρόπο με αποτέλεσμα να γίνονται τραγικά λάθη που βέβαια κοστίζουν πολύ ακριβά στις επόμενες γενιές.
Το αποτέλεσμα αυτής της απύθμενης προχειρότητας είναι, φυσικά, η αποτυχία 3 δημοπρατήσεων αφού το ρίσκο είναι μεγάλο και το ενδιαφέρον των επενδυτών είναι πολύ περιορισμένο. Μόνο η αμφιλεγόμενη τελευταία δημοπράτηση «πέτυχε» με έναν μόνο συμμετέχοντα και με αυτήν προχωρά βεβιασμένα η διαδικασία. Η νέα κυβέρνηση βιάζεται να πετύχει εκεί που οι προηγούμενοι απέτυχαν, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Το έργο του αεροδρομίου στο Καστέλι είναι οικονομικά ασύμφορο
Όπως έχει εξηγήσει η Ομοσπονδία Συλλόγων Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, αλλά και επαγγελματικοί φορείς του τουρισμού, ο γενικότερος σχεδιασμός του έργου θα οδηγήσει σε ένα ακριβό αεροδρόμιο που όχι μόνο δεν θα επιτελέσει το ρόλο του, αλλά θα διώξει τις περισσότερες πτήσεις σε άλλους προορισμούς, με καταστροφικές συνέπειες για το νησί και την εθνική οικονομία. Και αυτό διότι επειδή το κόστος των υποδομών είναι τόσο υψηλό που δεν μπορεί να αποσβεστεί, ο ιδιωτικός φορέας που θα το λειτουργεί θα αυξάνει υπερβολικά το κόστος χρήσης για να κάνει απόσβεση και να έχει κέρδη.
Μια από τις μεγαλύτερες πλάνες είναι ότι το έργο αυτό θα φέρει μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη και περισσότερες θέσεις εργασίας. Η κοινή λογική μας λέει ότι το αεροδρόμιο στο Καστέλι δεν πρόκειται να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας από αυτές που ήδη είναι καλυμμένες ή θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μετά από αναβάθμιση του αεροδρομίου στο Ηράκλειο.
Αντίθετα δεν έχουν υπολογιστεί σε καμία απολύτως μελέτη οι θέσεις εργασίας που θα χαθούν κυρίως στον πρωτογενή τομέα από την αλλαγή χρήσης πάνω από 20.000 στρεμμάτων από τη λιγοστή και πολύτιμη αγροτική γη της Κρήτης. Από μια γη που χαρακτηρίζεται σήμερα με «έδαφος βαθύ, γόνιμο και υψηλής παραγωγικότητας», εκατοντάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα, αμπελώνες και κήποι θα μετατραπούν σε τσιμέντο. Είναι χαρακτηριστικό το πρόσφατο ψήφισμα των κατοίκων του Ευαγγελισμού στο οποίο αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι ο εύρωστος μέχρι τώρα αγροτικός συνεταιρισμός πρόκειται να απολέσει πάνω από το 60% του κύκλου εργασιών του. Τι θα απογίνουν αυτοί οι άνθρωποι; Θα πρέπει να πάρουν τα λιγοστά χρήματα των αποζημιώσεων και να μεταναστεύσουν; Στην Μ.Π.Ε. αυτές οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται αβασάνιστα «μετρίως σημαντικές»!
Ένα άλλο πολύ σοβαρό ζήτημα για τη βιωσιμότητα του έργου είναι η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου την οποία υποτίθεται ότι εξυπηρετεί. Ο Αρχιτέκτονας μηχανικός Γιώργος Παπαματθαιάκης, στην πολύ διαφωτιστική του μελέτη για το αεροδρόμιο στο Καστέλι, αναφέρει ότι σε μια εποχή που γίνεται σοβαρή προσπάθεια να μειωθεί το κόστος, ο χρόνος και η ενέργεια της μετακίνησης, τίθεται ένα σοβαρό ζήτημα της απόστασης των αεροδρομίων από τις πόλεις που εξυπηρετούν. Η απόσταση των 37 χλμ. του νέου αεροδρομίου από το Ηράκλειο είναι απαγορευτικά μεγάλη αφού αυξάνει τον ταξιδιωτικό χρόνο κατά περίπου μισή ώρα. Αν αυτό το αεροδρόμιο κατασκευαστεί θα είναι ένα από τα πιο μακρινά παγκοσμίως. Αντίθετα το αεροδρόμιο στη Νέα Αλικαρνασσό απέχει από το κέντρο της πόλης μόλις 5,5 χλμ.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που συνδέονται με την μεγάλη απόσταση είναι και ο ανεφοδιασμός των αεροσκαφών με καύσιμα που θα πρέπει να γίνεται οδικώς από τα Λινοπεράματα του Ηρακλείου 50 χλμ μακριά (ένα βυτίο ανά 6 λεπτά την περίοδο αιχμής!), με πολύ αυξημένο κίνδυνο ατυχήματος αλλά και κόστους.
Το έργο του αεροδρομίου στο Καστέλι δεν εξασφαλίζει την ασφάλεια των πτήσεων
Όπως έχουν επισημάνει πολλοί μέχρι τώρα, ένα αεροδρόμιο ανάμεσα σε πανύψηλα βουνά και λόφους, σε μια περιοχή με συχνά φαινόμενα ομίχλης και, επομένως, κακής ορατότητας και σε μεγάλη απόσταση από τις υπηρεσίες περίθαλψης, δεν είναι δυνατόν να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Σε όλες αυτά τα χαρακτηριστικά, η σύγκριση με το αεροδρόμιο στη Νέα Αλικαρνασσό είναι συντριπτική.
Το έργο του αεροδρομίου στο Καστέλι έχει ανυπολόγιστο περιβαλλοντικό κόστος
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι θα προκαλέσει πολύ περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα από αυτά της Νέας Αλικαρνασσού που υποτίθεται ότι έρχεται να λύσει!
Καταρχήν, ένας τεράστιος πράσινος πνεύμονας στην ενδοχώρα του νησιού θα πάψει να υπάρχει για να κατασκευαστεί το νέο αεροδρόμιο αλλά και οι νέοι δρόμοι σύνδεσης του αεροδρομίου με τις πόλεις, με τις ανάλογες επιπτώσεις στον αέρα και στο κλίμα. Κορυφές λόφων, χιλιόμετρα μακριά, απαλλοτριώνονται για να ταπεινωθούν και πάνω από 10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα εδάφους θα μετακινηθούν.
Έπειτα, αντίθετα από το παραθαλάσσιο και ανοιχτό από παντού αεροδρόμιο στη Νέα Αλικαρνασσό, μια περίκλειστη από βουνά λεκάνη με έντονη πρωινή πάχνη πολλές μέρες το χρόνο θα πρέπει να υποστεί τη μεγάλη συγκέντρωση των ρύπων ενός αεροδρομίου με μεγάλη κίνηση, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Όλοι αυτοί οι ρύποι με τη βοήθεια της πρωινής πάχνης θα εγκλωβίζονται στο έδαφος και με τη βοήθεια των βροχών θα καταλήγουν στους υπόγειους υδροφορείς.
Οι κάτοικοι 13 χωριών θα πρέπει να ζήσουν σε αυτές τις εφιαλτικές συνθήκες, πολύ-πολύ χειρότερες από αυτές που ζουν τώρα οι κάτοικοι της Νέας Αλικαρνασσού και του ανατολικού Ηρακλείου.
Η λύση της επέκτασης του αεροδρομίου “Νίκος Καζαντζάκης”
Έχουν περάσει ήδη 24 χρόνια απ’ όταν άρχισε να σχεδιάζεται η λειτουργική και περιβαλλοντική αναβάθμιση του αεροδρόμιου στο Ηράκλειο. Όλα αυτά τα χρόνια οι κάτοικοι της Νέας Αλικαρνασσού και του ανατολικού Ηρακλείου και το ίδιο το αεροδρόμιο “Νίκος Καζαντζάκης” βρίσκονται σε μια ιδιότυπη ομηρία, όπου τίποτα δεν γίνεται για να διορθωθούν τα σοβαρά περιβαλλοντικά και λειτουργικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Έχουν περάσει ήδη 14 χρόνια από την εγκατάλειψη του σχεδίου για το λοξό διάδρομο και την απόφαση για το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι. Όλα αυτά τα χρόνια οι κάτοικοι του δήμου Μινώα Πεδιάδας είναι και αυτοί στην ίδια ομηρία, όπου όλα τα σχέδια και οι πρωτοβουλίες για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής εγκαταλείπονται χάριν της προοπτικής της κατασκευής του αεροδρομίου. Είναι φανερό λοιπόν ότι κάτι πρέπει να γίνει άμεσα και είναι καλύτερο να γίνει με τη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης και του μέτρου.
Αυτό που προτείνουμε εμείς -και όχι μόνο, αν θέλει η σημερινή κυβέρνηση να προσφέρει μια καλή υπηρεσία στη νησί της Κρήτης, είναι να εγκαταλειφτούν γρήγορα τα σχέδια για αεροδρόμιο στο Καστέλι και να στραφεί η προσοχή στο αεροδρόμιο “Νίκος Καζαντζάκης”. Ιδιαίτερα σήμερα, που εγκαταλείπονται σταδιακά οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις που γειτνιάζουν, έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από ποτέ για την οριστική λύση των περιβαλλοντικών και λειτουργικών του προβλημάτων με την κατασκευή ενός νέου διαδρόμου ~2800 μ. που θα χωροθετηθεί κυρίως στη στεριά και την επέκταση των κτιριακών του υποδομών στις νέες εκτάσεις που μπορεί να παραχωρηθούν. Αυτό το έργο μπορεί να γίνει σε πολύ πιο σύντομο χρόνο, κοστίζει πολύ λιγότερο από ότι ένα νέο αεροδρόμιο και μπορεί να χρηματοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα του ίδιου του αεροδρομίου.
Άλλωστε, στο Χωροταξικό Πλαίσιο της Κρήτης διατυπώνεται η λογική σκέψη ότι πρέπει να συλλειτουργούν σε μόνιμη βάση τα αεροδρόμια Χανίων, Ηρακλείου και Σητείας προκειμένου να αποφορτιστεί το Ηράκλειο και να υπάρξει ορθολογικότερη κατανομή των αφίξεων/αναχωρήσεων επισκεπτών σε μεγαλύτερο γεωγραφικό εύρος στο νησί. Είναι προφανές ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί πολύ πιο άμεσα με την λειτουργική και περιβαλλοντική αναβάθμιση του αεροδρομίου Ηρακλείου και με την εγκατάλειψη του σχεδίου να κατασκευαστεί νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι.