Σε ανακοίνωσή της η Οικολογική Παρέμβαση Ηρακλείου αναφέρονται στην απεργία των εργαζόμενων στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Ηρακλείου που έχει ως αποτέλεσμα να μη λειτουργεί η ανακύκλωση. Όπως τονίζουν το απάντημα στο ερώτημα για το ποιος φταίει για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι πολυσύνθετο.
Αναφέρουν αναλυτικά:
Σε λίγες μέρες θα συμπληρωθούν 5 μήνες απεργίας των εργαζομένων στο εργοστάσιο της ανακύκλωσης ή πιο σωστά, το «Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Ηρακλείου» (ΚΔΑΥ). Διάστημα κατά το οποίο το εργοστάσιο παραμένει κλειστό με αποτέλεσμα εκατοντάδες τόνοι ανακυκλώσιμων να καταλήγουν στο Χώρο Υγειονομικής Ταφής στους Πέρα Γαλήνους και όχι εκεί που θα έπρεπε να καταλήγουν, δηλαδή για ανακύκλωση.
Δυστυχώς είναι η δεύτερη φορά μέσα στα λίγα χρόνια λειτουργίας της μονάδας που το κέντρο διαλογής κλείνει, χωρίς να είναι κανείς σίγουρος για την ημερομηνία επαναλειτουργίας του.
Ποιος φταίει όμως για αυτή τη δυσχερή κατάσταση;
Οι πρόχειρες απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα είναι αρκετές, ίσως όσες και τα εμπλεκόμενα μέρη. Κάποιοι θα πουν “οι εργαζόμενοι”, κάποιοι άλλοι θα πουν “ο νέος εργολάβος”, άλλοι “ο Δήμος και η Περιφέρεια” και τέλος κάποιοι θα πουν ότι φταίει η “Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης” (ΕΕΑΑ). Για να μπορέσει κάποιος να δώσει μια απάντηση θα πρέπει να γνωρίζει κάποια πράγματα και να αναζητήσει κάποιες επιμέρους απαντήσεις σε άκρως σημαντικά ερωτήματα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στο τέλος του 2006 ξεκίνησε η λειτουργία του ΚΔΑΥ Ηρακλείου, αφού κατασκευάστηκε από την ΕΕΑΑ σε οικόπεδο που έχει παραχωρηθεί από τον τότε Δήμο Ηρακλείου. Η ΕΕΑΑ μετά από διαγωνισμό παρέδωσε τη λειτουργία του στον ανάδοχο εργολάβο για 2-3 χρόνια οπότε και θα πρέπει να γίνει νέος μειοδοτικός διαγωνισμός.
Μέσα στις υποχρεώσεις του εργολάβου είναι να προσλάβει το κατάλληλο προσωπικό (σε αριθμό εργαζομένων και σε τεχνογνωσία) ώστε να λειτουργεί αποτελεσματικά η μονάδα, να γίνεται δηλαδή η διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών τα οποία στη συνέχεια πωλούνται στα εργοστάσια ανακύκλωσης είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. Η ΕΕΑΑ πριμοδοτεί τον ανάδοχο με ένα επιπλέον ποσό ανά τόνο, ανάλογα με το υλικό που στέλνει προς ανακύκλωση. Το υπόλειμμα το οποίο μένει μετά τη διαλογή -γιατί δυστυχώς δεν είναι ανακυκλώσιμα όλα τα υλικά που φτάνουν στο ΚΔΑΥ- καταλήγει στον ΧΥΤΑ για να θαφτεί μαζί με τα κοινά απορρίμματα. Σημειώστε ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά συλλέγονται και μεταφέρονται από τον κάθε δήμο της Ανατολικής Κρήτης με μέσα (απορριμματοφόρα και κάδοι συλλογής) που του έχουν παραχωρηθεί δωρεάν από την ΕΕΑΑ και με προσωπικό του εκάστοτε δήμου.
Αυτός είναι λίγο-πολύ ο τρόπος λειτουργίας κάθε ΚΔΑΥ που έχει χτίσει η ΕΕΑΑ στην Ελλάδα. Σχετικά απλός, αλλά ταυτόχρονα και πολύ σύνθετος, αφού στο τέλος της ημέρας οι αρμοδιότητες του ενός μπερδεύονται με τις αρμοδιότητες του άλλου και κάπου εδώ ξεκινάει το πρόβλημα.
Οι απεργοί εργαζόμενοι του ΚΔΑΥ Ηρακλείου δικαίως σήμερα διαμαρτύρονται ότι:
1) Η ΕΕΑΑ αρνείται να κοινοποιήσει τη σύμβαση που έχει συνάψει με τον νέο εργολάβο.
2) Ο νέος εργολάβος δεν θέλει να τους προσλάβει ξανά ή θέλει να τους μειώσει το μισθό.
3) Ο νέος εργολάβος δεν θέλει να βάλει βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα.
4) Οι συνθήκες εργασίας εντός του ΚΔΑΥ είναι απαράδεκτες (επικίνδυνα απορρίμματα π.χ. παράνομα ιατρικά απόβλητα).
5) Ο δήμος Ηρακλείου χάνει τουλάχιστον 800€ ανά ήμερα μη λειτουργίας του ΚΔΑΥ.
6) Ο ανάδοχος «παραδέχεται» ότι δεν γνωρίζει πόσους εργαζόμενους χρειάζεται για να λειτουργήσει το εργοστάσιο.
Ξεκινώντας ανάποδα, θα θέσουμε κάποια ερωτήματα και θα κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις μήπως τελικά βγάλουμε ένα συμπέρασμα, διότι μάλλον στην τελευταία διαπίστωση των εργαζομένων ίσως κρύβεται όλη η ουσία:
• Εφόσον ο εργολάβος δεν γνωρίζει πόσοι εργαζόμενοι χρειάζονται για να λειτουργήσει το εργοστάσιο, θα πρέπει η ΕΕΑΑ να ανακοινώσει την πραγματική δυναμικότητα του ΚΔΑΥ Ηρακλείου -όχι αυτή που υπάρχει στα χαρτιά αλλά αυτή που εξασφαλίζει το άριστο αποτέλεσμα του διαλεγμένου υλικού- όπως ακριβώς το ζητάει η ίδια από τον εργολάβο και φυσικά το ζητάει και η αγορά ανακυκλώσιμων υλικών.
Τη γνωρίζει αυτή τη δυναμικότητα η ΕΕΑΑ; Αν ναι, ας ενημερώσει επίσημα ότι το εργοστάσιο χρειάζεται Χ εργαζόμενους ώστε να διαχειρίζεται Ψ τόνους υλικά ανά ημέρα ώστε να «παράγει» μια ποσότητα διαλεγμένου υλικού που θα έχει Χ% προσμίξεις κατά βάρος! Μπορεί να το κάνει αυτό ή αγνοεί την απάντηση σε ένα τόσο βασικό ερώτημα; Αν είναι έτσι, τότε τι διαγωνισμό προκηρύσσει κάθε δυο χρόνια;
• Σύμφωνα με την πέμπτη διαπίστωση, αν ο δήμος Ηρακλείου χάνει 800€ την ημέρα, δηλαδή στους 5 μήνες περίπου 120.000€, πόσα «κερδίζει» έμμεσα από τα τέλη ανακύκλωσης η ΕΕΑΑ από τη διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών από όλους τους δήμους της Ανατολικής Κρήτης και τι γίνονται όλα αυτά τα χρήματα; Γιατί, δυστυχώς, τουλάχιστον στο Ηράκλειο οι κάδοι ανακύκλωσης είναι σπασμένοι, τα απορριμματοφόρα του Δήμου παλιά και στο κέντρο της πόλης ουσιαστικά δεν γίνεται ανακύκλωση. Επίσης, ποιός τελικά θα επιβαρυνθεί με όλο αυτό το ποσό, οι δημότες κάθε δήμου, η κάθε δημοτική αρχή, ο εργολάβος ή η ΕΕΑΑ;
• Στην τρίτη και την τέταρτη διαπίστωση, ο προβληματισμός είναι κοινός. Είναι γεγονός ότι απορρίπτονται επικίνδυνα απόβλητα μέσα στους κάδους ανακύκλωσης; Αν ναι, τότε οι εργαζόμενοι δικαιούνται ένσημα για βαρέα και ανθυγιεινά και άμεσα η ΕΕΑΑ θα πρέπει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας του ΚΔΑΥ και να μην κρύβεται πίσω από τη νομοθεσία.
Υπάρχουν ή όχι επιστολές διαμαρτυρίας της ΕΕΑΑ προς τον εκάστοτε δήμο σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα που έχουν βρεθεί στους κάδους ανακύκλωσης κατά καιρούς; Αν ναι, ας τις κοινοποιήσουν οι δήμοι, αν όχι η ΕΕΑΑ. Ανοίγει ένα μεγάλο ζήτημα που φέρνει την ΕΕΑΑ προ των ευθυνών της, οι οποίες δεν είναι και λίγες. Κανείς δεν μπορεί να παίζει με τις ζωές των εργαζόμενων στο ΚΔΑΥ Ηρακλείου και, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, θα πρέπει να επιληφθεί η Εισαγγελία Ηρακλείου και να το ερευνήσει εξονυχιστικά.
• Στη δεύτερη διαπίστωση, δυστυχώς για τους εργαζόμενους, εφόσον έληξε η σύμβασή τους δεν υπάρχει κανένας νομός που να υποχρεώνει το νέο εργολάβο να τους επαναπροσλάβει. Θα μπορούσαν ίσως, όπως τους είχε προταθεί στην προηγούμενη απεργιακή κινητοποίηση, να είχαν συνεταιριστεί και να διεκδικούσαν οι ίδιοι την εργολαβία του ΚΔΑΥ.
Όλος ο κόσμος θα ήταν με το μέρος τους και θα μπορούσαν οι ίδιοι να καθορίσουν τόσο τον μισθό τους όσο και τις ώρες και τις συνθήκες εργασίας. Δεν το έκαναν. Τι τους εμποδίζει όμως να το κάνουν τώρα, αφού ακόμα και αύριο να ξεκινήσουν να εργάζονται στο ΚΔΑΥ πάλι σε 2 με 3 χρόνια θα γίνει νέος διαγωνισμός; Όπως λένε στις ανακοινώσεις τους, το κόστος λειτουργίας του ΚΔΑΥ είναι περίπου 50.000€ το μήνα, όσο δηλαδή περίπου και η μισθοδοσία τους. Υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα τέτοιων συνεταιρισμών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και υπάρχουν άνθρωποι με τεχνογνωσία που μπορούν να τους βοηθήσουν.
• Και καταλήγουμε στην πρώτη διαπίστωση, ότι η ΕΕΑΑ αρνείται να κοινοποιήσει τη σύμβαση που έχει συνάψει με τον εργολάβο. Υπεύθυνος όμως για τον έλεγχο της ΕΕΑΑ στην Κρήτη είναι ο ΕΣΔΑΚ, ο οποίος θα πρέπει να ζητήσει την κοινοποίηση α) της σύμβασης μεταξύ ΕΕΑΑ και εργολάβου, β) των συμβάσεων μεταξύ ΕΕΑΑ, δήμων και ΕΣΔΑΚ, γ) του φακέλου κατασκευής του ΚΔΑΥ Ηρακλείου και δ) των αποτελεσμάτων λειτουργίας του έργου του ΚΔΑΥ Ηρακλείου όλα αυτά τα χρόνια, μαζί με οικονομικά στοιχεία που θα πρέπει να ζητήσει από την ΕΕΑΑ. Αν δεν θέλει να το κάνει ο ΕΣΔΑΚ μόνος του, ας τα ζητήσει επίσημα όλα αυτά από τον ΕΣΔΑΚ ο δικηγόρος των εργαζόμενων ή οποιοσδήποτε άλλος, ώστε όλοι να γνωρίζουν τι συμβαίνει.
Όπως γίνεται κατανοητό, το θέμα είναι αρκετά σύνθετο και η απάντηση στο «ποιος φταίει» δεν είναι μια. Φταίει πρώτα από όλα η ΕΕΑΑ που όλα αυτά τα χρόνια δεν παραδέχεται ότι ίσως υπάρχουν επικίνδυνα απόβλητα στο ΚΔΑΥ Ηρακλείου και που δεν κοινοποιεί συμβάσεις, οικονομικά στοιχεία κ.λπ. Φταίνε η κάθε δημοτική αρχή, η Περιφέρεια Κρήτης και ο ΕΣΔΑΚ που από την αρχή λειτουργίας του ΚΔΑΥ, δεν κάνουν αυτό που πρέπει, δηλαδή έναν εξονυχιστικό και πλήρη έλεγχο της λειτουργίας του ΚΔΑΥ. Φταίνε οι εργαζόμενοι που δεν «τολμούν» να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους. Φταίει και ο κάθε εργολάβος που το ενδιαφέρον του περιορίζεται στο κέρδος.
Όλο αυτό το σύστημα πρέπει να αλλάξει και μάλιστα άμεσα γιατί και το περιβάλλον υποβαθμίζεται και πολύτιμα χρήματα χάνονται και ζωές ίσως να κινδυνεύουν.
Προτείνουμε λοιπόν ο κάθε φορέας, ΕΕΑΑ, Δήμοι, ΕΣΔΑΚ, Περιφέρεια, εργαζόμενοι, εργολάβοι, να βγουν και να πουν τα πράγματα με το όνομά του, να καθίσουν όλοι μαζί σε ένα τραπέζι και με τη βοήθεια τεχνοκρατών να προσπαθήσουν να βρουν μια λύση για το κοινό συμφέρον.
Τέλος, προτείνουμε η Εισαγγελία Ηρακλείου να επιληφθεί του θέματος των επικίνδυνων αποβλήτων στο ΚΔΑΥ γιατί ακόμα και μια ζωή να κινδυνέψει θα φταίμε όλοι μας.
Η ΟΠΗ θεωρεί ότι η διαχείριση των απόβλητων είναι ένα άκρως σημαντικό θέμα που πρέπει να αντιμετωπίζεται με πλήρη διαφάνεια. Γιατί τα «σκουπίδια» που πετάμε όλοι μας είναι «χρυσός» που κάποιοι τελικά διαχειρίζονται σαν σύγχρονοι χρυσοθήρες ενώ το όφελος θα έπρεπε να είναι κοινό.