Τα νέα από Αυστραλία και Νορβηγία περί των υψηλών κτηρίων, σχεδιασμένων και φτιαγμένων εξ ολοκλήρου από ξύλο με αντισεισμικές προδιαγραφές, δημιουργούν αφορμή για διάλογο πάνω στις ξύλινες κατασκευές στην Ελλάδα. Ο κίνδυνος που «παραμονεύει» για «μικρούς ουρανοξύστες», όπως στη Μελβούρνη και το Μπέργκεν, είναι οι δυνατοί άνεμοι και όχι οι σεισμοί
Για την κατασκευή ενός έγχορδου μουσικού οργάνου, ο τεχνίτης, ο μάστορας πρέπει να διαθέτει εξαιρετικής ποιότητας ξύλο, που θα έχει επιλέξει γνωρίζοντας επακριβώς και τις ιδιότητές του. Η «ξυλογνωσία» είναι απαραίτητη διότι τα μουσικά όργανα «δεν τα προορίζουμε για έπιπλα, αλλά για την παραγωγή μελωδιών κι αρμονιών».
Από τα μινωικά χρόνια υπήρχε «εμπειρία» για πολυώροφες κατασκευές αντισεισμικής τεχνολογίας με ξύλοΗ γνώση για τη χημική σύστασή του και των διαφορετικών ειδών του είναι εξίσου απαραίτητη και για τα ξύλινα πολυώροφα κτήρια, που εσχάτως διαφημίζονται ως κάτι πρωτόγνωρο στην πραγματικότητα των κατασκευών, με αντισεισμικές προδιαγραφές: Δεκαώροφη ξύλινη πολυκατοικία στη Μελβούρνη (2012), προετοιμασίες για ανέγερση μιας άλλης δεκατετραώροφης ύψους 49 μέτρων στο Μπέργκεν της Νορβηγίας και όπου αλλού.
Και στις δύο περιπτώσεις (έγχορδα και κτήρια), η αντοχή, η πλαστικότητα, η ελαστικότητα, η σκληρότητα και η υγρασία του ξύλου καθορίζουν και το αποτέλεσμα: μουσική (ακουστική) ποιότητα στα όργανα, και ανθεκτικότητα στα σπίτια από τις ταλαντώσεις του ήχου λόγω των σεισμικών δονήσεων που σαν νότες τα διαπερνούν – «οι γνωστές αρμονικές».
Οσο πίσω μας παραπέμπει η γνώση για τα μουσικά όργανα, άλλο τόσο μας πηγαίνει και η χρήση του ξύλου σε συνδυασμό με την αντισεισμική τεχνολογία: ένας συνδυασμός από το χθες, που δεν είναι πάντα παρελθόν. «Πίσω στο μέλλον» λοιπόν: «Η αντισεισμική τεχνολογία δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Στα μινωικά ανάκτορα της Κρήτης φτιάχνονταν πάρα πολύ μεγάλες για την εποχή τους πολυώροφες – πολυεπίπεδες κατοικίες με ξύλινο σκελετό και αργολιθοδομή. Στον Παρθενώνα η στέγη του ήταν επίσης κατασκευασμένη από ξύλινες δοκούς. Στα Ιόνια νησιά τα σπίτια από ξύλινες κατασκευές αντιστέκονται περισσότερο στους σεισμούς».
Σύγχρονες ξύλινες προοπτικές σε ΝορβηγίαΞένο αρχιτεκτονικό γραφείο έχει υπολογίσει ότι είναι εφικτή στις μέρες μας η κατασκευή κτιρίων ύψους έως και 125 μέτρων. Εξ ου και τα παραδείγματα που προαναφέρθηκαν στη Μελβούρνη και στο Μπέργκεν.
Ο αντίλογος, ή καλύτερα η παρατήρηση, για τις τόσο μεγάλες κατασκευές από ξύλο από τον δόκτορα μηχανικό Τάκη Καρύδη, καθηγητή αντισεισμικής τεχνολογίας: «Οι υψηλές ξύλινες κατασκευές υποφέρουν κυρίως από τους ισχυρούς ανέμους και όχι τόσο από τους σεισμούς, διότι τα δυναμικά τους χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με τη σχετική μειωμένη τους μάζα βρίσκεται μακριά από τα επικίνδυνα αντίστοιχα χαρακτηριστικά ισχυρών σεισμών (όπως συμβαίνει και για τη χώρα μας). Δεν μπορεί δηλαδή να υπάρξει το επικίνδυνο φαινόμενο του συντονισμού απ’ το σεισμό».
Ακριβέστερα: «Τα υψηλά κτήρια υποφέρουν κι από τα μεγάλα κατακόρυφα φορτία που φορτίζουν τα υποστυλώματα και το έδαφος. Το ξύλο συνεπώς λύνει το πρώτο πρόβλημα γιατί απορροφά ταλαντώσεις – δονήσεις που δημιουργούνται από τους ανέμους, και μερικώς το δεύτερο, διότι έχει σχετικά μικρό βάρος σε σχέση με την αντοχή του, που μπορεί να είναι αρκετά υψηλή. Ενα εικοσαώροφο κτήριο γραφείων αν είναι , πιέζει το έδαφος με 8 έως 9 t/m2, ενώ ένα κτήριο από μπετό πιέζει το έδαφος με 20 ως 25 t/m2».
Και ΑυστραλίαΚάθε υλικό πάντως «είτε είναι ξύλο, είτε πέτρα, είτε ξεραμένη λάσπη, είτε κοινή πλίθρα ή ωμόπλινθος πρέπει να χρησιμοποιείται σωστά. Για να καταδείξουμε αυτό, φέρνουμε ως παράδειγμα τη Βενετία, όπου όλα τα κτήρια στηρίζονται πάνω σε ξύλινους πασσάλους, που επί εκατονταετίες βρίσκονται μέσα στο νερό».
Πρώτα απ’ όλα, εκείνο που παίζει βασικό ρόλο στην επιλογή του υλικού κατασκευής, εξηγεί ο καθηγητής, «είναι το κόστος κατασκευής, συντήρησης και χρήσης του, η αντοχή του στα αντίστοιχα φυσικά φαινόμενα (σεισμό, θύελλα, πυρκαγιά, υγρασία, οξειδωτικό περιβάλλον και γήρανση γενικότερα), το πόσο βλαπτική είναι η διαδικασία παραγωγής του και χρήσης του στο περιβάλλον και ακόμα πόσο ευχάριστο και υγιεινό μπορεί να είναι στον άνθρωπο που το χρησιμοποιεί. Ο άνθρωπος, αν το εξετάσουμε ιστορικά το θέμα, το ξύλο, ένα από τα δομικά υλικά που πρωτοχρησιμοποίησε για να φτιάξει κατοικία ήταν το ξύλο, η πέτρα και η ξεραμένη λάσπη, η κοινή πλίθρα ή ωμόπλινθος, όπως κι ένα συνδυασμό αυτών (ξύλο συν πέτρα, ξύλο συν λάσπη, πέτρα συν λάσπη). Ο άνθρωπος έχει την πιο μακρόχρονη εμπειρία στη χρήση αυτών των υλικών και της συμπεριφοράς τους στα φυσικά φαινόμενα και το περιβάλλον. Με αυτά τα υλικά το DNA μας βρίσκεται πολύ πιο κοντά. Το ξύλο και η πλίθρα έχουν πρόσθετα στοιχεία, δεν έχουν ραδιενέργεια και απορροφούν κραδασμούς και ταλαντώσεις, γεγονός που προσφέρεται για υψηλές σύγχρονες κατασκευές. Μην ξεχνάμε ότι στην Κίνα και την Ιαπωνία βρίσκουμε παγόδες ύψους 60 και 70 μέτρων (ισοδύναμες με εικοσαώροφο σημερινό κτήριο), κατασκευασμένες αποκλειστικά από ξύλο και μάλιστα αρκετές από αυτές είναι χωρίς μεταλλικούς συνδέσμους (καρφιά κ.λπ.)».
Βάσει της βιβλιογραφίας, «έρευνες που έχουν γίνει σε πολυώροφα κτήρια με κύρια δομικά στοιχεία αντικολλητές ξυλόπλακες από στοιχεία συμπαγούς ξυλείας έχουν δείξει ότι τα κτήρια αυτά έχουν εξαιρετική συμπεριφορά σε σεισμούς, καθώς άντεξαν σε επαναλαμβανόμενες σεισμικές δονήσεις: αρκετά χαρακτηριστικό παράδειγμα καλής συμπεριφοράς του ξύλου ως δομικού υλικού είναι εκείνο που συναντάμε στο σεισμό (9,2 Ρίχτερ) της Αλάσκας το 1964. Ξύλινη κατοικία κατασκευασμένη δίπλα σε πύργο ανελκυστήρα από ενισχυμένο μπετό στον όρμο της Αλάσκας παρέμεινε ανέπαφη ενώ ο δεύτερος κατέρρευσε».
Η σύγχρονη τεχνολογία παράγει ισχυρά είδη ξύλου, με τη μεθοδολογία της αντεπικολλητής ξυλείας – κόντρα πλακέ. Τα επάλληλα φύλλα ξύλου «ενώνονται» μεταξύ τους με διάφορες κόλλες. Θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη του ότι στο πάντρεμα διαφόρων υλικών πρέπει να είνα ιδιαίτερα προσεκτικός στη ζυμική τους συγγένεια. Τα υλικά πρέπει να είναι φιλικά μεταξύ τους και με το περιβάλλον. Εχουμε παρατηρήσει ότι σε εξωτερικούς χώρους η επίδραση της UV ακτινοβολίας είναι βλαπτική σε κόλλες που χρησιμοποιούνται στα κόντρα πλακέ, με αποτέλεσμα να αποσυντίθενται σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα (θέμα ομοιόμορφης αειφορίας μεταξύ υλικών).
Ηξύλινη κατασκευή εφόσον έχει παραχθεί σύμφωνα με τους ισχύοντες κτηριολογικούς κανονισμούς και τον σχετικό ευρωκώδικα αργεί να καεί και να υποχωρήσει σε περίπτωση πυρκαγιάς. Το ξύλο, λόγω της χημικής του σύστασης, καίγεται όπως είναι φυσικό, αλλά λόγω της δομής του είναι κακός αγωγός της θερμότητας. Κάθε χώρα επιβάλλει συγκεκριμένα όρια μέγιστης αντίστασης στη φωτιά.
Ξύλο, σίδηρο, μπετόν, γυαλί, πλαστικό, χαρτί, σύμμεικτα υλικά, ξεχωριστά ή σε συνδυασμό, είναι στοιχεία που για να μας είναι χρήσιμα πρέπει να γνωρίζουμε πώς να τα χρησιμοποιούμε, πού και πώς.
Λέμε όχι στον ξύλινο λόγο -είναι άχρηστος
