Δριμύτατο “κατηγορώ” στην κυβέρνηση απευθύνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΠΚ) ενάντια στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης.
Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωσή της, η ΠΟΠΟΠΚ αναφέρει για κάθε βασικό πυλώνα του ασφαλιστικού νομοσχεδίου τα ακόλουθα: Πως το νέο υπερταμείο, ο ΕΦΚΑ, περιγράφεται στην Έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και την Ειδική Έκθεση σαν “Ν.Π.Δ.Δ. μη επιχορηγούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό”.
Επίσης, “το συνολικό ποσό της σύνταξης που εκδίδεται μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου αυξάνεται από την 1.1.2017 κατ’ έτος…” αφορά μόνο στην εθνική και όχι στην ανταποδοτική σύνταξη, δηλαδή όχι στο “συνολικό ποσό της σύνταξης”.
Στην Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρυθμίσεων, μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι “οι προτεινόμενες διατάξεις, αποσκοπούν:
– Αφενός στην επίτευξη των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων της χώρας σύμφωνα με το ν. 4336/15 (πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ το 2019), συμβάλλοντας έως το 2019, με πρόσθετα μέτρα της τάξης του 0,83% του ΑΕΠ (επί πλέον των ήδη ληφθέντων μέτρων της τάξης του 0,59% του ΑΕΠ)”.
– “Αφετέρου στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα”.
Από την ΠΟΠΟΠΚ, επίσης, υπενθυμίζουν την απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με την αντισυνταγματικότητα αρκετών από τις βασικότερες διατάξεις που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο.
Οι 21 σημαντικότερες παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό και η κριτική της ΠΟΠΟΠΚ
1. Το ασφαλιστικό νομοσχέδιο επιβάλλει την άμεση εφαρμογή του ν. 3863/10 (Λοβέρδου – Κουτρουμάνη). Είναι το πρώτο ασφαλιστικό νομοσχέδιο στο οποίο δεν υπάρχει μεταβατική διάταξη που να αφορά στα θεμελιωμένα δικαιώματα.
Το ανταποδοτικό τμήμα της σύνταξης θα υπολογίζεται με ποσοστά αναπλήρωσης που ξεκινούν από 0,77% για τα πρώτα 15 χρόνια ασφάλισης και φτάνουν το 2% από τα 39 χρόνια και πάνω. (Τα ποσοστά αυτά δεν αθροίζονται στα αμέσως υψηλότερα όπως στο ν. 3863/10 ώστε ολόκληρος ο χρόνος να υπολογιστεί με το ποσοστό που αντιστοιχεί στο τελευταίο έτος ασφάλισης). Οι μεγάλες απώλειες αρχίζουν μετά τα 25 έτη ασφάλισης, όπου λαμβάνοντας υπόψη και την εθνική σύνταξη, θα φτάνουν μεσοσταθμικά στο 25% σε σχέση με τον υπολογισμό με τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι 31/12/2014 ή ακόμη και με τον υπολογισμό του ν. 3863/10 τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του. Στις περιπτώσεις αυτές θα γίνεται σύγκριση και αν η διαφορά είναι μεγαλύτερη του 20% γι αυτούς που θα καταθέσουν το 2016 θα προστεθεί το 1/2 της διαφοράς που υπερβαίνει το 20%, το 2017 το 1/3 και το 2018 το 1/4. (Υπάρχει και η προσέγγιση ότι αυτά τα ποσοστά θα αφορούν στο σύνολο της διαφοράς).
Για τις συντάξιμες αποδοχές θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος μηνιαίος μισθός που προκύπτει από το έτος 2002 μέχρι την ημερομηνία έναρξης της συνταξιοδότησης και από το 2017 θα προστίθεται ένα επιπλέον έτος.
Μέχρι τα 25 έτη ασφάλισης σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζεται οριακά μεγαλύτερο το συνολικό ποσό εθνικής και ανταποδοτικής, με την προϋπόθεση βέβαια καταβολής ολόκληρης της εθνικής σύνταξης. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου λόγω άμεσης κατάργησης του ΕΚΑΣ για όσους συνταξιοδοτηθούν με το νέο νόμο, το συνολικό ποσό υπολείπεται ακόμη και των παλαιών κατωτάτων ορίων (π.χ. σημερινός συνταξιούχος με 15 χρόνια ασφάλισης και ΕΚΑΣ μπορεί υπό προϋποθέσεις να προσεγγίσει ακόμη και τα 700 ευρώ. Με το νέο νόμο θα δικαιούται στα 67 του χρόνια 346 ευρώ εθνικής και περίπου 100 ευρώ ανταποδοτικής. Σύνολο 446 ευρώ, χωρίς να δικαιούται πλέον κανενός είδους προσαύξηση.)
2. Στα “εφάπαξ” ο υπολογισμός που αφορά στο χρόνο μέχρι 21/12/2013 δίνει μειώσεις γύρω στο 15%.
3. Στις επικουρικές συντάξεις για τους ασφαλισμένους από 01/01/2014 και εφεξής αλλά και για τους ασφαλισμένους μέχρι 31/12/2013 που η αίτηση συνταξιοδότησης κατατέθηκε μετά την 01/01/2015 το ποσό θα αποτελείται από δύο τμήματα : α) Από το τμήμα που αντιστοιχεί στο χρόνο μέχρι 31/12/2014 και θα υπολογίζεται με ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% για κάθε χρόνο (μείωση περίπου 15% μεσοσταθμικά) και β) Στο τμήμα που αντιστοιχεί στο χρόνο από 01/01/2015 και εφεξής και θα υπολογίζεται με βάση τη “ρήτρα βιωσιμότητας”.
4. Όσον αφορά στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων, τονίζεται ότι μέχρι την 31/12/2018 θα επανυπολογιστούν όλες οι κύριες συντάξεις που έχουν εκδοθεί με διατάξεις που ίσχυαν μέχρι την 31/12/2014. Από 01/01/2019 θα καταβάλλεται υποτίθεται ως προσωπική διαφορά το ποσό που υπολείπεται της παλαιάς σύνταξης.
5. Σχετικά με την ενοποίηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων κύριας ασφάλισης στον ΕΦΚΑ (Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης), επισημαίνεται ότι ο σχεδιασμός είναι ανύπαρκτος και μελέτη βιωσιμότητας βεβαίως δεν υπάρχει.
6. Αντίστοιχα, όλα τα ταμεία πρόνοιας ενοποιούνται με το ΕΤΕΑ που μετονομάζεται σε ΕΤΕΑΕΠ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών).
7. Προβλέπει, επίσης, τη μείωση των δικαιούχων του ΕΚΑΣ για το 2016 κατά 120.000 περίπου και τη σταδιακή του κατάργηση μέχρι το 2019.
8. Την καταβολή επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης σε ανασφάλιστους υπερήλικες που ουσιαστικά αποτελεί “παραλλαγή” της αντίστοιχης πρόβλεψης του ν.3863/10 για τη χορήγηση βασικής σύνταξης. Τα εισοδηματικά κριτήρια παραμένουν και αυστηροποιούνται.
9. Έρχεται μείωση του ανωτάτου ορίου καταβολής σύνταξης (2.000 και 3.000 ευρώ για μία ή περισσότερες συντάξεις αντίστοιχα).
10. Προβλέπεται εξομοίωση των αντισυμβαλλομένων στο σύμφωνο συμβίωσης με τους εγγάμους.
11. Tον προσχηματικό και βίαιο επανακαθορισμό του τρόπου υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες. Εδώ προκύπτει σοβαρότατο ζήτημα που παραπέμπει σε περιπτώσεις αύξησης εισφορών ασφαλισμένων των κρίσιμων αυτών κλάδων σε ποσοστό ακόμη και 300%!
12. Από 01/01/2017 όλοι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι – και οι υπάλληλοι της Βουλής – ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά θα ανήκουν στον ΕΦΚΑ και στο ΕΤΕΑΕΠ. Η ένταξή τους δηλαδή δεν θα γίνει με μεταγενέστερο νόμο όπως έγινε με το ν. 3865/10.
13. Εισάγεται ο θεσμός της προαιρετικής ασφάλισης στο δημόσιο, υποτίθεται στα πλαίσια των “ενιαίων” κανόνων, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να ερμηνευτεί από την αναγκαιότητα κάλυψης ζητημάτων θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος που θα προκύψουν από την επέκταση της ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων στο χώρο της δημόσιας διοίκησης.
14. Στις συντάξεις θανάτου ο/η νέος δικαιούχος πρέπει πλέον να έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του. Αυστηροποιείται γενικά το πλαίσιο απονομής των συντάξεων θανάτου ενώ για ηλικία μικρότερη των 52 ετών η σύνταξη καταβάλλεται μόνο για τρία χρόνια και στη συνέχεια το δικαίωμα χάνεται διά παντός. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις ανήλικων ή ανίκανων τέκνων (η δεύτερη περίπτωση υπό προϋποθέσεις). Πρόβλεψη για την περίπτωση που ο επιζών σύζυγος έχει ακόμη και μηδενικό εισόδημα δεν υπάρχει.
15. Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.
16. Στην περίπτωση κατάθεσης συνταξιοδοτικής αίτησης με αναστολή αν μέχρι την ψήφιση του νόμου δεν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις πλήρους θεμελίωσης η σύνταξη θα υπολογιστεί με τις νέες διατάξεις.
17. Αναφορικά με την “αναπροσαρμογή” των ήδη καταβαλλόμενων επικουρικών συντάξεων, τονίζεται πως οι επικουρικές συντάξεις ουσιαστικά θα περικοπούν και αρχικά οι περικοπές θα προέλθουν από συντάξιμες αποδοχές άνω των 1.300 ευρώ. Το ποσοστό τους δεν προσδιορίζεται αλλά είναι γνωστό ότι οι μειώσεις που θα γίνουν θα κυμανθούν από 2% έως 40%, στοχευμένες ανά ύψος επικουρικής σύνταξης. Με δεδομένο όμως ότι το όριο αυτό περιλαμβάνει τόσο τις εισφορές υπέρ υγείας, όσο και την εισφορά υπέρ ΑΚΑΓΕ, είναι πιθανό οι μειώσεις να ξεκινήσουν από χαμηλότερο όριο, ακόμη και από τα 1170 ευρώ καθαρά.
18. Αυξάνονται επίσης οι εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη κατά 0,5% αντίστοιχα από 01/06/2016 έως 31/05/2019 και κατά 0,25% από 01/06/2019 έως 31/05/2022.
19. Καταργείται η διάταξη του ν. 2084/92 με την οποία οι νέοι ασφαλισμένοι (μετά το 1992) διατηρούσαν το δικαίωμα ασφάλισης σε ένα μόνο ασφαλιστικό ταμείο ανεξάρτητα αν είχαν επίσης παράλληλα υποχρεωτικά ασφαλιστέα δραστηριότητα. Εδώ οι “ενιαίοι κανόνες” αντί να απαλλάξουν προαιρετικά τους παλιούς ασφαλισμένους από την υποχρέωση καταβολής διπλών εισφορών, επιβαρύνουν και τους 40000 περίπου νέους εργαζόμενους τους οποίους οδηγούν σε νέα αδιέξοδα. Τα ταμεία θα ενοποιηθούν σε ένα αλλά οι ίδιοι θα πληρώνουν πλέον για δύο.
20. Συστήνεται Ν.Π.Ι.Δ. στην “καρδιά” της Κοινωνικής Ασφάλισης με την επωνυμία ΤΜΕΔΕ και αντικείμενο την Εγγυοδοσία και Πιστοδοσία των ασφαλισμένων στον τομέα ΤΣΜΕΔΕ του ΕΤΑΑ.
21. Καθιερώνεται νέος τρόπος υπολογισμού για το μέρισμα του ΜΤΠΥ (με αναπροσαρμογή και των παλαιών δικαιούμενων μερισμάτων) με μειώσεις που ξεπερνούν το 35%.