Του Δημήτρη Μηλάκα
Η «μεγάλη εικόνα» μοιάζει παράλογη και είναι ακατανόητη: η Ουάσιγκτον απ’ τη μια χτίζει και καλλιεργεί πλήρεις σχέσεις με τη Μόσχα και η Ε.Ε. απ’ την άλλη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) όχι απλώς θεωρεί τη Ρωσία εχθρό αλλά μεθοδεύει τη διαιώνιση αυτής της αντιπαλότητας.
Κορύφωση της ανισόρροπης ελληνικής θέσης αποτελεί το γεγονός ότι η αντι-ρωσική προσήλωση την οποία έχει υιοθετήσει μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους ανοίγει ορθάνοιχτα την ευρωπαϊκή πόρτα στην Τουρκία, η οποία εμφανίζεται ως «ακρογωνιαίος λίθος» της ευρωπαϊκής άμυνας!
Η υλοποίηση από τη νέα αμερικανική διοίκηση της διακηρυγμένης από την προεκλογική περίοδο θέσης του Τραμπ περί συνεννόησης με τον Πούτιν για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία έχει αφήσει «άναυδους» τους Ευρωπαίους, οι οποίοι ακόμη και τώρα αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πως (για την Ουάσιγκτον) δεν είναι τίποτε περισσότερο από υποτελείς ή φόρου υποτελείς της.
Η Ε.Ε. «δώρο» στον Πούτιν
Με απλούστερα λόγια, η αξία της Ε.Ε. ως σύνολο και της κάθε μιας ευρωπαϊκής χώρα ξεχωριστά είναι τόση όση ορίζει η Ουάσιγκτον. Και στην προκειμένη περίπτωση και την τρέχουσα συγκυρία για τη διοίκηση Τραμπ η «ρυμούλκηση» της Ρωσίας πιο μακριά από την Κίνα και πιο κοντά στις ΗΠΑ αξίζει πολύ περισσότερο από το μεταπολεμικό ευρωατλαντικό σύστημα ασφάλειας με το οποίο οι ΗΠΑ εδραίωσαν τα κέρδη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτή η προφανής αμερικανική προτίμηση (στη Ρωσία) έναντι των Ευρωπαίων υποτελών (που είχαν την ψευδαίσθηση ότι ήταν ισότιμοι σύμμαχοι με τις ΗΠΑ) αποκάλυψε τη γύμνια της Ε.Ε. Δίχως κοινή εξωτερική πολιτική και αμυντικές δυνατότητες η Ε.Ε. δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια «ετικέτα» με αξία που ολοένα και υποτιμάται.
Αντιρωσική εμμονή
Όταν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες στις 6 Φεβρουαρίου για να συζητήσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία (υπό το πρίσμα της προσέγγισης Τραμπ – Πούτιν) κλήθηκαν να αποφασίσουν αν ο κόσμος βρίσκεται στην αρχή ενός νέου Ψυχρού Πολέμου και αν η Ρωσία και η Δύση θα παραμείνουν αδυσώπητοι εχθροί για το ορατό μέλλον. Ή αν, αντίθετα, έφτασε η στιγμή της προσέγγισης μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία…
Δεν μπορούν να γίνουν ορατά και ακόμη περισσότερο κατανοητά τα κίνητρά τους αλλά οι ισχυροί Ευρωπαίοι (μαζί και η Βρετανία, που δηλώνει παρούσα στις συζητήσεις για το νέο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας) διάλεξαν να ποντάρουν στη διαιώνιση της έχθρας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Είναι η «αυθόρμητη» πρώτη αντίδραση των υποτελών για την «προδοσία» των Αμερικανών; Είναι η προσήλωση του ευρωπαϊκού συστήματος εξουσίας στην προηγούμενη αμερικανική ηγεσία και των συμφερόντων που κρύβονται πίσω απ’ αυτήν; Ο καιρός θα δώσει τις απαντήσεις, οι οποίες σε κάθε περίπτωση δεν θα προκύψουν χωρίς έντονες οδύνες για την (πρώην) ευημερούσα Γηραιά Ήπειρο.
Η Αθήνα
Αυτή η γεωπολιτική καταιγίδα φαίνεται ότι αρχίζει σιγά – σιγά να κινητοποιεί (αμυδρά έστω) κάποια στοιχεία της ελληνική πολιτικής και οικονομικής «ελίτ».
Το κομβικό σημείο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μέχρι τώρα είναι η διαμόρφωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε ένα πλαίσιο που να διασφαλίζει τον έλεγχο των αναθεωρητικών φιλοδοξιών της Άγκυρας. «Ξαφνικά» η ελληνική εξωτερική πολιτική καλείται να δώσει απαντήσεις σε επικαλυπτόμενα ερωτήματα:
- Στη διαμάχη μεταξύ Ουάσιγκτον και Ευρωπαίων σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία η Ελλάδα πού πρέπει να τοποθετηθεί;
- Υπάρχει περιθώριο «θεραπείας» των κατεστραμμένων ελληνορωσικών σχέσεων που συστηματικά υπονόμευσαν οι κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. όταν οι εντολές των Αμερικανών ήταν διαφορετικές;
- Συμφέρει την Ελλάδα ο αντιρωσικός προσανατολισμός της Ε.Ε. και η προσαρμογή των σχετικών αμυντικών δαπανών απ’ τη στιγμή μάλιστα που βαρύνοντα ρόλο στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας διεκδικεί η Τουρκία και η ακμάζουσα πολεμική της βιομηχανία;
Τα εν λόγω ερωτήματα δεν έχουν προκαλέσει τη δέουσα προσοχή ούτε τη συζήτηση σε βάθος που απαιτείται παρά το γεγονός ότι ο χρόνος πιέζει.
Η σχετική «ασφάλεια» που πρόσφερε στην Αθήνα η αμερικανική «δέσμευση» ότι τα ελληνοτουρκικά δεν μπορούν να οδηγηθούν σε έκρηξη η οποία με τη σειρά της θα δημιουργούσε πρόβλημα στην εύρυθμη λειτουργία του ΝΑΤΟ φαίνεται ότι χάνει τη σημασία της καθώς ο Τραμπ έχει «γραμμένο» τον δεδομένο μηχανισμό ασφάλειας…
Αυτός ίσως είναι και ο λόγος των ανησυχιών για τη δυσμενή εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων που όψιμα διατυπώνουν πρώην υπέρμαχοι της – με κάθε κόστος – προσέγγισης.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του καθηγητή και ειδήμονα στο δίκαιο της θάλασσας (και πρώην υφυπουργού Εξωτερικών επί Σημίτη και υπέρμαχου της πολιτικής του κατευνασμού της Άγκυρας) Χρήστου Ροζάκη που διαπιστώνει πια ότι στη θάλασσα βόρεια της Κρήτης και περί των νησιών Κάσσου και Καρπάθου (προφανώς και αλλού) η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει καμία εργασία πέραν των 6 μιλίων χωρικών υδάτων δίχως να πάρει την άδεια της Τουρκίας
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπήρξε πριν από μερικές ημέρες και η προσέγγιση που παρουσίασε ένας άνθρωπος της αγοράς, ο CEO της Metlen Βαγγέλης Μυτιληναίος, στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, καθώς αντιτάχθηκε στην προοπτική και τη χρησιμότητα δημιουργίας του Ευρωστρατού με τη συμμετοχή της Τουρκίας και αντιρωσική κατεύθυνση.
«Η Ελλάδα δεν είχε ποτέ πρόβλημα με τη Ρωσία. Έχει άλλου τύπου πρόβλημα. Όταν μιλάμε για ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική, πρέπει να μιλήσουμε για κάποιου είδους πολιτική ένωση. Άλλα προβλήματα έχει η Βαλτική και άλλα η Ελλάδα. Η χώρα μας έχει ένα μόνο πρόβλημα ασφάλειας»… Και όλοι μας γνωρίζουμε ποιο είναι αυτό το πρόβλημα ασφάλειας, εκτός ίσως από την κυβέρνηση…
