Υπάρχουν πολλοί που ανησυχούν για τις πολιτικές αναταράξεις που μπορεί να προκύψουν από τις αμερικάνικες προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ και ενδεχομένως τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν για την ίδια τη δημοκρατία.
Παρόμοιες ανησυχίες έχουν όμως και επιχειρηματίες τεχνολογίας από τη Σίλικον Βάλεϊ, οι οποίοι έρχονται να προτείνουν ρηξικέλευθες λύσεις, όπως ο Μπαλάγι Σρινιβάσαν, ένας «ροκ σταρ» της κρυπτοοικονομίας. Όπως και η Μαντόνα, που είναι κυρίως γνωστή με το μικρό της όνομα, ο Μπαλάγι είναι επιχειρηματίας νεοφυών επιχειρήσεων και πρώην συνεργάτης της γιγαντιαίας εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου Andreessen Horowitz.
Σε μια πρόσφατη ομιλία του σε συνέδριο στο Άμστερνταμ σχετικά με τις κοινωνίες του μέλλοντος, ο Μπαλάγι σκιαγράφησε την ιδέα του: «Ξεκινάμε νέες εταιρείες όπως η Google. Ξεκινάμε νέες κοινότητες όπως το Facebook. Ξεκινάμε νέα νομίσματα όπως το Bitcoin και το Ethereum. Μπορούμε λοιπόν να ξεκινήσουμε νέες χώρες;»
Η Σίλικον Βάλεϊ λατρεύει να ταράζει τα νερά. Οι νεοφυείς εταιρείες τεχνολογίας αναστατώνουν με τον τρόπο τους τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης εδώ και χρόνια. Τώρα πια έχουν εισβάλει για τα καλά και σε άλλους τομείς. Όπως η εκπαίδευση, τα οικονομικά και διαστημικά ταξίδια. «Φανταστείτε χίλιες διαφορετικές σταρτ-απ επιχειρήσεις, καθεμία από αυτές να αντικαθιστά έναν διαφορετικό παραδοσιακό θεσμό», έλεγε ο Μπαλάγι στο πολυπληθές του ακροατήριο, συνεχίζοντας ότι αν έχουν αυτή τη δυνατότητα, ίσως είναι ώρα να σκεφτούμε ότι μπορούν να αντικαταστήσουν και τις χώρες.
Την ιδέα του την ονόμασε «κράτος δικτύου»: ένα νεοφυές έθνος. Οι κοινότητες θα σχηματίζονταν – αρχικά στο διαδίκτυο – γύρω από ένα σύνολο κοινών ενδιαφερόντων ή αξιών. Στη συνέχεια θα αποκτούσαν γη και θα γίνονταν φυσικές «χώρες» με τους δικούς τους νόμους. Αρχικά, θα υπήρχαν παράλληλα με τα υπάρχοντα εθνικά κράτη, αλλά τελικά θα τα αντικαθιστούσαν εντελώς.
Η φιλοδοξία του «κράτους δικτύου» δεν είναι απλά να υπάρχουν ευέλικτες κυβερνήσεις, ώστε οι εταιρείες να μπορούν να διαχειρίζονται απερίσπαστα τις υποθέσεις τους. Θέλει να αντικαταστήσει τις κυβερνήσεις με επιχειρήσεις.
Άλλωστε, δεν είναι κάτι νέο να υπάρχουν εταιρείες που έχουν αδικαιολόγητη επιρροή στις υποθέσεις εθνικών κρατών. Ο όρος «μπανανία» προέρχεται από το γεγονός ότι μια αμερικανική εταιρεία, η United Fruit, ουσιαστικά κυβερνούσε τη Γουατεμάλα για δεκαετίες, από το 1930 και μετά. Εκτός από το ότι είχε υπό την ιδιοκτησία της το μεγαλύτερο μέρος της γης της χώρας, ήλεγχε επίσης τους σιδηρόδρομους, τα ταχυδρομεία και τον τηλέγραφο. Όταν η κυβέρνηση θέλησε να ανακτήσει κάποια εθνικά δικαιώματα, η CIA βοήθησε την United Fruit να υποκινήσει ένα πραξικόπημα.
Η ιδέα του Μπαλάγι βασίζεται στην ιδέα των «πόλεων ειδικού σκοπού», αστικών περιοχών που αποτελούν μια ειδική οικονομική ζώνη, παρόμοια με τα ελεύθερα λιμάνια. Υπάρχουν πολλά τέτοια έργα υπό κατασκευή σε όλο τον κόσμο, όπως στη Νιγηρία και τη Ζάμπια. Σε μια πρόσφατη προεκλογική συγκέντρωση στο Λας Βέγκας , ο Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε ότι, αν εκλεγεί τον Νοέμβριο, θα αποχαρακτηρίσει ομοσπονδιακή γη στη Νεβάδα για να δημιουργήσει ειδικές νέες ζώνες με εξαιρετικά χαμηλούς φόρους και εξαιρετικά ευέλικτους κανονισμούς ώστε να προσελκύσει νέες βιομηχανίες, να κατασκευάσει οικίες σε προσιτές τιμές και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, αναζωογονώντας, όπως είπε χαρακτηριστικά, «το πνεύμα των συνόρων και το αμερικανικό όνειρο».
Στο συνέδριο του Άμστερνταμ μίλησαν και άλλοι επιχειρηματίες τεχνολογίας που παρουσίασαν μια σειρά από «νεοφυείς κοινωνίες», όπως το Cabin, μια «δικτυακή πόλη σύγχρονων χωριών» με παραρτήματα στις ΗΠΑ, την Πορτογαλία και αλλού ή την Culdesac, μια κοινότητα με έδρα την Αριζόνα που σχεδιάστηκε για κατοίκους που εργάζονται εξ αποστάσεως.
Από την πλευρά του, ο Ντράιντεν Μπράουν, ο νεαρός ιδιοκτήτης της εταιρείας Praxis, περιέγραψε το δικό του όνειρο να χτίσει μια πόλη-κράτος, κάπου στις ακτές της Μεσογείου. Δεν θα διοικείται από κάποια κρατική γραφειοκρατία, αλλά από το blockchain. Οι ιδρυτικές αρχές της πόλης θα ήταν οι ιδέες της «ζωτικότητας» και της «ηρωικής αρετής» και οι πρώτοι πολίτες αυτού του νέου έθνους θα μπορούν να μετακομίσουν εκεί το 2026. Εντούτοις, ήταν αρκετά φειδωλός με τις λεπτομέρειες του σχεδίου του. Που θα βρισκόταν; Ποιος θα έφτιαχνε τις υποδομές; Ποιος θα το έτρεχε;
Προς το παρόν η κοινότητα Praxis υπάρχει μόνο στο Διαδίκτυο, όμως ο Μπράουν επιμένει ότι έχει πρόσβαση σε κεφάλαια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσω κρυπτονομισμάτων για την υλοποίηση των σχεδίων του.
Μπορεί πολλοί άνθρωποι να συνδέουν τα κρυπτονομίσματα με απάτες και να τα θεωρούν ως εξαιρετικά ασταθή στο Διαδίκτυο, η αξία των οποίων θα μπορούσε να εξαφανιστεί μέσα σε μια νύχτα. Όμως όσοι ασχολούνται με τον κόσμο του «κράτους δικτύου», λατρεύουν την κρυπτοοικονομία και τα κρυπτονομίσματα, τα οποία τα θεωρούν ως το μέλλον του χρήματος: ενός χρήματος που οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να ελέγξουν.
Μπορεί να μην είναι ορατό στο άμεσο μέλλον να δούμε κάποια από αυτά τα άτομα στη θέση του διευθύνοντα συμβούλου κάποιας πόλης-κράτους με δικαιώματα χρήσης, όμως η τάση να προωθούνται σε παγκόσμιο επίπεδο οι αυτόνομες ζώνες και οι «πόλεις ειδικού σκοπού» είναι μια πραγματικότητα. Και αν η δημοκρατία αντιμετωπίζει προβλήματα, θα περιμένουν πάντα στη γωνία κινήματα υπέρ διαφόρων τύπων κρατών.
BBC