Έχει βρεθεί στην Κρήτη σκελετός Homo sapiens; Κι αν ναι που βρίσκεται σήμερα και γιατί δε γνωρίζουμε τίποτα γι αυτόν; Το θέμα συζητήσαμε με τον γνωστό παλαιοανθρωπολόγο Νίκο Πουλιανό, από τον οποίο μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα προσθέτοντας και το δικό μας προβληματισμό στις δικές του ανησυχίες για τη «μυστηριώδη» εξαφάνιση του μοναδικού αυτού ευρήματος.
Γιατί είναι αλήθεια πως σε σπήλαιο των Χανίων είχε εντοπιστεί, κατά το παρελθόν, τέτοιος σκελετός, και μάλιστα το 1987 ο Ιταλός καθηγητής ανθρωπολογίας Τζ. Φακίνι είχε ανακοινώσει στο 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο Παλαιοανθρωπολογίας, στο Τορίνο, την ύπαρξη ανθρώπινου σκελετού από την Κρήτη ηλικίας 50.000 ετών. Ο ίδιος ένα χρόνο αργότερα, το 1988, προέβη στην ίδια ανακοίνωση σε Παγκόσμιο Συνέδριο Ανθρωπολογίας στο Ζάγκρεμπ.
Ο εν λόγω σκελετός, με βάση τις περιγραφές του Φακίνι, παρουσιάζει τη μορφολογία του σύγχρονου Homo sapiens και όχι του νεαντερτάλειου ανθρώπου.
Που βρίσκεται όμως σήμερα αυτός ο σκελετός και γιατί ο πολύς κόσμος δε γνωρίζει την ύπαρξη του;
Ο κ Πουλιανός, εξηγεί στο e-storieskritis.blogspot.gr πως και ο ίδιος έχει δει από κοντά το σκελετό του Κρητικού Homo Sapiens στην Ιταλία, γιατί εκεί μεταφέρθηκε μετά τον εντοπισμό του σε σπήλαιο των Χανίων. Βέβαια εννοείται πως έκτοτε ουδείς από τους επίσημους ελληνικούς φορείς έκανε το παραμικρό ούτε για να πέσει φώς στις συνθήκες ανεύρεσης του ούτε φυσικά για τον επαναπατρισμό του.
Οι Ιταλοί μάλιστα ισχυρίζονται πως μεταφέρθηκε στη χώρα τους από την Κρήτη όταν εγκατέλειψαν το νησί οι Ενετοί, κάτι που μάλλον μοιάζει αδύνατο έως αιωρούμενο στη σφαίρα της φαντασίας.
Τέτοιους σκελετούς δεν βρίσκει κανείς εύκολα στον ελλαδικό χώρο, επισημαίνει ο κ Πουλιανός και προσθέτει, πως αφότου τον είδε στην Ιταλία έκανε σχετικό έγγραφο στο Υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς όμως απτό αποτέλεσμα. Όπως μας λέει, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να γνωρίζαμε σε τι άνθρωπο ανήκε αυτός ο σκελετός, από πού είχε έλθει.Η παρουσία ενός σκελετού «Κρητικού» Homo sapiens είναι σίγουρο πως θα βοηθούσε τα μέγιστα την επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα και θα άνοιγε νέους ορίζοντες στους ανθρωπολόγους.
Να θυμίσουμε πως η τελευταία μεγάλη ανθρωπολογική έρευνα στην Κρήτη είχε γίνει από τον πατέρα του Νίκου Πουλιανού, Άρη Πουλιανό, το 1965 και έκτοτε ουδείς άλλος επιχείρησε να δώσει συνέχεια στο θέμα εμπλουτίζοντας το, ενδεχομένως, με νέα, αξιόπιστα και ακριβή επιστημονικά στοιχεία.
Όπως έχει αναφερθεί, σε πρόσφατη δημοσίευση του e-storieskritis.blogspot.gr, το βασικό συμπέρασμα της ανθρωπολογικής έρευνας του Άρη Πουλιανού στο νησί μας ήταν πως ο σύγχρονος πληθυσμός της Κρήτης, και όλου του Αιγαίου μαζί με την ενδοχώρα της Θράκης και της Μ. Ασίας, έμεινε αναλλοίωτος τουλάχιστον από τη μινωική εποχή και ανήκει στον αυτόχθονα αιγαιακό ανθρωπολογικό τύπο.
Οι μεταναστεύσεις που έγιναν σε διάφορα χρονικά διαστήματα επέφεραν ελαφρές αλλαγές, αλλά δεν άλλαξαν την μορφολογία του αρχικού τύπου. Οι επιδράσεις δεν ξεπερνούν το 1-3 % και αυτή η ομοιογένεια προδίδει πάλι το γηγενές των κατοίκων γενικότερα της λεκάνης του Αιγαίου, τουλάχιστον από την Μεσολιθική εποχή, δηλαδή πριν από 15.000 χρόνια.
Μετά τον Άρη Πουλιανό κανείς άλλος επιστήμονας δεν αξιοποίησε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα και μεγάλο δείγμα πληθυσμού για να μελετήσει τους Κρητικούς. Ο Νίκος Πουλιανός μας εξηγεί πως, το 1999 στο ιατρικό περιοδικό Tissue Antigens (Αντιγόνα Ιστών, τ. 53, Ιανουάριος) είχε δημοσιευθεί ένα αιματολογικό άρθρο σχετικά με την καταγωγή των Κρητών.
Βασικό συμπέρασμα του ήταν πως οι Κρήτες συγγενεύουν περισσότερο με τους Βέρβερους, τους Σημίτες και τους Γιαπωνέζους παρά με τους υπόλοιπους Έλληνες (οι οποίοι έφτασαν από κάπου βόρεια πριν από 4.000 χρόνια στην Ελλάδα) και ότι έτσι είναι πιθανή η αφρικανική και μεσανατολική καταγωγή των Κρητών, πριν από 10.000 χρόνια.
Το άρθρο υπέγραφαν 7 Ισπανοί και 3 Έλληνες καθηγητές ιατρικής και όπως φάνηκε κατέληξαν αβασάνιστα στα συμπεράσματά τους αφού μελέτησαν μόνο το γονίδιο HLA, σε πολύ μικρό δείγμα πληθυσμού.
Στη βιβλιογραφία τους δεν αξιοποίησαν ούτε το έργο, από το 1976, του Α. Μούραντ «Η κατανομή των ανθρώπινων ομάδων αίματος και άλλοι πολυμορφισμοί», όπου αναφέρεται ξεκάθαρα ότι δεν είναι αξιόπιστη η μελέτη του γονιδίου HLA, γιατί με βάση αυτό βγήκε και το αβάσιμο συμπέρασμα ότι οι Βάσκοι, οι Ισλανδοί και οι Κονγκολέζοι συγγενεύουν μεταξύ τους περισσότερο από οποιουσδήποτε άλλους πληθυσμούς.
Οι Ισπανοί και Έλληνες αρθρογράφοι του Tissue Antigens στο κείμενο τους υποστήριζαν, μεταξύ άλλων, χωρίς όμως να μπορούν να το τεκμηριώσουν, πως όταν αποξηράνθηκε η Σαχάρα, προ 10.000 ετών, ίσως οι Βέρβεροι να μετανάστευσαν στην Κρήτη και να δημιούργησαν το μινωικό πολιτισμό.
Μοιάζει σχεδόν αστείο το να κατάφεραν οι Βέρβεροι να φτιάξουν, ενώ κινδύνευαν με αφανισμό, πλοία για να μεταναστεύσουν μαζικά στην Κρήτη την ώρα που πλήθος πηγών αναφέρει ακριβώς το αντίθετο, πως δηλαδή θαλασσοκράτορες ήταν οι Μινωίτες και με τα πλοία τους ταξίδευαν σε πολύ μεγάλες αποστάσεις μακριά από την Κρήτη.
Εξάλλου, διευκρινίζει ο κ Πουλιανός, προ 10.000 ετών καταγράφονται οι τελευταίοι κατακλυσμοί ενώ η Σαχάρα εκτιμάται πως αποξηράνθηκε προ 5.500 ετών, οπότε είναι πολύ εύκολο κάποιος να κάνει σενάρια, χωρίς να έχει σφαιρική γνώση και αντίληψη γύρω από τόσο σοβαρά ζητήματα.
Για την ιστορία να πούμε πως ο Νίκος Α. Πουλιανός σπούδασε βιολογικές επιστήμες στην κατεύθυνση της παλαιοβιολογίας του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης. Το 1989 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή, σχετικά με τον Άνθρωπο και την εργαλειοτεχνία του σπηλαίου Πετραλώνων της Κάτω Παλαιολιθικής Εποχής, στο Ανθρωπολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας.
Για τα ευρήματα του ίδιου σπηλαίου, του απονεμήθηκε το 1998 δεύτερη διδακτορική διατριβή, στην παλαιοντολογία των σπονδυλωτών, από το Γεωλογικό Ινστιτούτο της Τσεχικής Ακαδημίας Επιστημών.
Έχει δημοσιεύσει πάνω από 70 επιστημονικές εργασίες. Σήμερα, κατέχει τη μοναδική οργανική θέση παλαιοανθρωπολόγου στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού και είναι πρόεδρος της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος.