Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης
Η εικονική πραγματικότητα των γιορτών που τις τελευταίες μέρες προσπάθησαν να χτίσουν διάφοροι φορείς και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης αξιοποιώντας τα εργαλεία της φιλανθρωπίας και της καταπάτησης των εργασιακών δικαιωμάτων μας δεν μπορεί παρά να είναι ένα από τα πολλά σημάδια παρακμής ενός συστήματος που υποσχέθηκε τον ουρανό για να μας αφήσει γυμνούς, εξαθλιωμένους, ντροπιασμένους και πεινασμένους στον δρόμο και με σπίτι που τελικά δεν μας πήραν οι κομμουνιστές αλλά οι τράπεζες. Άλλα σημάδια παρακμής και διαφθοράς είναι η υπόθεση με τον χρηματισμό του Τομπούλογλου, το ΕΚΑΣ και το τζιπ χωρίς πινακίδες του Λιάπη αλλά κυρίως, οι αγωνιώδεις προσπάθειες της κυβέρνησης να περάσει τις απολύσεις-διαθεσιμότητες στα νοσοκομεία και αλλού, όπως άλλωστε διεκδικούν η τρόικα και η ντόπια άρχουσα τάξη, και βέβαια η στήριξη με όλους τους τρόπους της ναζιστικής συμμορίας της Χρυσής Αυγής.
Όσο όμως η οργή φουντώνει μέσα στο λαό και οι αντιδράσεις παίρνουν ολοένα και πιο ριζοσπαστικό χαρακτήρα άλλο τόσο η κυβέρνηση χάνει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει εκείνα τα όπλα που θα τη βοηθήσουν να επιβάλλει τη θέληση της. Η τρομοκρατία, οι επιστρατεύσεις, η καταστολή, οι βίαιες αποφάσεις για απολύσεις και ιδιωτικοποιήσεις δεν φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έτσι η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ αλλά και οι εντολοδόχοι της, η αστική τάξη στην Ελλάδα, κι ας λένε οι διάφορες αναλύσεις ότι η αστική τάξη στην χώρα μας έχει νοοτροπία «αρχοντοχωριάτη», αξιοποιούν άλλα εργαλεία για να φτιάξουν μια εικονική πραγματικότητα ώστε και τη ιδεολογική και πολιτική γύμνια τους να κρύψουν αλλά και για να ξεγελάσουν τους εργαζόμενους ότι υπάρχουν λύσεις για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αρκεί να αφήσουν τις ξάγρυπνες νύχτες τους, εκεί που σκέφτονται πως θα τα βγάλουν πέρα και ενώ ο φόβος ή η απελπισία τους χτυπά την πόρτα, και να βγουν στους δρόμους τις πρωτεύουσας, τα μεσάνυχτα σαν ζόμπι κάποιας φτηνής ταινίας και να αγοράσουν… να αγοράσουν… και τι να αγοράσουν, όταν δεν έχουν χρήματα ούτε για το καθημερινό φαγητό. Επίσης, αξιοποιείται η ανάγκη για επιβίωση του κόσμου της εργασίας για να στήσουν ένα ψεύτικο και υποκριτικό δίχτυ φιλανθρωπίας και δήθεν εναλλακτικής τέχνης που αλλάζει το μίζερο αστικό τοπίο, ότι να, ορίστε, οι θυσίες σας πιάνουν κόπο και όλοι μαζί θα βγούμε από την κρίση. Σε αυτό παίρνουν θέση όλοι, αν και βέβαια, για να μην είμαστε άδικοι, υπάρχουν και εκείνοι οι φορείς που προσφέρουν πραγματική βοήθεια σε όσους έχουν ανάγκη. Και εδώ πρέπει να γίνει ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ της φιλανθρωπίας τον «από πάνω» – δηλαδή μιας με προσωπείο ελεημοσύνης, με τις προσπάθειες κοινωνικής αλληλεγγύης, τα ανταλλακτικά παζάρια και τις κοινωνικές κουζίνες που είναι δημιουργήματα ανάγκης των «από κάτω» που θέλουν πραγματικά να ενισχύσουν από το υστέρημα τους τον φίλο και τον σύντροφο.
Αλλά με σταφύλια εκτός εποχής, με λευκές νύχτες και μαύρες αυγές, με αγαθοεργίες από διάφορους μεγαλόσχημους τύπου Μαριάννας Βαρδινογιάννη – που στην ουσία εκμεταλλεύονται τη χαμένη υπεραξία της εργασίας μας, με Δημάρχους (Καμίνη, Σκουλάκη ακούτε;) που υποστηρίζουν τα μνημόνια και οδηγούν στη φτωχοποίηση ολόκληρους πληθυσμούς, με χαζοχαρούμενες δράσεις τύπου Santa Run και με πλεχτά ζιπουνάκια στα δέντρα της πρωτεύουσας ενώ έχουν καταστραφεί ολόκληρα δάση και εκτάσεις γης από εμπρηστές και καταπατητές κάθε λογής, με συσσίτια και εκδηλώσεις αγάπης από διάφορους οργανισμούς και θεσμικά όργανα που κάνουν παιχνίδι σε γήπεδο που το κράτος του άφησε ελεύθερο και με κενή εστία, καμία απάντηση δεν πρόκειται να δοθεί στο κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα. Το πολύ-πολύ να ανακουφιστούν διάφορες ομάδες πληθυσμού, να ετοιμάσουν κάποιο υποτυπώδες γεύμα για την οικογένεια τους αλλά και πάλι θα τρέχουν οι υποχρεώσεις και τα προβλήματα. Δάνεια, κάρτες, χαράτσια, ανεργία, πείνα, φόβος, μετανάστευση, φόβος, εξαθλίωση, αυτοκτονίες, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αγαθοεργίες, ούτε σκύβοντας το κεφάλι στις υποσχέσεις των αρχόντων ότι με τα διάφορα κι αποτυχημένα σουξέ στόρι, έρχεται η Ανάσταση. Ιδιαίτερα που όταν ο Στουρνάρας υπόσχεται ότι δεν θα υπάρξει τρίτο μνημόνιο αλλά στην πραγματικότητα αυτό που σχεδιάζεται είναι η επιτυχής εφαρμογή του γενικού ξεπουλήματος της χώρας.
Αυτό όμως που έρχεται είναι εξεργέσεις και, γιατί όχι, η Επανάσταση, όσο κι αν κάποιοι χτυπάνε ξύλο ή και το κεφάλι τους στον τοίχο. Γιατί η Επανάσταση και συγκεκριμένα η σοσιαλιστική επανάσταση, η εργατική εξέγερση που θα απαλλοτριώσει την ιδιωτική περιουσία και θα εξαλείψει κάθε είδος καταπίεσης, εκμετάλλευσης και υποκρισίας, είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία και εφικτή. Η εξέγερση διαρκείας στην Τουρκία αλλά και η επαναστατική διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Αίγυπτο και στην Μέση Ανατολή είναι το καλύτερο παράδειγμα. Όμως για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται εμπιστοσύνη στους θεσμούς αλλά ανατροπή τους και γενικότερα να βάλουμε τις βάσεις για μια κοινωνική, ταξική προοπτική που δεν θα αρκείται σε αντιπολιτευτικές μάχες μέσα στη Βουλή και που δεν χτυπούν το κακό στη ρίζα του αλλά οικοδομώντας την εργατική αλληλεγγύη και την απεργιακή πάλη χωρίς συμβιβασμούς, από τα κάτω και ενάντια σε κάθε ξεπούλημα.
Τίποτα δεν πάει χαμένο
Η χρονιά πάντως που τελειώνει δεν είναι μια χαμένη χρονιά για τον κόσμο της εργασίας αλλά για την διεθνή άρχουσα τάξη που έξι χρόνια από την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς και την έναρξη της Ύφεσης, γιατί το σύστημα είναι σε κρίση ουσιαστικά από την δεκαετία του ΄70, δεν έχει καταφέρει να ορθοποδήσει. Αυτό επηρεάζει κι αυτή τη μικρή κουκίδα γης που έτυχε να ζούμε, την Ελλάδα αλλά συμβαίνει και το αντίθετο. Οι εξελίξεις γύρω από το ελληνικό χρέος και την ελληνική δημοσιονομική κρίση δεν απασχολούν μόνο τα οικονομικά επιτελεία και τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, αλλά όλης της Ευρώπης, της Κίνας και των ΗΠΑ. Μαζί με την αδυναμία αυτών των επιτελείων να δωθούν απαντήσεις στα διάφορα προβλήματα που βάζει η κρίση και με τους πλούσιους να γίνονται πλουσιότερους πάνω στην πλάτη των φτωχών, με την αντίδραση των πληβείων και των εργαζομένων να έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις και με εμφανή την κούραση και στις δύο πλευρές από αυτό τον μεγάλο ταξικό πόλεμο – ένα πόλεμο που βρίσκεται ακόμα στην αρχή του, η δυνατότητα ομαλής διεξόδου από την κρίση γίνεται όλο και περισσότερο ένα όνειρο απατηλό. Η πολιτική κρίση επηρεάζεται από την οικονομική και ισχύει επίσης και το αντίθετο και έτσι από πουθενά δεν υπάρχει σωτηρία, πουθενά και για κανέναν. Ή μήπως η Ελλάδα αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα; Η αστάθεια και η σύγχυση που επικρατεί στο κυβερνητικό επιτελείο, μ’ ένα Σαμαρά που αγωνιά εάν θα βγάλει το πρώτο εξάμηνο του 2014 ώστε να φτάσει στις εκλογές χωρίς μεγάλες απώλειες, έχοντας φέρει εις πέρας κάποια από τα σχέδιά του και με μια επιτυχημένη Ευρωπαϊκή Προεδρία, μ’ ένα Βενιζέλο που αφού δεν μπορεί να αντιτάξει κανένα επιχείρημα σε όσα του καταλογίζουν, επιλέγει να κατηγορήσει την Αριστερά για «εκτσογλανισμό» (τι λέξη κι αυτή!) ενώ ο ίδιος και οι εταίροι του οδηγούν τη χώρα στο εκφασισμό – με ή χωρίς εισαγωγικά, φαίνεται ούτε από εδώ υπάρχει ελπίδα. Τουλάχιστον για εκείνους που προσπαθούν να γυρίσουν την ιστορία προς τα πίσω και που όλα τους τα όπλα, όπως προέγραψα δεν έχουν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά είναι εδώ στην μεγάλη προσπάθεια να τσακίσουν τις αντιδράσεις μας. Το πιο σημαντικό από αυτά τα όπλα είναι η ναζιστική συμμορία της Χρυσής Αυγής. Όλες οι προσπάθειες του Σαμαρά είναι να ξαναχτίσουν το «αγωνιστικό» προφίλ της Χρυσής Αυγής δίνοντας της κάθε είδους βοήθεια είτε μέσω της δικαιοσύνης και δημιουργώντας αρνητικό προηγούμενο για τις δίκες του Μιχαλολιάκου και των άλλων στελεχών της, είτε μέσω της ανοχής, είτε στοχοποιώντας το αντιφασιστικό/αντιρατσιστικό κίνημα απαγορεύοντας τις μαζικές (και νικηφόρες) αντιφασιστικές κινητοποιήσεις, είτε καλλιεργώντας τη ρατσιστική προπαγάνδα με κάθε αφορμή όπως συνέβη με την μικρή Μαρία που υποτίθεται είχαν απαγάγει οι «κακοί, σκουρόχρωμοι, απολίτιστοι» Τσιγγάνοι από τους γονείς της. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες του έχουν πέσει στο κενό. Χανιά, Αλεξανδρούπολη, Πρέβεζα, Θάσος και σε άλλες πόλεις μόνο μέσα στον Δεκέμβρη του 2013 δόθηκαν μαζικές, πανεργατικές και αντιφασιστικές απαντήσεις στην προσπάθεια των νεοναζί δολοφόνων να παρουσιαστούν θύματα της κρατικής βίας (εδώ θα γελάγαμε εάν δεν ήταν τόσο τραγικό) και να διεκδικήσουν ξανά λόγο στα δημόσια πράγματα, τουλάχιστο για να αναθερμάνουν τη αυταπάτη τους ότι κάποιος τους έπαιρνε στα σοβαρά. Όμως μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα αποδείχτηκε με τον καλύτερο τρόπο, ότι οι νεοναζί είναι το ίδιο ανεπιθύμητοι μαζί με αυτούς που τους στηρίζουν και τους χρηματοδοτούν.
Η μάχη όμως δεν έχει τελειώσει. Η ελληνική προεδρία της ΕΕ φέρνει στο προσκήνιο τις ρατσιστικές πολιτικές και τη φασιστική απειλή την ίδια στιγμή που οι κυβερνήσεις σπέρνουν τη φτώχεια και την απόγνωση με τις πολιτικές της λιτότητας αλλά παράλληλα φέρνει και την ανάγκη για ένα πανευρωπαϊκό και διεθνές κίνημα ενάντια στο ρατσισμό και το φασισμό. Συγκεκριμένα μέσα στο πρώτο εξάμηνο οι φασιστικές και ακροδεξιές οργανώσεις στην Ευρώπη θα προσπαθήσουν, έχοντας ως παράδειγμα τη δράση της Χρυσής Αυγής, να αποκτήσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση αλλά και να χύσουν το ρατσιστικό τους δηλητήριο ενάντια σε όλους και όσους παλεύουν για μια διαφορετική προοπτική. Το τσάκισμα των νεοναζί της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα και παντού, με τη δράση του αντιφασιστικού κινήματος είναι το πιο ισχυρό μήνυμα αντίστασης, πλάι στις πανεργατικές απεργίες και στις κατά τόπους κινητοποιήσεις ενάντια στις εξώσεις και στην εξαθλίωση, ενάντια στα μνημόνια και στους προϋπολογισμούς λιτότητας, ένα μήνυμα που πρέπει να φτάσει – και θα φτάσει – σε κάθε γωνιά του ταλαίπωρου πλανήτη μας. Γι’ αυτό συνεχίζουμε δυνατά, απεργιακά και αντιφασιστικά για μπούνε στη φυλακή οι επικεφαλής των ταγμάτων εφόδου, οι δολοφόνοι του Παύλου Φύσσα, του Σαχζάτ Λουκμάν, οι εγκληματίες ρατσιστές που έστησαν μια εγκληματική οργάνωση μίσους και επίθεσης στους μετανάστες, στα συνδικάτα, την Αριστερά. Αυτή η οργάνωση, αυτό το σιδερένιο χέρι στην υπηρεσία των εφοπλιστών, των μεγάλων κεφαλαιούχων και των πολεμικών βιομηχανιών θα κοπεί από τη ρίζα. Για να μην φτάσει σε επίπεδα μεσοπολέμου η φασιστική απειλή, οδηγώντας σε νέα Νταχάου, Άουσβιτς και Μπίκερνάου. Για να σταματήσουν τα πογκρόμ σε μετανάστες, ομοφυλόφιλους, Ρομά, Εβραίους, μουσουλμάνους – να απαιτήσουμε πολιτικές νομιμοποίησης και όχι ρατσιστικές επιχειρήσεις σκούπα και απελάσεις – για να κλείσουνε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης σε Αμυγδαλέζα και Λαμπεντούζα – για να διαλυθεί η FRONTEX – να καταργηθεί το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου της ΕΕ – να δοθεί Ιθαγένεια και πλήρη δικαιώματα στα παιδιά των μεταναστών και δικαιοσύνη στους εργάτες της Μανωλάδας και σε όλους τους εργάτες «χωρίς χαρτιά». Γι’ αυτό το πανελλαδικό αντιφασιστικό συλλαλητήριο που διοργανώνεται στην Αθήνα για τις 22 Μαρτίου 2014, ημέρα παγκόσμιας αντιφασιστικής δράσης, μαζί με άλλες αντιρατσιστικές δράσεις και πρωτοβουλίες που θα λάβουν χώρα σε διάφορες πόλεις του κόσμου, μπορεί και πρέπει να είναι η καλύτερη απάντηση στους νεοναζί και στις πολιτικές που ενισχύουν τη δράση τους. Αλλά και χτίζοντας το αντιφασιστικό μέτωπο με σκληρή δουλειά και υπομονή σε κάθε σχολείο, γειτονιά και χώρο δουλειάς.
Αυτή όμως είναι μόνο μια από τις μάχες που έχουμε να δώσουμε μέσα στη χρονιά. Η άλλη, εξίσου σημαντική και σε απόλυτη συνάρτηση με την πρώτη, είναι η σύνδεση των επιμέρους εργατικών αγώνων και ανάπτυξη νέων όπου μαζί με μια ευθεία σύγκρουση με τις γραφειοκρατικές λογικές μπορεί να οδηγήσει μέχρι απεργίες διαρκείας και την ανατροπή της κυβέρνησης. Ήδη έχει γίνει μια αρχή με τις εκλογές στην ΑΔΕΔΥ αλλά και με πολλά σωματεία που απέκτησαν αριστερά προεδρεία, επιβεβαιώνοντας και την αριστερή στροφή που έχει κάνει η κοινωνία αλλά και τον κρίσιμο ρόλο που έχει να παίξει η Αριστερά σε όλα αυτά. Το κύμα των αγώνων, όσο και να ήθελε η άθλια συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, δεν έχει υποχωρήσει, ας θυμηθούμε τη μεγάλη νίκη των εργαζομένων στον Καλλιμάνη ή ακόμα και τις κινητοποιήσεις ενάντια στο άνοιγμα των μαγαζιών την Κυριακή ή στις Λευκές Νύχτες, αλλά αντίθετα ετοιμάζεται να πάρει μαζί του και τα τελευταία απομεινάρια τω εγκληματικών τους πολιτικών. Η εμπειρίες και οι γνώσεις που αποκόμισε το εργατικό κίνημα μέσα στη χρονιά είναι η καλύτερη παρακαταθήκη για τη συνέχεια. Μην ξεχνάμε ότι οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ συνεχίζουν ακόμα τον αγώνα τους, κρατώντας ζωντανή την δημόσια ραδιοτηλεόραση και το αγωνιστικό τους φρόνημα. Ακόμα όμως και σε αγώνες που ξεπουλήθηκαν δεν έχει κυριαρχεί το κλίμα της ήττας αλλά η διάθεση για κλιμάκωση, όπως γίνεται αυτή την περίοδο με τους νοσοκομειακούς που παλεύουν ενάντια στα κλεισίματα και στις απολύσεις-διαθεσιμότητες. Το κύμα πλατιάς συμπαράστασης που έχει αναπτυχθεί, οι εργατικές επιτροπές και οι γενικές συνελεύσεις διεκδικούν να αλλάξουν τα πράγματα και θα το κάνουν. Οδηγός τους από τη μία πλευρά τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν και από τη άλλη η μεγάλη παλλαϊκή εξέγερση στην Τουρκία, που ξεκίνησε τον Ιούνιο και συνεχίζεται, όπου το οικοδόμημα του Ερντογάν και τα «ψεύτικα, τα λόγια τα μεγάλα» για μια δυνατή, ανεξάρτητη Τουρκία σαρώνονται μπροστά στην οργή των γειτόνων μας που διεκδικούν μια ελεύθερη, δημοκρατική και κυρίως χωρίς οικονομική και εργασιακή εκμετάλλευση κοινωνία. Και βέβαια να μην ξεχάσουμε, τις απεργίες στην Πορτογαλία, τις διαδηλώσεις στην Ισπανία, ακόμα και τη γενική απεργία που πραγματοποιήθηκε αυτές τις μέρες στη Νότιο Κορέα, που δείχνουν ότι όχι μόνο δεν έχει βρεθεί λύση στην καπιταλιστική κρίση αλλά και ότι οι εργαζόμενοι ψάχνουν να βρουν τη δική τους απάντηση. Και όποιος υποστηρίζει ότι δεν γίνεται τίποτα και πουθενά ή ασχολείται μόνο με την Τουρκία που αγωνίζεται την ώρα που, υποτίθεται, η Ελλάδα ψωνίζει στις λευκές νύχτες αδιαφορώντας για το οτιδήποτε, ή έχει διαβάζει λάθος τις πολιτικές εξελίξεις και δεν έχει αντίληψη της μεγάλης επαναστατικής διαδικασίας που εξελίσσεται παγκόσμια ή είναι από την απέναντι πλευρά και σαν τη σουπιά προσπαθεί να θολώσει τα νερά. Γιατί επαναστατική διαδικασία είναι ακόμα και όταν αμφισβητούμε τη διαδικασία ελέγχου της ζωής μας με ατομικό αλλά και με συλλογικό τρόπο και προσπαθώντας να βρούμε μια κάποια λύση, ακόμα και αν δεν είναι η καλύτερη. Ότι ζητάμε να παύσει πια η εκμετάλλευση είναι η καλύτερη αρχή.
Η Αριστερά και εμείς
Όλα είναι ανοιχτά, λοιπόν. Στο χέρι μας να κινηθούν στην κατεύθυνση που θέλουμε κι έχουμε ανάγκη. Ώστε οι λευκές νύχτες να οδηγήσουν σε κόκκινες μέρες κι όχι σε παλινόρθωση του καπιταλισμού. Γι’ αυτό καλό είναι να θυμόμαστε ποιες είναι οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα μας σ’ αυτό τον χωρίς έλεος ταξικό πόλεμο αλλά και ποια στάση πρέπει να κρατήσει η Αριστερά σε αυτά τα ζητήματα. Δυστυχώς, τα μέχρι τώρα δείγματα γραφής από την κοινοβουλευτική Αριστερά δεν ικανοποιούν, αφού αποζητούν το συμβιβασμό και εν τέλει τη διαχείριση του καπιταλισμού, του αστικού κράτους και των μηχανισμών του, αδιαφορώντας για τις ανάγκες του λαού και στοχοποιώντας όσους αγωνίζονται σε μια κατεύθυνση ρήξης και ανατροπής με την ΕΕ, το Ευρώ, το φασισμό και το ρατσισμό, το πόλεμο. Βάζοντας διάφορα εμπόδια την εξέλιξη των αγώνων, είτε μεταθέτοντας την αλλαγή στο κοντινό μέλλον κατηγορώντας όσους υποστηρίζουν και οργανώνουν την αλλαγή στο σήμερα ως υπερασπιστές των μνημονίων και του αστικού κράτους, μιλώντας για Λαϊκή Εξουσία και άλλα ηχηρά παρόμοια (ΚΚΕ), είτε υποχωρώντας συνέχεια από προηγούμενες (ελλειμματικές) θέσεις του πάνω στον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης και του χρέους και κάνοντας μια εντυπωσιακή δεξιά στροφή μετατρέποντας το αίτημα για αλλαγή με αγώνες σε αλλαγή μέσα από το κοινοβούλιο (ΣΥΡΙΖΑ) και οι δύο μαζί προδίνοντας την εμπιστοσύνη τω εργαζομένων, ξεπουλώντας αγώνες (καθηγητές, ΕΡΤ) και στην ουσία αδιαφορώντας για το πώς πρέπει να προχωρήσουν τα πράγματα. Και για κάνουμε και μια ιστορική αναδρομή, εάν κάποιου η διαχείριση βοήθησε τον ελληνικό καπιταλισμό να αντιμετωπίσει με επιτυχία την κρίση του, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’80, δεν ήταν άλλος από τις «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ – εκεί θέλουμε να γυρίσουμε; Όμως για να μην είμαστε άδικοι σε αυτό το σημείο θα πρέπει να κάνουμε, για άλλη μια φορά και ας δεν αρέσει σε ορισμένους, τον διαχωρισμό μέσα στις ηγεσίες των ρεφορμιστικών κομμάτων και στη εργατική βάση τους. Όταν η ηγεσία προχωράει σε τέτοια βήματα συμβιβασμού – υποχωρώντας στην κυριολεξία στις δεξιές πιέσεις, υπάρχει και η βάση αυτών των κομμάτων (ιδεολογικά και πρακτικά πιο ώριμη και πιο μπροστά από την ηγεσία της) που βάζει ισχυρές πιέσεις για μια διαφορετική, ανατρεπτική κατεύθυνση, συμμετέχοντας σε όλες τις απεργιακές κινητοποιήσεις και στις αντιφασιστικές δράσεις. Μέσα σε όλα, να μην ξεχάσουμε και την αντικαπιταλιστική-επαναστατική Αριστερά, που τραβάει μπρος, στηρίζοντας όλες τις μάχες, κάνοντας διακριτό το ρόλο της και προτείνοντας λύσεις για μια πραγματική, διεθνιστική έξοδο από την κρίση, με εργατικό έλεγχο στα μέσα παραγωγής και αντικαπιταλιστική έξοδο από την ΕΕ και το Ευρώ. Αυτό δεν σημαίνει ότι και εκεί δεν υπάρχουν οι πιέσεις για προσαρμογή και υποχώρηση σε «ρεαλιστικότερες» θέσεις, για έκπτωση στο αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα όμως εκεί υπάρχει και μια ξεκάθαρη πλευρά που με τη μαζική της παρέμβαση μέσα στην κοινωνία έχει καταφέρει να εμποδίσει αυτό που θα ήταν καταστροφικό και για το κίνημα και για την Αριστερά, παλεύοντας για εργατική δημοκρατία μέσα στην κοινωνία και σε όλους τα επίπεδα, οικοδομώντας το σοσιαλισμό που είναι αναγκαίος και εφικτός.
