Για έναν ιστορικό τόπο που εγκαταλείφθηκε και κατέληξε να φθείρεται και σήμερα σχεδιάζεται η οριστική άλωσή του από επιχειρηματικά συμφέροντα κάνει λόγο ο Σύλλογος Φοιτητών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης, με αφορμή την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την «αναβίωση και αξιοποίηση της Γυάρου».
«Η Γυάρος –όπως και κάθε ιστορικός χώρος- πρέπει να παραμείνει δημόσιος, ανοιχτός, προσιτός για όλους/ες/α, διατηρώντας τον δημόσιο και ιστορικοπολιτικό της χαρακτήρα», τονίζουν και αναφέρουν αναλυτικά:
Το τελευταίο διάστημα έχει έρθει στο προσκήνιο η περίπτωση του νησιού της Γυάρου – τόπου εξορίας και άσκησης βίας από την εξουσία τόσο τα ρωμαϊκά χρόνια όσο και τα χρόνια της δικτατορίας και της κατοχής όπου στελνόντουσαν και βασανίζονταν πολιτικοί κρατούμενοι-, με αφορμή τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Arxellon 3. O νέος αυτός διεθνής διεπιστημονικός διαγωνισμός προκηρύχθηκε από την γνωστή εταιρία ALUMIL, μαζί με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ υπό την εποπτεία και συνδιοργάνωση του ΤΕΕ. Το εν λόγω εγχείρημα λαμβάνει χώρα υπό την αιγίδα του ΥΠΕΝ, του Υπουργείου Πολιτισμού και του επίσημου τουριστικού ιστότοπου Νοτίου Αιγαίου, ενώ χορηγοί επικοινωνίας είναι γνωστά περιοδικά αρχιτεκτονικής και τεχνικών έργων.
Ο διαγωνισμός επικαλείται την αναβίωση και αξιοποίηση της Γυάρου προς ένα ‘βιώσιμο’ μέλλον και τη δημιουργία ‘νέας ζωής’. Ωστόσο, πουθενά δεν αναφέρεται το πώς αυτός ο τόπος εγκαταλείφθηκε και κατέληξε να φθείρεται, ούτε τι ακριβώς σημαίνει αναβίωση του νησιού. Η δημιουργία ‘νέας ζωής’ που επικαλείται, δεν αναφέρεται πουθενά στην κοινωνικοπολιτική αξία και ιστορία του τόπου καθώς η τελευταία ενέχει «άβολες» αλήθειες για την αστική ιδεολογία και πολιτική, τους διαχειριστές της και τις επιδιώξεις αυτής.
Το ελληνικό κράτος, ΥΠΕΝ και ΥΠΠΟ φέρουν ευθύνη για την φθορά του τόπου τόσα χρόνια και τώρα σχεδιάζουν την οριστική «άλωσή του» από τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Όπως έχουμε δει και σε άλλους τομείς όλα αυτά τα χρόνια (παιδεία, υγεία, δημόσιοι χώροι που ολοένα και μειώνονται), με ευθύνη των ελληνικών κυβερνήσεων -υποταγμένων πάντα στις επιταγές της ΕΕ- και των αστικών κομμάτων που συναινούν –έτσι και η Γυάρος- μετά την παραμέληση και την φθορά, παραδίδεται στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, έτσι ώστε αφενός το δημόσιο να μη δαπανά πόρους και αφετέρου ιδιώτες και επιχειρήσεις να κερδοφορούν από το έργο της ανάπλασης και αξιοποίησής της.
Την ίδια στιγμή που η Γυάρος φιλοξενεί ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής και μεσογειακής χλωρίδας και πανίδας όπως και απειλούμενων ειδών προς εξαφάνιση, ο διαγωνισμός αυτός υποστηρίζεται από τον ΟΦΥΠΕΚΑ ο οποίος αδιαφορεί για τις επιπτώσεις της επικείμενης ιδιωτικοποίησης. Η Γυάρος, στο πλαίσιο του ιδιωτικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού κινδυνεύει να καταλήξει ακόμη και τουριστικό προϊόν ιδιωτών ίσως πιο εναλλακτικού χαρακτήρα στα πλαίσια της ‘αειφορίας’ και της ‘βιώσιμης ανάπτυξης’, τσακίζοντας το οικοσύστημα αλλά και βυθίζοντας στη λήθη ή διαστρεβλώνοντας την ιστορική και πολιτική βαρύτητα του νησιού.
Το ότι όλη αυτή η διαδικασία έχει αφετηρία το νησί της Γυάρου κάθε άλλο παρά τυχαίο ή αθώο είναι αφού τα νησιά-εξορίες αποτελούν χωρικές και υλικές αποδείξεις του εγκλεισμού, του βασανισμού και της κρατικής βίας ως επίσημους θεσμούς του σύγχρονου ελληνικού κράτους.Είναι γνωστή η πάγια κατεύθυνση του ιστορικού αναθεωρητισμού από πλευράς κυβερνήσεων σε όλη την Ευρώπη, με στόχο να προσαρμοστεί η συλλογική μνήμη των λαών στα κυρίαρχα αφηγήματα των «δημοκρατικών και φιλελεύθερων» ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ.
Η Γυάρος –όπως και κάθε ιστορικός χώρος- πρέπει να παραμείνει δημόσιος, ανοιχτός, προσιτός για όλους/ες/α, διατηρώντας τον δημόσιο και ιστορικοπολιτικό της χαρακτήρα. Για κάθε τέτοιο τόπο απαιτείται ένα σαφές πλαίσιο και πρόγραμμα προστασίας και διατήρησης, μακριά από ιδιώτες και επιχειρήσεις που θα κερδοφορούν από την ισοπέδωση αυτών των ελάχιστων δημοσίων και ιστορικών χώρων αφαιρώντας τους το σημαντικό αρχιτεκτονικό και κοινωνικοπολιτικό πρόσημο, εξαλείφοντάς τους οριστικά. Δεν θέλουμε και δεν πρέπει να περάσουμε από την μνήμη στην λήθη. Θέλουμε τα γεωγραφικά αυτά σημεία (όπως οι Γυάρος, Μακρόνησος κλπ) να αναδειχθούν ως ορόσημα για την πολιτική ιστορία της αντίστασης, των λαϊκών αγώνων και κατακτήσεων και της σημαντικότητας αυτών, όχι να εξαφανιστούν από τον χάρτη με την επιδίωξη να ξεχαστούν.
Απαιτούμε μόνο σεβασμό σε αυτούς που εξορίστηκαν , βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν στον τόπο εκείνο. Διατρανώνουμε ότι οι θυσίες τους δεν πάνε χαμένες !