Ολοκληρωμένη πρόταση για μετατροπή των κτιρίων στο Λόφο Καστέλι σε Κόμβο Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας

Την πρόταση τους για δημιουργία Κόμβου Εκπαίδευσης Τεχνολογίας και Καινοτομίας του Πολυτεχνείου Κρήτης στο Λόφο Καστέλι δημοσιοποίησαν ο Αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικότητας, Εμπορίου, Καινοτομίας και Κοινωνικής Οικονομίας κ. Αντώνης Παπαδεράκης, ο Ευάγγελος Γρηγορούδης, Καθηγητης Πολυτεχνείου Κρήτης, ο Στέλιος Ροζάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με “ομάδα επιστημόνων της πόλης”.

Σύμφωνα με την πρόταση το κτηριακό συγκρότημα του Πολυτεχνείου Κρήτης στο Λόφο Καστέλι, μετατρέπεται και λειτουργεί ως ένας Κόμβος Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας που σέβεται την ιστορία των χώρων που φιλοξενείται, «δίνει παλμό» ανάπτυξης στην κοινωνία και «χτίζει γέφυρες» αλληλεπίδρασης μεταξύ των πολιτών του τόπου.

Στους χώρους θα υπάρχει και συνεδριακό κέντρο, βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, Χώρος γεύματος – καφέ  ο οποίος θα αποτελεί σημείο συνεύρεσης της ακαδημαϊκής κοινότητας, των επιχειρηματιων και του κοινού της πόλης, αλλά και αίθουσα ιστορίας

Διαβάστε την αναλυτική πρόταση:

Καθώς η εκπαίδευση, η έρευνα και η μεταφορά γνώσης στην οικονομία και την κοινωνία αποτελούν τους θεμελιώδεις καταστατικούς σκοπούς των ΑΕΙ και αναγνωρίζοντας την αλληλεπίδραση των λειτουργιών που υπηρετούν τους σκοπούς αυτούς, προτείνουμε να δημιουργηθεί στο σύμπλεγμα των κτηρίων στο λόφο Καστέλι ένας Κόμβος Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας από το Πολυτεχνείο Κρήτης και σε επιμέρους δράσεις με την συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Χανίων.

Tα εκεί κτήρια θα μεταμορφωθούν σε έναν ζωντανό χώρο πολιτισμού, γνώσης και τεχνολογίας στην καρδιά της πόλης, ανοιχτό και προσβάσιμο σε μεγάλο εύρος πολιτών και επισκεπτών της πόλης καθώς θα λειτουργήσουν σαν κόμβος συνάντησης για ανθρώπους με καινοτόμες ιδέες, επιχειρηματίες, ερευνητές, ακαδημαϊκούς αλλά και απλούς πολίτες, εφήβους και παιδιά. Ένα δυναμικό κέντρο δικτύωσης, αλληλεπίδρασης, ανταλλαγής γνώσης, αξιών και εμπειρίας θα λειτουργήσει γονιμοποιητικά στο δημιουργικό και επιχειρηματικό οικοσύστημα της Κρήτης.

Ο Κόμβος Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας θα είναι μια σύνθεση πολυεπίπεδων δραστηριοτήτων που θα αναπτύσσονται μέσω 3 συνδεόμενων και αλληλοτροφοδοτούμενων πόλων (Σχήμα 1):

1. Πόλος Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης
2. Πόλος Τεχνολογικής Καινοτομίας
3. Πόλος Κοινωνικής Καινοτομίας

Καθώς, για το σύνολο των επιμέρους δράσεων του Κόμβου υπάρχει έντονος βαθμός συμπληρωματικότητας, με αποτέλεσμα τα οφέλη που δημιουργούνται από την επιμέρους λειτουργία τους και εφαρμογής τους να είναι πολλαπλασιαστικά. Βέβαια, θα πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα ότι η συγκεκριμένη πρόταση αποτελεί μια αρχική επεξεργασία βασικών και αναγκαίων λειτουργιών με σαφή χαρακτήρα και προσανατολισμό , η οποία όμως επιδέχεται βελτιώσεις και περαιτέρω εξειδίκευση. Για το λόγο αυτό, τόσο η περιγραφή των δράσεων, όσο και η χωροταξία που ακολουθεί είναι ενδεικτική και έχει ως στόχο την παράθεση στοιχείων για τη βιωσιμότητα και εφικτότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος.

1. Πόλος Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης

1.1 . Λειτουργία Διεθνών & Διεπιστημονικών Μεταπτυχιακών Τμημάτων του Πολυτεχνείου

 Μέρος των εγκαταστάσεων μπορεί να υποστηρίξει με αναβαθμισμένες και εξειδικευμένες υποδομές την ανάπτυξη και λειτουργία προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών του Πολυτεχνείου Κρήτης, με έμφαση στα διεθνή και διατμηματικά/διϊδρυματικά προγράμματα σπουδών. Την τρέχουσα χρονική περίοδο, το Πολυτεχνείο Κρήτης λειτουργεί ¹

• 7 προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε αντικείμενα όπως Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ), Σχεδίαση και Παραγωγή Προϊόντων, Γεωτεχνολογία και Περιβάλλον, Περιβαλλοντική Μηχανική, Χώρος, Σχεδιασμός, και Δομημένο Περιβάλλον, Εφαρμοσμένα Μαθηματικά, αλλά και Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών
• 5 προγράμματα διδακτορικών σπουδών στα αντικείμενα των σχολών του Ιδρύματος
• διεθνή προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε αντικείμενα όπως Μηχανική Πετρελαίου (Petroleum Engineering), Διοίκηση της Τεχνολογίας και της Καινοτομίας (Master of Technology and Innovation Management), Βιοϊατρική Μηχανική (Biomedical Engineering)
• 1 διεθνές πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών Erasmus Mundus στην Προχωρημένη Επιστήμη των Αργίλων (Advanced Clay Science)
• 3 διϊδρυματικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε αντικείμενα όπως Διοίκηση Επιχειρησιακών Λειτουργιών, Επιχειρησιακή Έρευνα και Λήψη Αποφάσεων, Ευφυή Συστήματα

Η προηγούμενη λίστα των προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών δείχνει την έντονη δραστηριότητα και την τεράστια δυναμική που έχει η συγκεκριμένη δραστηριότητα για το Πολυτεχνείο Κρήτης. Στην προτεινόμενη δομή μπορεί να φιλοξενηθούν είτε τρέχοντα είτε μελλοντικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών.

Το Κέντρο Μεταπτυχιακής Εκπαίδευσης θα αυξήσει σημαντικά την προστιθέμενη αξία των υφιστάμενων, αλλά και μελλοντικών προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών του Πολυτεχνείου Κρήτης.

1.2 Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ)                                               

Τα Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) αποτελούν σχετικά νέες δομές στα Ελληνικά Πανεπιστήμια με στόχο να καλύψει βελτιωτικά τις ελλείψεις της τυπικής εκπαίδευσης με την παροχή και πιστοποίηση μη τυπικής μάθησης η οποία περιλαμβάνει την αρχική επαγγελματική κατάρτιση, τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων με βάση το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Η αναγκαιότητα λειτουργίας του ΚΕΔΙΒΙΜ βασίζεται στις υπαρκτές ανάγκες δια βίου μάθησης του ανθρώπινου δυναμικού, στις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές και επαγγελματικές ανάγκες, στην ύπαρξη υψηλού ανταγωνισμού στον χώρο της αγοράς εργασίας, καθώς και στην ταχύτητα με την οποία πλέον η γνώση παράγεται, εξελίσσεται και διαχέεται.

Οι αίθουσες του Πόλου Εκπαίδευσης μπορούν να φιλοξενήσουν και τις δραστηριότητες του ΚΕΔΙΒΙΜ του Πολυτεχνείου Κρήτης, το οποίο έχει ως στόχο την ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης, συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, κατάρτισης και δια βίου μάθησης.

Τα προγράμματα του ΚΕΔΙΒΙΜ απευθύνονται σε όλες τις ομάδες της κοινωνίας και οικονομίας, όπως απόφοιτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φοιτητές, πτυχιούχους, επαγγελματίες (εργαζόμενους, ελεύθερους επαγγελματίες, κ.ά.), ανέργους κ.λπ. και έχουν κυρίως επαγγελματικό (εφαρμοσμένο) προσανατολισμό. Οι βασικοί άξονες του ΚΕΔΙΒΙΜ συμπεριλαμβάνουν²:

• Την κατάρτιση και επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού σε νευραλγικούς τομείς εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της πιστοποίησης προϊόντων και υπηρεσιών.
• Την τόνωση του χώρου εργασίας μέσω της δημιουργίας καινοτόμων κατευθύνσεων επαγγελματικού προσανατολισμού και της καλλιέργειας νέων δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση του εργασιακού αποκλεισμού.
• Την ανάπτυξη προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και κατάρτισης.
• Την προαγωγή καινοτομίας με προστιθέμενη αξία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Το ΚΕΔΙΒΙΜ στοχεύει στη διασύνδεση της ακαδημαϊκής κοινότητας με τις υπαρκτές ανάγκες της κοινωνίας και την προαγωγή της ισότητας της πρόσβασης στην εκπαίδευση και τη γνώση. Οι δραστηριότητές του μπορούν να έχουν ποικίλες μορφές (π.χ. επιμόρφωση για τις τελευταίες εξελίξεις στην επιστήμη, ανάπτυξη εξ’ αποστάσεων εκπαίδευσης , θερινά σχολεία, σεμινάρια και διαλέξεις) διασυνδέοντας τη θεωρητική με την πρακτική γνώση.

Σημαντική διάσταση του ΚΕΔΙΒΙΜ αποτελεί η ανάπτυξη συνεργασιών με φορείς της πόλης των Χανίων (π.χ. Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Χανίων) με στόχο την εξωστρέφεια του Πολυτεχνείου Κρήτης, αλλά και τη βελτίωση της τοπικής επιχειρηματικότητας.

1.3 STEM Education (Επιστήμη Τεχνολογία Μηχανικής Μαθηματικά – Science Technology Engineering and Mathematics)

Πρόκειται για μια διεπιστημονική προσέγγιση στη διδασκαλία και τη μάθηση όπου οι ακαδημαϊκές έννοιες των Φυσικών Επιστημών, της Τεχνολογίας, της επιστήμης των Μηχανικών και των Μαθηματικών διδάσκονται και επικοινωνούνται με βιωματικό και πειραματικό τρόπο στους νέους όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης (μαθητές Δημοτικού έως και φοιτητές) και παρουσιάζονται σε συνδυασμό με προβλήματα του πραγματικού κόσμου.

Με το STEM επιχειρείται ένας μετασχηματισμός της διδακτικής μεθοδολογίας, από το επίπεδο της παραδοσιακής δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας, στη διδασκαλία όπου κυρίαρχο ρόλο στο αναλυτικό πρόγραμμα θα διαδραματίζει η επίλυση προβλήματος από τους ίδιους τους μαθητές. Εφαρμόζοντας την μέθοδο της αποκαλυπτικής- διερευνητικής μάθησης επιτυγχάνεται η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών, η ικανότητα συνεργασίας και ομαδικής εργασίας, η επικοινωνία και η ανάπτυξη εν γένει σημαντικών δεξιοτήτων για κάθε νέο για μια επιτυχημένη σταδιοδρομία στον 21^ο αιώνα.

Η σημασία της εκπαίδευσης STEM τονίζεται από τα Επιστημονικά Πρότυπα Επόμενης Γενιάς, τα οποία σχεδιάστηκαν για να βελτιώσουν τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές κατανοούν και εφαρμόζουν την επιστήμη. Ο μαθητής του Δημοτικού σχολείου αλλά και ο έφηβος μέσα από ειδικά σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, προσαρμοσμένα σ την ηλικία και το γνωστικό του επίπεδο, θα έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τη δημιουργικότητά του και να αναπτύξει τις δεξιότητες κριτικής σκέψης του. Οι φοιτητές μπορούν επίσης να βιώσουν τα οφέλη της εκπαίδευσης STEM, όπως η ικανότητα να ολοκληρώσουν μεγάλες, περίπλοκες εργασίες που αφορούν ρομποτική ή έργα προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, ανοίγοντας το δρόμο της καινοτομίας.

Οι χώροι του Κέντρου Μεταπτυχιακής Εκπαίδευσης και ΚΕΔΙΒΙΜ μπορούν να φιλοξενήσουν δράσεις όπως σεμινάρια, workshops και κύκλους σεμιναρίων ανάπτυξης soft skills, entrepreneurial skills, τεχνικών, ψηφιακών δεξιοτήτων προγραμματισμού αλλά και εργαστηρίων εκπαιδευτικής ρομποτικής, μικροεπιστήμης, animation και coding για παιδιά, εφήβους, φοιτητές αλλά και ομάδες ενηλίκων.

1.4.   Συνεδριακό Κέντρο                                                              

Οι αίθουσες του Πόλου Εκπαίδευσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διοργάνωση μικρών συνεδρίων, εκδηλώσεων, συναντήσεων εργασίας (workshops), συναντήσεων ερευνητικών προγραμμάτων, κ.λπ. Επιπρόσθετα, οι συγκεκριμένες αίθουσες μαζί με τις εγκαταστάσεις του ΚΑΜ, το αμφιθέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», αλλά και το χώρο των Νεωρίων, μπορούν να δημιουργήσουν προοπτικά ένα αρχιπέλαγος συνεδριακών υποδομών στο Παλιό Λιμάνι των Χανίων. Δεδομένης της υφιστάμενης έλλειψης τέτοιων υποδομών, αλλά λαμβάνοντας υπόψη και την ελκυστικότητα του χώρου, ένα τέτοιο σύμπλεγμα αιθουσών (με τις απαραίτητες υποδομές και τεχνική υποστήριξη) είναι σε θέση να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού στην πόλη των Χανίων και να προάγει την εξωστρέφεια του Πολυτεχνείου Κρήτης.

1.5 .  Βιβλιοθήκη – Αναγνωστήριο                                                        

Σε διακριτό χώρο του Πόλου Εκπαίδευσης μπορεί να δημιουργηθεί αναγνωστήριο για τις ανάγκες των προηγούμενων δράσεων και να ενταχθεί η Βιβλιοθήκη των επιστημονικών βιβλίων και περιοδικών του Δήμου Χανίων με αναγνωστήριο.

1.6. Xώρος γεύματος-Καφέ

Τέλος, η δημιουργία ενός χώρου γεύματος- καφέ θα λειτουργήσει ως ζωντανό κύτταρο και σημείο συνεύρεσης της ακαδημαϊκής κοινότητας, του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, της κοινωνίας των πολιτών και του κοινού της πόλης

1.7. Αίθουσα Ιστορίας

Στους χώρους του Κτηρίου Μεραρχίας μπορεί και πρέπει να στεγαστεί και μια αίθουσα που θα φιλοξενεί την ιστορία του κτιρίου της Μεραρχίας και των λοιπών κτηρίων του λόφου, νεότερα μνημεία που αποτελούν τοπόσημα της πόλης των Χανίων, με αξιόλογα αρχιτεκτονικά, τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά. Παράλληλα, ο επισκέπτης θα ενημερώνεται για το ευρύτερο περιβάλλον της περιοχής, την ιστορία της, τους πολιτισμούς που έχουν φιλοξενηθεί, την αρχαιολογική και πολιτιστική της σπουδαιότητα κ.α.

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τη δημιουργία μηχανισμού υποστήριξης και παροχής υπηρεσιών σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας (ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, διαμόρφωση χώρων, αυτοματισμοί, δίκτυα υψηλής ταχύτητας και ασφάλειας κ.λπ.). Επιπρόσθετα, περιλαμβάνονται σχέδια για ‘εικονικά’ γραφεία, ειδικά για όσους που δεν χρειάζονται πραγματικό χώρο όμως ενδιαφέρονται να συμμετέχουν σε όλες τις υποστηρικτικές δραστηριότητες και πρωτοβουλίες του οικοσυστήματος.

Αντίστοιχα εγχειρήματα λειτουργούν με μεγάλη επιτυχία και ενδιαφέρον από επιχειρήσεις που έχουν επίγνωση των θετικών επιπτώσεων από την ένταξη σε συστήματα με επίκεντρο τεχνολογικά ιδρύματα³. Οι εταιρείες, εκτός από τις παρεχόμενες υπηρεσίες του χώρου, θα επωφελούνται από γνώση σχετική με μεταφορά τεχνολογίας, αναζήτηση κεφαλαίων, ανάπτυξη επιχειρηματικού μοντέλου και σχεδίου για νέα προϊόντα και υπηρεσίες και δικτύωση.

Το Τεχνολογικό Κέντρο μπορεί να αναπτυχθεί σε συνεργασία με τα υπόλοιπα ακαδημαϊκά/ερευνητικά ιδρύματα του νησιού, ενισχύοντας καταλυτικά το περιφερειακό οικοσύστημα καινοτομίας. Μια τέτοια διάσταση είναι σε θέση να δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη και να βοηθήσει την ανταλλαγή καλών πρακτικών.

2.2.  Γραφείο Υποστήριξης και Επιταχυντής Νεοφυών Επιχειρήσεων           

Η δομή αυτή βασίζεται στις σχετικές ήδη υπάρχουσες μονάδες του Πολυτεχνείου Κρήτης (Σπίτι Καινοτομίας – Innovation House). Το Innovation House αφορά στη δημιουργία ενός πρότυπου κέντρου καινοτομίας το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο της στρατηγικής του Ιδρύματος για την αριστεία. Οι στόχοι του Innovation House περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

• Την κινητοποίηση του υπάρχοντος επιστημονικού δυναμικού στο Πολυτεχνείο Κρήτης και στην ευρύτερη τοπική κοινωνία.
• Τη δημιουργία, βιώσιμων οικονομικά, spin-offs που θα παρέχουν λύσεις σε τοπικές αλλά και παγκόσμιες ανάγκες.
• Τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος προσανατολισμένου στην αριστεία.

Στο πλαίσιο αυτό το Γραφείο Υποστήριξης και ο Επιταχυντής Νεοφυών Επιχειρήσεων μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία, ανάπτυξη και τη μεγέθυνση τεχνοβλαστών και νεοφυών επιχειρήσεων τεχνολογίας μέσα στο μοναδικό στη Δυτική Κρήτη οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης σε καινοτόμες δραστηριότητες, αξιοποιώντας το περιβάλλον επιστημονικής αριστείας σε όλο το φάσμα επιστημών μηχανικής που θεραπεύει το Πολυτεχνείο Κρήτης.

Θα υποστηρίζει επιχειρήσεις από τη στιγμή της σύλληψης και της απόδειξης βιωσιμότητας στην πρώιμη περίοδο υψηλού κινδύνου, συντονίζοντας επαφές με τα αντίστοιχα εργαστήρια για συνέργειες στην αναζήτηση χρηματοδότησης για έρευνα και ανάπτυξη, με σκοπό την ανέλιξη στην κλίμακα τεχνολογικής ωριμότητας. Θα εξασφαλίζει συνεργασία με εμπειρογνώμονες διαφόρων ειδικοτήτων για την στήριξη τους με στόχο τη δυναμική αναβάθμιση μεγέθους και διείσδυση στις παγκόσμιες αγορές μέσω:

• Δικτύωσης με ερευνητές της πολυτεχνικής και πανεπιστημιακής κοινότητας
• Συναντήσεων πληροφόρησης για εξεύρεση πόρων
• Συμβουλευτικής σε καλές πρακτικές και μέντορες από τεχνοβλαστούς και νεοφυείς επιχειρήσεις

3. Πόλος  Κοινωνικής Καινοτομίας                                                   

• Κατάστημα διεπαφής επιστήμης και κοινωνίας (science shop)

Η συγκεκριμένη δράση αφορά τη λειτουργία μιας δομής ενταγμένης στο Παρατηρητήριο Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κρήτης με πλήρη παρακολούθηση και αποτύπωση της έρευνας που διεξάγεται σε όλο το εύρος των επιστημών και πεδίων που θεραπεύει το Πολυτεχνείο Κρήτης και τα άλλα ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης με σκοπό τη διάθεση αυτής της πληροφόρησης στην κοινωνία των πολιτών και τους τοπικούς φορείς. Μια σύγχρονη εκδοχή αυτού του θεσμού⁴ υλοποιήθηκε σε πανεπιστήμια της Ολλανδίας, αρχές δεκαετίας ΄70, από όπου εξελίχθηκε σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να καλύψει το χάσμα μεταξύ κοινωνίας και επιστήμης.

Ο γενικός τρόπος λειτουργίας ενός καταστήματος διεπαφής επιστήμης και κοινωνίας παρουσιάζεται στο Σχήμα 2. Το κατάστημα θα λειτουργήσει ως δέκτης των αναγκών και των αιτημάτων της τοπικής κοινωνίας σε εμπειρογνωμοσύνη και γνώση κάτι που το διαχωρίζει από τους κλασσικούς μηχανισμούς μεταφοράς τεχνολογίας. Ο χώρος θα προσφέρεται για συμμετοχικό διάλογο, επιστήμη για τους πολίτες και συν-δημιουργία γνώσης από την κοινωνία των πολιτών, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θεσμούς, σχεδιαστές και καινοτόμους επιστήμονες.

Το κατάστημα αυτό θα κεφαλαιοποιήσει την εμπειρία του Πολυτεχνείου Κρήτης σε τέτοιες δράσεις, όπως το Γραφείο Διαμεσολάβησης, το Κέντρο Καινοτομίας Κρήτης αλλά και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ΕΠΙΛΥΩΝ (ΕΠΙστημονική επίΛΥση προβλημάτΩΝ), στα πλαίσια του οποίου λειτούργησε πιλοτικά την περίοδο 2010-2014 το science shop του Ιδρύματος με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα⁵. Κοινωνικές ομάδες, οργανώσεις και ιδιώτες θα μπορούν να απευθυνθούν στους συντονιστές του καταστήματος για θέματα περιβαλλοντικά, ενεργειακά κ.λπ. που τυχόν αντιμετωπίζουν για την εξεύρεση επιστημονικής λύσης σε συνεργασία με εργαστήρια του Ιδρύματος.

Χώρος κατασκευαστικής αυτενέργειας                                                     

Ο χώρος κατασκευαστικής αυτενέργειας (βλ. Εικόνα 1) είναι μια ανοιχτή δομή βιωματικής μάθησης και δημιουργικού πειραματισμού με την τεχνολογία και τις κατασκευές που επιδιώκει να ενεργοποιήσει και να υποστηρίξει το maker culture (κουλτούρα μαστροχαλαστή) στην πόλη κάνοντας την τεχνολογία προσβάσιμη, προσιτή και χρήσιμη για όλους.

Η λειτουργία μιας τέτοιας δομής είναι εμπνευσμένη από εγχειρήματα τόσο σε αστικό όσο και σε επαρχιακό περιβάλλον όπως:

• Την εμπειρία του Δήμου Αθηναίων και το Εργαστήριο ΠΟΙΩ (Athens Makerspace)⁸ που συντονίζει το Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC ΤΙΕ Lab) του Πολυτεχνείου Κρήτης
• Το «Κοινοτικόν εργαστήριο: Οι Τζουμέικερς»⁹ στο οποίο κοινότητα ανθρώπων, προσβάσιμη στον καθένα, κατασκευάζει συνεργατικά εργαλεία για αγροτική παραγωγή μικρής κλίμακας.

Με βάση την αρχή του διαμοιρασμού της τεχνολογίας και της γνώσης, μια νέα κοινωνική, πολιτική και οικονομική δυναμική αναδύεται: η ομοτιμία (peer-to-peer, P2P). Τα έργα π.χ. ελεύθερου λογισμικού/ανοιχτού κώδικα είναι τα εμβληματικά εγχειρήματα που αξιοποιούν την ομότιμη δυναμική.

Συνεπώς, η ομοτιμία αποτελεί έναν τρόπο συσχετισμού ο οποίος επιτρέπει σε οργανωμένους σε δίκτυα ανθρώπους να συνεργάζονται, να ανταλλάσσουν και να συν-δημιουργούν αξία. Σε συνδυασμό με το διαμοιρασμό των μέσων παραγωγής σε εργαστήρια σε τοπικό επίπεδο, η βασισμένη στα κοινά ομότιμη παραγωγή¹⁰ αποτελεί ένα εναλλακτικό τρόπο παραγωγής τεχνολογίας και γνώσης, που μπορεί να είναι βιώσιμος και συμβιωτικός προς τους ανθρώπους και τη φύση.

Οφέλη από τη δημιουργία του Κόμβου                                 

Τα οφέλη από την ανάπτυξη του Κόμβου Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας εστιάζονται στις αναπτυξιακές προοπτικές της και όχι τόσο στα στενά χρηματο-οικονομικά αποτελέσματα. Η λειτουργία ενός τέτοιου κόμβου μπορεί να συμβάλει στην τόνωση της εθνικής, περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης μέσω της συνεργασίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει στην ανάδειξη των περιφερειακών και τοπικών αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων, καθώς και τη διασύνδεση του Πολυτεχνείου Κρήτης, αλλά και της πόλης γενικότερα με το διεθνές περιβάλλον. Ακόμη είναι σε θέση να συμβάλει στη διεθνοποίηση και ανάδειξη του Πολυτεχνείου Κρήτης στο διεθνές εκπαιδευτικό περιβάλλον, μέσω υλοποίησης διεθνών συνεργασιών και προγραμμάτων.

Η δημιουργία του Κόμβου αποτελεί μια πρόταση που είναι σε θέση να δημιουργήσει σημαντικά οφέλη τόσο για το Πολυτεχνείο Κρήτης και την πόλη των Χανίων, όσο και για την τοπική/εθνική οικονομία, αλλά και την κοινωνία γενικότερα.

Οφέλη για το Πολυτεχνείο Κρήτης

• Η δημιουργία του κόμβου είναι απόλυτα συμβατή με τις δραστηριότητες και τους καταστατικούς σκοπούς του Πολυτεχνείου Κρήτης και αφορά σε επιτακτικές ανάγκες που αυτήν τη στιγμή δεν καλύπτονται.
• Περιλαμβάνει δραστηριότητες που μπορούν να ενισχύσουν την εξωστρέφεια του Ιδρύματος.
• Περιλαμβάνει δράσεις που είναι σε θέση να ωφελήσουν την περαιτέρω ανάπτυξη και σταδιοδρομία των φοιτητών του Ιδρύματος.
• Μπορεί να αποτελέσει την γέφυρα/εφαλτήριο για τη ανάπτυξη Τεχνολογικού Πάρκου, που αποτελεί βασικό όραμα του Ιδρύματος.
• Έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει το υψηλού επιπέδου ερευνητικό και εκπαιδευτικό δυναμικό/δραστηριότητες του Πολυτεχνείου Κρήτης.
• Αποτελεί μια δομή που μπορεί να διεκδικήσει σημαντικά κονδύλια για το Πολυτεχνείο Κρήτης τα επόμενα χρόνια.

Οφέλη για την πόλη των Χανίων

• Αποτελεί μια δομή που είναι σε θέση να συνδέσει ερευνητικές, εκπαιδευτικές και άλλες δραστηριότητες του Πολυτεχνείου Κρήτης με την πόλη των Χανίων.
• Είναι σε θέση να δώσει μια νέα και διαφορετική προοπτική ανάπτυξης της Παλιάς Πόλης και του Ενετικού Λιμανιού των Χανίων.
• Περιλαμβάνει δράσεις που μπορούν να ενισχύσουν τη συνεργασία του Πολυτεχνείου Κρήτης με τον Δήμο Χανίων.

Οφέλη για την τοπική/εθνική οικονομία

• Μπορεί να συμβάλλει στην τοπική ανάπτυξη, αλλά και στο μετασχηματισμό του υφιστάμενου τοπικού οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης.
• Δίνει τη δυνατότητα εναρμόνισης με τις τοπικές/περιφερειακές στρατηγικές ανάπτυξης, ειδικά με την Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Κρήτης.
• Είναι σε θέση να ενισχύσει το περιφερειακό οικοσύστημα καινοτομίας, μέσω συνεργασιών με άλλα ακαδημαϊκά/ερευνητικά ιδρύματα του νησιού.

Οφέλη για την κοινωνία

• Μπορεί να ενισχύσει τη διάχυση της έρευνας και της τεχνολογίας στην κοινωνία των πολιτών, ικανοποιώντας συγκεκριμένες κοινωνικές ανάγκες.
• Είναι μια ανοικτή δομή που μπορεί να υλοποιήσει δράσεις κοινωνικής καινοτομίας με πρόσβαση σε όλους τους κοινωνικούς φορείς και πολίτες της πόλης.
• Περιλαμβάνει πρωτότυπες δράσεις κοινωνικής καινοτομίας που δεν καλύπτονται αυτήν τη στιγμή από κάποια ακαδημαϊκή/ερευνητική δομή.

Οικονομική βιωσιμότητα                                                   

Το κόστος αποκατάστασης των κτιρίων, σύμφωνα με σχετική μελέτη¹¹, εκτιμάται σε 5 εκατ. ευρώ (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη αναμενόμενες εκπτώσεις στη διαγωνιστική διαδικασία) και αφορά κυρίως την αποκατάσταση του κτιρίου της Μεραρχίας, δεδομένου ότι τα κτίρια των πρώην Φυλακών και πρώην Στρατώνων απαιτούν κυρίως επεμβάσεις μικρής κλίμακας αναδιάταξης των χώρων και συντήρησης. Το κόστος αυτό μπορεί να αναλάβει η Περιφέρεια Κρήτης όπως έχει εκφραστεί και δημοσίως από εκπροσώπους αυτής ενώ η λειτουργία των διαφόρων δομών θα αναληφθεί από τους εμπλεκόμενους θεσμικούς φορείς (Πολυτεχνείο Κρήτης, Δήμος Χανίων, Περιφέρεια Κρήτης) κατόπιν της μεταξύ τους συνεργασίας.

Η λειτουργία του Κόμβου μπορεί να είναι οικονομικά βιώσιμη λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έσοδα από τις προαναφερόμενες δραστηριότητες (έσοδα από μεταπτυχιακά προγράμματος σπουδών, συνέδρια, προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης, ενοικίαση χώρων κ.λπ.) μπορούν να καλύψουν το κόστος λειτουργίας και συντήρησης (κόστος προσωπικού, συντήρησης, πάγιες λειτουργικές δαπάνες, κ.λπ.).

Η σύλληψη της ιδέας του κόμβου και η πραγματοποίηση της όπως περιγράφεται σε αυτό το σημείωμα αναμένεται να δημιουργήσει μια δυναμική για να υλοποιηθεί προοπτικά ο μακροχρόνιος σχεδιασμός του Πολυτεχνείου Κρήτης για την ίδρυση και λειτουργία ενός σύγχρονου Τεχνολογικού Πάρκου σε εκτάσεις πλησίον της Πολυτεχνειούπολης, στα Κουνουπιδιανά. Τα κτήρια στο Λόφο Καστέλι μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν ως Κόμβος Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας με την περαιτέρω ανάπτυξη των υπόλοιπων συνιστωσών αλλά και μεγαλύτερες δυνατότητες για τη φιλοξενία και την υποστήριξη επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα αλλά και των λοιπών δομών της κοινωνίας του τόπου.

Ακολουθεί ένα ενδεικτικό πλάνο χωροθέτησης των δραστηριοτήτων που προτείνονται να αναπτυχθούν στο κτηριακό συγκρότημα του Λόφου, λαμβάνοντας υπόψη την διαρρύθμιση και τον τρόπο λειτουργίας των εκπαιδευτικών και διοικητικών υπηρεσιών του Πολυτεχνείου Κρήτης που για πολλά χρόνια στεγάζονταν επαρκώς στα κτήρια των πρώην Φυλακών και

Στρατώνων. Πρόκειται για έναν πιθανό σχεδιασμό ανάπτυξης της ιδέας του Κόμβου που μπορεί να τροποποιηθεί κατά το δοκούν κατά την υλοποίηση του έργου.

Φυσικά οι εξωτερικοί χώροι των κτηρίων μπορούν επίσης να συμβάλουν στην πολυμορφικότητα της χρήσης του συγκροτήματος, να εμπλουτίσουν με δράσεις πολιτισμού, εκπαίδευσης και εξωστρέφειας τον Κόμβο Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας της πόλης.

Το κτηριακό συγκρότημα του Πολυτεχνείου Κρήτης στο Λόφο Καστέλι, μετατρέπεται και λειτουργεί ως ένας Κόμβος Εκπαίδευσης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας που σέβεται την ιστορία των χώρων που φιλοξενείται , «δίνει παλμό» ανάπτυξης στην κοινωνία και «χτίζει γέφυρες» αλληλεπίδρασης μεταξύ των πολιτών του τόπου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

¹ https://www.tuc.gr/index.php?id=106

² https://www.schooltime.gr/2018/12/18/kentro-epimorfosis-kai-dia-biou-mathisis-idrietai-sto- politexneio-kritis/

³ http://lefkippos.demokritos.gr

⁴ https://www.livingknowledge.org/science-shops/about-science-shops/

⁵ https://www.livingknowledge.org/projects/perares/

⁶ https://www.livingknowledge.org/science-shops/how-does-a-science-shop-work/

⁸ http://www.serafio.gr/portfolio/ergastirio-poio/

⁹ http://www.tzoumakers.gr/tools/

¹⁰ https://wiki.p2pfoundation.net/Commons-Based_Peer_Production

¹¹ https://www.haniotika-nea.gr/mia-chrisimi-anadromi-kai-mia-protasi/