Στη Βουλή έφτασε το πόρισμα της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Αιτίων των πυρκαγιών στην Ελλάδα, με αφορμή την πολύνκερη τραγωδία στο Μάτι.
«Μετά την πολύ μεγάλη τραγωδία που συνέβη στη χώρα μας το καλοκαίρι στο Μάτι με τις φονικές πυρκαγιές, καθίσταται ακόμα πιο επείγον να ληφθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του κρισιμότατου τομέα της Πολιτικής Προστασίας», δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, όταν παρέλαβε το Πόρισμα της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Αιτίων των Πυρκαγιών στην Ελλάδα, που είχε συσταθεί με απόφαση του Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, τον Σεπτέμβριο του 2018.
Το Πόρισμα περιλαμβάνει τις ιδέες και τα συμπεράσματα της Επιτροπής με στόχο τον συντονισμό των ενεργειών για την αναδιοργάνωση και περαιτέρω ενίσχυση του τομέα Πολιτικής Προστασίας στην Ελλαδα.
Ο Πρόεδρος της Βουλής επισήμανε ότι «είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι καταθέτετε τις προτάσεις και τις απόψεις σας για ένα θέμα όπως η Πολιτική Προστασία, που δεν είναι μόνο της Ελλάδας ή της Ευρώπης, αλλά και διεθνές και σχετίζεται παράλληλα με κρίσιμα θέματα που άπτονται των επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών».
Ο Ν. Βούτσης ανακοίνωσε ότι το Πόρισμα θα ερευνηθεί από τους Προέδρους και τα μέλη των αρμόδιων κοινοβουλευτικών Επιτροπών και ότι στη συνέχεια τα μέλη της Ανεξάρτητης Επιτροπής θα προσκληθούν σε ακροάσεις με τη συμμετοχή και άλλων αρμόδιων φορέων, έτσι ώστε να διαμορφωθεί κοινή αντίληψη για τη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου για την Πολιτική Προστασία.
Ο επικεφαλής της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Αιτίων των Πυρκαγιών στην Ελλάδα, Professor Dr. Johann Georg Goldammer, είπε πως «το πόρισμα αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός πολύ εντατικού διαλόγου που διήρκεσε τέσσερις μήνες και στον οποίο συμμετείχαν Έλληνες επιστήμονες, ειδικοί, επαγγελματίες και εμπειρογνώμονες όλων των κλάδων. Συμμετείχαν επίσης όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες σε επίπεδο ελληνικής κυβέρνησης και πραγματοποιήθηκε ένα στρογγυλό τραπέζι, σε εθνικό επίπεδο, τον Δεκέμβριο του 2018, στο οποίο συμμετείχαν όλοι οι αρμόδιοι παράγοντες».
Όπως ανέφερε, στο Πόρισμα περιλαμβάνονται οι προτάσεις της Επιτροπής για τις επείγουσες δράσεις που πρέπει να αναλάβει η ελληνική πολιτεία προκειμένου να ενισχύσει τον ευαίσθητο τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
Στην παράδοση του Πορίσματος παραβρέθηκαν οι βουλευτές κ. Αντώνιος Συρίγος, Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, κυρία Χαρούλα Καφαντάρη, Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου και κυρία Αικατερίνη Ιγγλέζη, Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας του Περιβάλλοντος.
Τον επικεφαλής της Επιτροπής, Professor Dr. Johann Georg Goldammer, συνόδευαν τα μέλη της, Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Αναπληρωτής Ερευνητής στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό “ΔΗΜΗΤΡΑ”, Δρ. Γεώργιος Μαλλίνης, Επίκουρος Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κ. Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, Τακτικός Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Δρ. Ιωάννης Μητσόπουλος, Δασολόγος-Ειδικός Δασικών Πυρκαγιών στη Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι αδυναμίες στο κομμάτι της αποτελεσματικής πρόληψης, μπορούν να αποδοθούν:
1. Στην έλλειψη ενιαίου και κοινού σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας.
2. Στην απουσία εγκεκριμένων και τεκμηριωμένων τοπικών αντιπυρικών σχεδίων
3. Στα κενά και τη μειωμένη αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων για το πυρικό ιστορικό που μπορέι να καθοδηγήσουν τις δράσεις πρόληψης
4. Στη δυσκολία να υιοθετηθεί η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων και επιστημονικών μεθόδων στον επιχειριασιακό σχεδιασμό
5. Στην άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση δασικών εκτάσεων και τη δημιουργία ζωνών μείξης δασών οικισμών γύρω από μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα
6. Στην περιστασιακή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών και την αναποτελεσματική οργάνωση του εθελοντισμού
7. Στη μεγάλη δυσαρμονία των κονδυλίων που διατίθενται για την πρόληψη, σε σχέση με τα πολαπλάσσια κονδύλια που δαπανώνται για την καταστολή των πυρκαγιών.
Σε άλλο σημείο της Έκθεσης, υπογραμμίζεται ότι για την καταστολή των πυρκαγιών πρέπει να συνεργαστούν 17 φορείς, που ανήκουν σε έξι υπουργεία, προκειμένουν να ασκήσουν 11 διαφορετικές αρμοδιότητες.
Οι πυρκαγιές στη ζώνη μείξης δασών οικισμών (περιαστικές κυρίως) αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα για την Ελλάδα, καθώς, όπως επισημαίνεται στο πόρισμα, περισσότερο από 80% του συνολικού πληθυσμού της χώρας είναι συγκεντρωμένο στη Μεσογειακή κλιματική ζώνη κατά μήκος των ακτών ή/και σε χαμηλά υψόμετρα με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες ανθρωπογενείς πιέσεις για αλλαγή χρήσης γης και αυξημένη οικοδομική δραστηριότητα σε δασικές περιοχές γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα ή περιοχές μεγάλης τουριστικής αξίας (Χαλκιδική, Ρόδος, Κρήτη, Αττική κλπ.). Αυτό δημιουργεί σύνθετα προβλήματα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και την προστασία των αστικών κτισμάτων και των κατασκευών που περιβάλλονται ή εφάπτονται με δασική βλάστηση. Ο κίνδυνος ζημιών και απωλειών είναι ιδιαίτερα αυξημένος στις περιοχές αυτές.
Επίσης, ως προς τα αίτια των πυρκαγιών η Επιτροπή επισημαίνει ότι:
• Δεν έχουν διαπιστωθεί τα αίτια έναρξης για πάνω από τις μισές πυρκαγιές της περιόδου
• Οι πυρκαγιές δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα προκαλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα σε ποσοστό 98%.
• Οι βασικές αιτίες εκδήλωσης πυρκαγιών συνδέονται με αμέλεια ή σκοπιμότητα (εμπρησμοί και γεωργική ή κτηνοτροφική δραστηριότητα).
• Τα αίτια έναρξης των πυρκαγιών μεταβάλλονται ανάλογα με τις κατά καιρούς κρατούσες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Από αυτή την άποψη, οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα μπορούν να χαρακτηριστούν ως «κοινωνικό φαινόμενο».
Στο πόρισμα προτείνεται ένα σχέδιο ολοκληρωμένης διαχείρισης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η δημιουργία ενός κεντρικού Οργανισμού (ή Φορέα) ο οποίος θα έχει αυτό το έργο ως βασικό του αντικείμενο. Ο Φορέας αυτός θα παρακολουθεί, θα επιβλέπει και συντονίζει τη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου. Ο μηχανισμός αυτός, με το προσωρινό ακρωνύμιο «Οργανισμός ΔΙαχείρισης ΠΥρκαγιών δασών και υπαίθρου – ΟΔΙΠΥ» πιθανόν θα υπαχθεί στην εποπτεία του Κοινοβουλίου, του Πρωθυπουργικού Γραφείου ή ενός επιτελικού υπουργείου (π.χ. Υπουργείο Εσωτερικών ή Επικρατείας).
Ο ρόλος του θα περιλαμβάνει:
– Εκπόνηση του Ενιαίου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου και του προγραμματισμού της εφαρμογής του σε ετήσια βάση.
– Κατάρτιση Πλαισίου Δράσεων και Προτεραιοτήτων (ΠΔΠ) ως ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού στο οποίο θα καθορίζονται οι ανάγκες και οι προτεραιότητες χρηματοδότησης αναφορικά με τη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο και μέσω του οποίου θα διευκολύνεται η ενσωμάτωσή τους σε διαφορετικά χρηματοδοτικά μέσα. Προτεραιότητα σε αυτό το πλαίσιο θα αποτελεί η επίτευξη ορθολογικής ισορροπίας πρόληψης και καταστολής όπως αναλύεται σε επόμενο υποκεφάλαιο. Το ΠΔΠ θα καταρτίζεται σε κάθε προγραμματική περίοδο σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και η υλοποίησή του θα παρακολουθείται ετησίως.
– Συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής του ενιαίου σχεδίου από τους εμπλεκόμενους φορείς με κατάλληλους δείκτες απόδοσης.
– Παρακολούθηση της δραστηριότητας των πυρκαγιών και της επιχειρησιακής κατάστασης σε επίπεδο χώρας, σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς, με σκοπό την υποστήριξη του έργου των επιχειρησιακών φορέων.
– Εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου δράσης του ΟΔΙΠΥ για περιπτώσεις μεγάλων και πολύ μεγάλων πυρκαγιών.
– Παροχή επιστημονικής υποστήριξης στα Κέντρα Επιχειρήσεων των εμπλεκόμενων φορέων κατά τη διάρκεια της περιόδου των πυρκαγιών.
– Συγκέντρωση επιστημονικών πληροφοριών και αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων και δημιουργία υποδομής θεματικών και χωρικών βάσεων δεδομένων που αφορούν τις πυρκαγιές και προέρχονται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι απαραίτητες για μελλοντικές αναλύσεις, αξιολόγηση, διορθωτικά μέτρα, σχεδιασμό και χρηματοδότηση.
– Προγραμματισμός, συντονισμός και υποστήριξη υλοποίησης δικτύων και υπηρεσιών παρακολούθησης του περιβάλλοντος, υπηρεσιών έγκαιρης προειδοποίησης, σύνταξη στρατηγικών και εξειδικευμένων μελετών (π.χ. εκτίμηση κινδύνων και προσαρμογής των ελληνικών δασών στην κλιματική και τις παγκόσμιες αλλαγές), σύνταξη προδιαγραφών μελετών, κανονισμών ασφάλειας και προστασίας των πολιτών (π.χ. σχέδια εκκένωσης) και των κατασκευών (π.χ. κατασκευαστικοί κώδικες) σε συνεργασία με τους συναρμόδιους φορείς και οργανισμούς.
– Επεξεργασία, ανάλυση και τεκμηρίωση προτάσεων ετήσιου προϋπολογισμού διαχείρισης δασικών πυρκαγιών σε συνεργασία με τις αντίστοιχες εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς (ΠΣ, ΔΥ, ΓΓΠΠ, Ένοπλες Δυνάμεις, ΟΤΑ, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις & Περιφέρειες), ο οποίος θα υποβάλλεται για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Οι πιστώσεις που θα προϋπολογίζονται προτείνεται να κατανέμονται στις αντίστοιχες υπηρεσίες σε ειδικούς, μοναδικής χρήσης, κωδικούς για την υλοποίηση των προβλέψεων του σχεδίου και μόνο.
– Διερεύνηση εξασφάλισης των πόρων (χρηματοδότησης) εφαρμογής του σχεδίου από διαθέσιμες πηγές (τακτικός προϋπολογισμός, ΕΣΠΑ, ΕΕ).
– Σύνταξη κανονισμών προστασίας και ασφάλειας σε συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς.
– Πρωτοβουλίες σχετικές με την προώθηση νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων σχετικών με τη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
– Εξασφάλιση της ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης του πληθυσμού σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς.
– Συντονισμός της πληροφόρησης και της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα και εισήγηση σχετικών προγραμμάτων στους φορείς της στοιχειώδους και μέσης παιδείας καθώς επίσης ενίσχυση σχετικών ακαδημαϊκών προγραμμάτων ανώτατων εκπαιδευτικών προγραμμάτων προπτυχιακής ή μεταπτυχιακής εκπαίδευσης.
– Πιστοποίηση ειδικών επαγγελματικών εκπαιδεύσεων και επιχειρησιακών ρόλων προσωπικού που έχει λάβει εκπαίδευση από αρμόδιους φορείς και οργανισμούς.
– Σύσταση μόνιμων θεματικών επιστημονικών επιτροπών για εμβάθυνση σε επί μέρους θέματα (π.χ. αξιολόγηση, σχεδιασμός, καινοτομίες, προετοιμασία υλικού και δράσεων πρόληψης, κ.λπ.).
– Προώθηση της θέσης της χώρας στο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον για θέματα διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου σε συνεργασία με αντίστοιχους Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς οργανισμούς.