Η φετινή γιορτή της Παναγίας βρήκε χιλιάδες αγρότες όχι στα τραπέζια της οικογένειας ή της κοινότητας, αλλά μπροστά στα ΑΤΜ, σε μια αγωνιώδη και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια να διαπιστώσουν αν οι πολυπόθητες αγροτικές ενισχύσεις έχουν πιστωθεί στους λογαριασμούς τους. Μάταια – καμία πίστωση, καμία απάντηση, μόνο εκνευρισμός και αγανάκτηση.

Κι αν για κάποιους οι γιορτές θα έφερναν έστω μια αχτίδα αισιοδοξίας, η επόμενη ημέρα έφερε ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Οι οργισμένες φωνές των αγροτών ενώνονται με τον καταιγισμό αποκαλύψεων από τη δικαιοσύνη για το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ, μετατρέποντας το αγροτικό ζήτημα σε ένα κουβάρι πολιτικής επιβίωσης για την κυβέρνηση, ασφυκτικά πλεγμένο με τα συμφέροντα και τον «κομματικό στρατό» της Νέας Δημοκρατίας.

Η κυβέρνηση επιλέγει τον δρόμο της μετακύλισης ευθυνών

Αυτό που αρχίζει να διαφαίνεται με ανησυχητική διαύγεια, είναι μια μεθοδική προσπάθεια της κυβέρνησης να απαλλάξει από κάθε ευθύνη τον Οργανισμό Πληρωμών και όσους είχαν την ευθύνη για τη διαχείριση των αγροτικών ενισχύσεων. Με χαρακτηριστική επιμέλεια, το αφήγημα απομακρύνει τον τεχνικό σύμβουλο και τις διοικητικές δομές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τον κύκλο των υπευθύνων, μεταφέροντας σταδιακά όλο το βάρος στους ίδιους τους αγρότες.

Έτσι, επιχειρείται να εδραιωθεί η εντύπωση ότι για το φιάσκο των επιδοτήσεων ευθύνονται οι «κακόβουλοι αγρότες» που, όπως αφήνεται να εννοηθεί από δημοσιεύματα του φιλοκυβερνητικού Τύπου, κατάφεραν να ξεγελάσουν τις ελεγκτικές αρχές και να αποσπάσουν παρανόμως ενισχύσεις.

Μια καλοστημένη επικοινωνιακή στρατηγική

Από την πρώτη στιγμή, ήταν σαφές ότι το κύριο μέλημα της κυβέρνησης και του υπουργού Κώστα Τσιάρα ήταν να αποσείσουν κάθε πολιτική ευθύνη από πάνω τους. Το ζητούμενο δεν ήταν η διαλεύκανση της υπόθεσης, αλλά το να χαθούν τα ίχνη των πραγματικών καθοδηγητών μιας απάτης πρωτοφανούς μεγέθους. Περαιτέρω αποκαλύψεις θα μετέφεραν βαριά πολιτική ευθύνη στο κυβερνητικό στρατόπεδο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον του.

Η διάχυση της ευθύνης προς ένα ευρύ φάσμα του αγροτικού κόσμου, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη απαλλαγή των αρμοδίων αρχών και όσων τις επικουρούσαν, ανοίγει τον δρόμο για την αποποίηση κάθε πολιτικής ευθύνης – όχι μόνο για τη σημερινή κυβέρνηση, αλλά και για τις προηγούμενες.

Οι απλήρωτοι αγρότες στο επίκεντρο ενός επικίνδυνου αφηγήματος

Μέσα σε αυτό το θολό τοπίο, φαίνεται να υλοποιείται ένα σχέδιο: η αμφισβήτηση της νομιμότητας των αγροτικών πληρωμών συντηρείται ως άλλοθι για τη μακρόσυρτη καθυστέρηση. Έτσι, όταν οι αγρότες διαμαρτύρονται για τα απλήρωτα, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια έμμεση αλλά σαφή κατηγορία: ότι η ίδια τους η συμμετοχή στο σύστημα επιδοτήσεων είναι ύποπτη ή και ενοχή.

Όσο πιο έντονα τίθεται το ερώτημα «γιατί δεν μας πληρώνετε;», τόσο πιο πειστικό παρουσιάζεται το κυβερνητικό αφήγημα ότι «οι αγρότες ήταν εκείνοι που έβαλαν χέρι στις επιδοτήσεις». Ο φαύλος κύκλος της υποψίας και της καθυστέρησης βαθαίνει, αφήνοντας τον αγροτικό κόσμο εκτεθειμένο και ανυπεράσπιστο.

Πολιτική αδράνεια και η «ανάπαυλα» του θέρους

Ήδη, το σκηνικό που έχει στηθεί τους τελευταίους δύο μήνες – από τη στιγμή που η εισαγγελική δικογραφία κατατέθηκε στη Βουλή και ουσιαστικά πάγωσαν όλες οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ – δικαιώνει την κυβερνητική τακτική της πολιτικής απαλλαγής. Η θερινή ραστώνη λειτουργεί ως επιταχυντής της λήθης, με την ελπίδα ότι ο χρόνος θα αμβλύνει τις αντιδράσεις και θα διευκολύνει τις πολιτικές διαχειρίσεις.

Το ερώτημα είναι αν αυτή η τακτική θα αντέξει όταν το φθινόπωρο, μαζί με τα πρωτοβρόχια, φέρει και τα νέα οικονομικά αδιέξοδα του αγροτικού κόσμου.

Οι «υποσχέσεις πληρωμών» και το αβέβαιο αύριο

Σ’ αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, μοιάζει σχεδόν ειρωνικό να επαναλαμβάνει κανείς τις αόριστες υποσχέσεις ότι «μέχρι το τέλος της εβδομάδας» ή «ως το τέλος του μήνα» θα δρομολογηθούν πληρωμές για τα βιολογικά, τις σπάνιες φυλές ή τις νέες προκηρύξεις. Τα 62 εκατομμύρια των παλιών βιολογικών, που παραμένουν στον αέρα, είναι απλώς το ορατό κομμάτι του παγόβουνου.

Η ουσία παραμένει: οι αγρότες βρίσκονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε μια κρατική γραφειοκρατία που αδυνατεί (ή δεν θέλει) να αποδώσει δικαιοσύνη και μια πολιτική ηγεσία που φαίνεται να αδιαφορεί για το μέλλον της υπαίθρου – αρκεί να διαφυλάξει τα νώτα της.

Η αγροτική κοινωνία στο περιθώριο και η ανάγκη για διαφάνεια

Η διαχείριση του σκανδάλου ΟΠΕΚΕΠΕ και των πληρωμών αναδεικνύει με εκκωφαντικό τρόπο το έλλειμμα διαφάνειας, λογοδοσίας και κοινωνικής δικαιοσύνης που χαρακτηρίζει τις κυβερνητικές επιλογές. Η αγροτική κοινωνία, εγκλωβισμένη σε ένα καθεστώς καχυποψίας, αδικίας και διαρκούς ανασφάλειας, πληρώνει το τίμημα μιας πολιτικής που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους της υπαίθρου ως αναλώσιμους.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα βρεθεί το πολιτικό θάρρος να αποδοθούν ευθύνες εκεί που πραγματικά ανήκουν – και αν θα υπάρξει η βούληση για μια δίκαιη και διαφανή επανεκκίνηση του αγροτικού τομέα.

Η κοινωνία της υπαίθρου περιμένει απαντήσεις, όχι άλλες υποσχέσεις.