Του Άγγελου Μ. Συρίγου
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε το 1864 σε μια Κρήτη που τελούσε υπό συνεχή εξέγερση, με τους κατοίκους της να ζουν για τη στιγμή της ενώσεως με την Ελλάδα. Ο ίδιος είχε ενεργό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια. Το 1897 βρέθηκε στο ακρωτήρι Χανίων ως ηγέτης των επαναστατών. Η σύγκρουσή του το 1905 με τον ύπατο αρμοστή της Ελλάδος στο νησί, πρίγκιπα Γεώργιο, ξεκίνησε από διαφωνία για τον χειρισμό της ενώσεως.
Τον Μάρτιο του 1912 ο Βενιζέλος εξελέγη εκ νέου πρωθυπουργός της Ελλάδας. Την ίδια ημέρα έγιναν εκλογές και στην Κρήτη. Οι πληρεξούσιοι τής υπό οθωμανική επικυριαρχία Κρητικής Πολιτείας αποφάσισαν να ορκισθούν μαζί με τους συναδέλφους τους από την ελεύθερη Ελλάδα. Κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων τον Μάιο του 1912 ισχυρές αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις, με εντολή του Βενιζέλου, εμπόδισαν βιαίως τους πληρεξουσίους της Κρήτης να μπουν στο κτίριο και απομάκρυναν κάποιον που είχε εισέλθει κρυφά. Την ώρα που ο Βενιζέλος δήλωνε ενώπιον της Βουλής ότι το αίτημα των Κρητικών δεν μπορούσε να γίνει δεκτό, χιλιάδες λαού έξω από τη Βουλή επευφημούσαν τους Κρητικούς και ο τύπος δημοσίευε πύρινα άρθρα υπέρ τους.
Ο Βενιζέλος δεν ακολούθησε τι του έλεγε η καρδιά του. Γνώριζε τη συνολική εικόνα. Ηξερε ότι πραξικοπηματική ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα σε εκείνη τη φάση μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρη σύγκρουση με την Τουρκία. Την ίδια περίοδο τα άλλα βαλκανικά κράτη διευθετούσαν τις μεταξύ τους συμμαχίες για να ξεκινήσουν ολοκληρωτικό πόλεμο κατά των οθωμανών. Ως ηγέτης έδρασε με γνώμονα το εθνικό συμφέρον.
Ερχόμαστε στα καθ’ ημάς. Στις αρχές του 2018 ανακαλύφθηκε σημαντικό κοίτασμα αερίου στο τεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ. Το γεγονός είναι τουλάχιστον καλοδεχούμενο. Με σωστούς χειρισμούς δημιουργεί τις προϋποθέσεις για επίλυση του Κυπριακού μακριά από τις αλυσιτελείς προτάσεις τύπου σχεδίου Ανάν. Την ίδια στιγμή η ανακάλυψη του κοιτάσματος λειτουργεί για την Τουρκία όπως η μυρωδιά του αίματος για τον καρχαρία. Μη λησμονούμε πώς ξεκίνησε το 1973 η διεκδίκηση της Τουρκίας για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου. Βρέθηκε κοίτασμα στη Θάσο που, όπως τότε έγραφαν οι εφημερίδες, ήταν ανάλογο με αυτά της Βόρειας Θάλασσας. Δεν ήταν. Αρκούσε, όμως, για την Τουρκία να ξεκινήσει την αμφισβήτηση του Αιγαίου, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Τους επόμενους μήνες στην κυπριακή ΑΟΖ θα παιχθεί το μεγάλο παιχνίδι. Οι Τούρκοι θα προσπαθήσουν να ακυρώσουν την κυπριακή δικαιοδοσία και να μετατρέψουν την περιοχή σε γκρίζα ζώνη, όπως έχουν κάνει με το Αιγαίο. Για τους ξένους το κρίσιμο θα είναι η εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Για εμάς θα είναι η επίλυση του Κυπριακού με τρόπο που θα διασφαλίζει την αξιοπρεπή συνέχεια του ελληνισμού στο νησί. Τους επόμενους μήνες θα ακουσθούν απειλές, τα τουρκικά ερευνητικά πλοία θα διεξάγουν έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, η Αγκυρα θα αποπειραθεί να ξεκινήσει γεωτρήσεις στο τεμάχιο 6 και πολεμικά πλοία θα γεμίσουν την περιοχή. Θα χρειασθεί ετοιμότητα, ψυχραιμία, στενότατη συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου και συνεννόηση όλων των πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Οι συμμαχίες της χώρας μας και η συμμετοχή μας στα πιο επίλεκτα «κλαμπ» του κόσμου (όπως Ε.Ε. και ΝΑΤΟ) θα δοκιμασθούν.
Αυτή είναι η στρατηγική μας κίνηση. Εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε. Το θέμα του ονόματος των Σκοπίων δεν διακυβεύει την παρουσία του ελληνισμού στη Μακεδονία. Δεν ισχύει το ίδιο για την Κύπρο. Οι ηγεσίες, κυρίως η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση, θα αναδειχθούν (ή θα χαθούν στη μετριότητα) μέσα από τη διαχείριση αυτού του θέματος.
Ξαναγυρίζουμε στον Βενιζέλο. Εξι μήνες μετά τη βίαια αποπομπή τους, οι βουλευτές από την Κρήτη έγιναν δεκτοί στη Βουλή των Ελλήνων τον Οκτώβριο του 1912. Αμέσως μετά ξεκίνησαν οι νικηφόροι Βαλκανικοί Πόλεμοι.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.