Για τους Παλαιστίνιους, το σκορ δεν είναι το κύριο ζητούμενο, η εθνική ομάδα μπάσκετ της Παλαιστίνης παίζει για κάτι πολύ μεγαλύτερο: για το δικαίωμα να εκπροσωπεί μια πατρίδα που καθημερινά αμφισβητείται η ύπαρξή της. Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται ο Έλληνας ομοσπονδιακός τεχνικός, Γιάννης Διαμαντάκος, που καταθέτει μια μοναδική εμπειρία ζωής και προπονητικής στην πιο δύσκολη μπασκετική αποστολή του πλανήτη.

Κάθε φορά που η εθνική Παλαιστίνης μπαίνει στο παρκέ, δεν διεκδικεί απλώς μια νίκη στο σκορ. Διεκδικεί το δικαίωμα στην ύπαρξη. Κάθε ματς, μια κραυγή: «Υπάρχουμε. Είμαστε εδώ». Σε μια Γάζα που δεν αφήνει περιθώρια για όνειρα, όπου ο χρόνος μετριέται σε αναπνοές επιβίωσης, η ομάδα γίνεται φωνή για όσους ζουν με την καθημερινή αγωνία του πολέμου.

Στο πέμπτο επεισόδιο του podcast ΣΠΛΙΤ, ο Γιάννης Διαμαντάκος, Έλληνας προπονητής της εθνικής ομάδας, μοιράζεται μια ιστορία που ξεπερνά το μπάσκετ και αναδεικνύει την αξία της αντοχής, της αλληλεγγύης και της ελπίδας.

Από τη Μεσσηνία στη Βηθλεέμ: Μια διαδρομή γεμάτη προκλήσεις

«Δεν διαχειρίζομαι απλώς ένα ρόστερ. Διαχειρίζομαι ψυχές που παλεύουν να κρατήσουν κομμάτια κανονικότητας», ομολογεί ο Γιάννης Διαμαντάκος. Όταν δέχτηκε την πρόταση να αναλάβει την ορθόδοξη ομάδα της Βηθλεέμ, δεν φανταζόταν ότι λίγους μήνες αργότερα θα γινόταν προπονητής της εθνικής. «Το είδα ως εμπειρία ζωής, όχι απλώς προπονητική», λέει.

Η Παλαιστίνη –όπως διευκρινίζει– δεν είναι μια ομοιογενής γεωγραφικά περιοχή: η Δυτική Όχθη και η Γάζα χωρίζονται από ισραηλινά εδάφη και βιώνουν διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας. Στη Δυτική Όχθη, παρά τις αντιξοότητες, το πρωτάθλημα διεξάγεται κανονικά, οι μετακινήσεις όμως είναι δύσκολες. Στη Γάζα, η επιβίωση προηγείται κάθε ονείρου.

Παιχνίδι ζωής απέναντι στον πόλεμο

Η πρόκληση είναι βαθύτερη από τις τεχνικές οδηγίες. «Πώς βρίσκεις λέξεις να ξεκινήσεις την προπόνηση, όταν ο παίκτης σου μπορεί να έχασε συγγενή του μόλις την προηγούμενη μέρα;» αναρωτιέται ο Έλληνας κόουτς. Στη Δυτική Όχθη, μια κακή μέρα σημαίνει να κολλήσεις σε μπλόκο, να περιμένεις ώρες για να περάσεις, να μη γυρίσεις σπίτι. Η καθημερινότητα διακόπτεται από ελέγχους, η αγωνιστική προσπάθεια διαπλέκεται με το βίωμα του εγκλεισμού.

Στη Γάζα, το μπάσκετ είναι ακόμα πιο υπαρξιακό: «Υπάρχει μόνο χρόνος για επιβίωση», περιγράφει ο Διαμαντάκος. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες, οι ακαδημίες παραμένουν ζωντανές, οι προπονήσεις γίνονται ανάσα ελευθερίας και μια διέξοδος για παιδιά και οικογένειες.

Ένα μωσαϊκό ταυτοτήτων και ταυτόχρονα μια εθνική ομάδα

Η εθνική Παλαιστίνης δεν αποτελείται μόνο από αθλητές της εγχώριας λίγκας. Τουλάχιστον το 70% των παικτών είναι από τη διασπορά –παίκτες που ζουν και προπονούνται στο εξωτερικό, φοιτητές σε αμερικανικά κολλέγια, επαγγελματίες στη Γερμανία, αθλητές με ρίζες στη γη τους και καρδιά μοιρασμένη σε δύο πατρίδες.

Η σύνθεση της ομάδας γίνεται πρόκληση όταν τα σύνορα κλείνουν, όταν η Γάζα αποκλείεται. «Είχαμε έναν αθλητή από τη Γάζα στα προκριματικά το Φεβρουάριο του 2023, αλλά μετά τον πόλεμο δεν μπορούσαμε να φέρουμε κανέναν», θυμάται ο Διαμαντάκος. Η αναλογία τελικά έγινε 50-50, με τη βάση πάντα στη Δυτική Όχθη.

Η ένταση του αποχαιρετισμού και το βάρος της ευθύνης

Στις πιο δύσκολες στιγμές, όταν τελειώνουν οι αγώνες, οι αθλητές που μένουν πίσω στη Δυτική Όχθη χαιρετούν όσους φεύγουν στο εξωτερικό. Είναι μια σκηνή γεμάτη φόβο και αβεβαιότητα. «Ήταν η πιο δύσκολη στιγμή, ίσως πιο δύσκολη και από την ήττα στο παρκέ. Δεν ξέραμε αν θα ξαναδούμε τους συμπαίκτες μας ζωντανούς», ομολογεί ο προπονητής.

Το ίδιο ισχύει και για τον ίδιο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, στη Μεσσηνία, μεταφέρει το βάρος αυτής της εμπειρίας, κουβαλώντας μαζί του τις εικόνες, τις μυρωδιές, τους ήχους –όπως εκείνον της συνύπαρξης του καμπαναριού και του μουφτή στη Βηθλεέμ: «Είναι ένας ωραίος συνδυασμός που κρατάει και έχει μείνει μέσα μου».

Ο αθλητισμός ενώνει, ο αθλητισμός θεραπεύει

Η εθνική ομάδα της Παλαιστίνης, μέσα από το μπάσκετ, γίνεται σημείο συνάντησης και αρμονίας ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους. «Υπήρχε απόλυτος σεβασμός», σημειώνει ο Διαμαντάκος, μεταφέροντας περιστατικά καθημερινής συνύπαρξης, ακόμη και σε δύσκολες στιγμές έντασης μεταξύ νεαρών αθλητών, όπου οι μεγαλύτεροι –ανεξαρτήτως θρησκείας– επενέβησαν άμεσα για να επαναφέρουν την ισορροπία.

Για τον Έλληνα προπονητή, ο αθλητισμός δεν είναι απλώς πολυτέλεια στη σημερινή Παλαιστίνη. Είναι ανάγκη. Είναι η αναπνοή μιας κοινωνίας που επιζητά ελπίδα, αίσθηση ταυτότητας, χώρο για όνειρο. Παρά τις δυσκολίες, οι ακαδημίες μπάσκετ λειτουργούν, τα παιδιά συνεχίζουν να προπονούνται. «Αυτό δείχνει πως ο αθλητισμός είναι από τις λίγες ελπίδες για να γίνει κάτι προς την ειρήνη», τονίζει.

«Είμαστε εδώ, μην μας σβήσετε»

Η αγωνιστικότητα των Παλαιστίνιων αθλητών δεν περιορίζεται στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Εκφράζει το πείσμα ενός λαού να μην σβήσει. «Είναι αξιοθαύμαστο το πείσμα, η επιμονή να ζήσεις, να μείνεις ό,τι κι αν γίνει», τονίζει ο Διαμαντάκος. «Αυτό είναι το μήνυμα που κρατώ από την παρουσία μου στην εθνική ομάδα».

Η διεθνής αναγνώριση της παλαιστινιακής ομοσπονδίας μπάσκετ από τη FIBA δίνει ένα ακόμα βήμα στη φωνή τους. Η συμμετοχή σε διεθνείς διοργανώσεις, το δικαίωμα να ακουστεί ο εθνικός ύμνος, να υψωθεί η σημαία, αποκτούν ιδιαίτερο νόημα όταν η ίδια η ύπαρξη της χώρας αμφισβητείται καθημερινά.

Ο ρόλος του προπονητή: Πειθαρχία και σεβασμός σε συνθήκες αποκλεισμού

Πόσο εύκολο είναι να μιλάς για πειθαρχία και ομαδικότητα όταν η ζωή των αθλητών καθορίζεται από στρατιωτικούς αποκλεισμούς και συνεχείς ελέγχους; «Δεν δέχονται εύκολα να τους επιβληθεί κάποιος, ειδικά ξένος. Ήταν δύσκολη η αρχή, αλλά καταφέραμε να βρούμε κοινό κώδικα επικοινωνίας και να λειτουργήσουμε ως ομάδα», περιγράφει ο Διαμαντάκος.

Η επιμονή στη συμμετοχή, στην προπόνηση, στο να είναι όλοι παρόντες, ακόμη κι όταν η καθημερινότητα φέρνει απώλειες και θλίψη, δείχνει το βαθύ νόημα του μπάσκετ σε αυτό το περιβάλλον. Ακόμη και όταν κάποιος αθλητής χάνει συγγενή από τον πόλεμο, η προπόνηση γίνεται πράξη αντίστασης, ανάγκη για εκτόνωση και ανάκτηση νοήματος.

Οικογένειες, προσδοκίες και το δικαίωμα στην ελπίδα

Το προπονητικό έργο εκτείνεται πέρα από το γήπεδο. Πολλοί αθλητές της εθνικής είναι οικογενειάρχες, εργάζονται καθημερινά και διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να είναι παρόντες. «Ένας αθλητής έκανε κάθε μέρα 70 χλμ. για να έρθει στην προπόνηση. Δούλευε, ήταν πατέρας, αλλά το μπάσκετ ήταν ζωτικό γι’ αυτόν», θυμάται ο Διαμαντάκος.

Οι στιγμές που η ομάδα τραγουδά τον εθνικό ύμνο ή φωτογραφίζεται με τη σημαία μετατρέπονται σε γιορτή ταυτότητας, πείσματος και ελπίδας. «Είναι κάτι πολύ δυνατό για εκείνους. Το βλέπεις στα μάτια τους», σημειώνει.

Η πολυπλοκότητα της παλαιστινιακής ταυτότητας και το μωσαϊκό των προκλήσεων

Η εθνική Παλαιστίνης λειτουργεί ως καθρέφτης της πολυπλοκότητας της ίδιας της χώρας: παιδιά από τη διασπορά, αθλητές από τη Δυτική Όχθη, περιστασιακά και από τη Γάζα. Τα ταξίδια για τους αγώνες θυμίζουν περισσότερο αποστολή διάσωσης παρά μια αθλητική ρουτίνα. Πάντα χρειάζονται μέρες προετοιμασίας, ειδικές άδειες, συνεχείς έλεγχοι από τις ισραηλινές αρχές, αλλά και υποδοχή με ενθουσιασμό σε αραβικές χώρες.

«Η πιο δύσκολη στιγμή ήταν όταν τελειώναμε τις υποχρεώσεις και οι αθλητές χαιρετούσαν όσους έμεναν πίσω. Υπήρχε πάντα η αγωνία αν θα ξανασυναντηθούμε όλοι ζωντανοί», ομολογεί ο Διαμαντάκος. «Όμως πάντα υπήρχε και η χαρά της επανένωσης, η ανακούφιση κάθε φορά που ξαναβρισκόμασταν».

Ο αθλητισμός ως όχημα συμφιλίωσης

Σε μια περιοχή όπου ο θρησκευτικός φανατισμός μπορεί να φέρει συγκρούσεις, ο αθλητισμός λειτουργεί ως γέφυρα. Ο Διαμαντάκος περιγράφει τη συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων στην ομάδα, τον αλληλοσεβασμό, την αλληλεγγύη ακόμη και σε στιγμές έντασης. «Ήταν εντυπωσιακό. Σε οποιοδήποτε άλλο μέρος μια ένταση θα μπορούσε να πάρει διαστάσεις, εδώ όμως υπήρχε άμεση επίλυση».

Το ίδιο φαινόμενο συναντά και σε άλλες χώρες, όπως ο Λίβανος, όπου δουλεύει τώρα στη Σαουδική Αραβία: «Ο αθλητισμός ενώνει. Είναι μία από τις ελάχιστες ελπίδες για να χτίσουμε ειρήνη».

Η φωνή της ομάδας: «Αφήστε μας να ζήσουμε»

Τι θα έλεγε η εθνική Παλαιστίνης αν είχε φωνή; «Αφήστε με να ζήσω. Τόσο απλά», απαντά ο Γιάννης Διαμαντάκος, συνοψίζοντας όλη την εμπειρία του στη φράση που διατρέχει όλο το άρθρο: το δικαίωμα να υπάρχεις, να διεκδικείς, να μην σβήνεσαι.

Για τον Έλληνα προπονητή, το μεγαλύτερο δίδαγμα αυτής της εμπειρίας δεν είναι η κατάκτηση νικών ή η τεχνική βελτίωση των αθλητών. Είναι το πείσμα, η αγωνιστικότητα, η αλληλεγγύη και η ελπίδα που γεννιέται μέσα από τον αθλητισμό ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες.

Η ιστορία της εθνικής ομάδας μπάσκετ της Παλαιστίνης είναι μια ιστορία ύπαρξης. Δεν έχει τέλος. Καθώς συνεχίζεται ο κύκλος της βίας και του αποκλεισμού στη Μέση Ανατολή, αυτή η ομάδα, με Έλληνα προπονητή και παίκτες που διασχίζουν σύνορα, μπλόκα και φόβους, συνεχίζει να στέλνει το μήνυμα:

«Είμαστε εδώ. Υπάρχουμε. Και θα συνεχίσουμε να παίζουμε, ό,τι κι αν γίνει.»

gazzetta.gr