του Χάρη Μαμουλάκη*
Το σχέδιο της Κυβέρνησης για τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι συγκεκριμένο. Η κεντρική ιδέα αποτυπώθηκε αρχικά στην έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη σύμφωνα με την οποία: «Η κυριαρχία μονοπρόσωπων και πολύ μικρών επιχειρήσεων αποτελεί κυρίαρχο και προβληματικό χαρακτηριστικό, καθώς η παραγωγικότητα στις επιχειρήσεις αυτές είναι γενικά χαμηλή.»
Για την αντιμετώπιση του παραπάνω «προβλήματος» ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ εξήγγειλε κίνητρα για τη συγχώνευση επιχειρήσεων τα οποία συγκεκριμενοποιούνται με το σχέδιο νόμου «Κίνητρα ανάπτυξης επιχειρήσεων» του Υπουργείου Οικονομικών το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης. Σύμφωνα με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, σε περίπτωση μετασχηματισμού επιχειρήσεων, συνεργασίας προσώπων, μετατροπής ατομικής επιχείρησης ή συνένωσης ατομικών επιχειρήσεων παρέχεται στη νέα εταιρεία και, υπό προϋποθέσεις, το κίνητρο της απαλλαγής από την καταβολή φόρου εισοδήματος κατά ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) για τρία έτη. Σημειώνεται ότι, οι εξαγορές και συγχωνεύσεις αποτελούν ένα από τα κριτήρια επιλεξιμότητας προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Ως γνωστόν, στην Ελλάδα, σύμφωνα και με το 2021 SME Fact Sheet της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τον κύριο πυλώνα της επιχειρηματικότητας με ποσοστό 99,9%, παράγουν το 56,7% της προστιθέμενης αξίας και το 83% της απασχόλησης. Συνάμα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πολύ μικρές ατομικές επιχειρήσεις. Στις κύριες προκλήσεις που καλείται η χώρα μας, υπό τις παρούσες συνθήκες, να αντιμετωπίσει συγκαταλέγονται η ψηφιοποίηση και η διεθνοποίηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι η επίδοση μας στους τομείς που αφορούν τη ψηφιακή ωριμότητα να πλησιάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και να αυξηθεί το ποσοστό των επιχειρήσεων που εξάγουν και εισάγουν αγαθά από την Ε.Ε.
Στο μυαλό του κ. Μητσοτάκη προϋποθέσεις για την επίτευξη των παραπάνω στόχων αποτελούν ο αποκλεισμός της πλειονότητας των ΜμΕ από τη δανειακή χρηματοδότηση, τα αναπτυξιακά προγράμματα και τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Έτσι, τιμωρεί τους πολύ μικρούς, τους στερεί τη χρηματοδότηση αλλά και τη φορολογική απαλλαγή. Τιμωρία και εκβιασμός που επέρχονται υπό τον κίνδυνο της οικονομικής ασφυξίας. Εκβιασμός γιατί για να πάρουν το «καρότο» θα πρέπει να ακολουθήσουν το δρόμο της συγχώνευσης ή της εξαγοράς.
Τα φορολογικά κίνητρα για την αύξηση της παραγωγικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι θεμιτά, ωστόσο, η ΝΔ τα χρησιμοποιεί ως άλλοθι για την ιδεοληπτική εξόντωση των μικρών επιχειρήσεων. Αυτό φαίνεται και από το τρόπο υλοποίησης των φορολογικών κινήτρων στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου αλλά επιπροσθέτως και από τον αποκλεισμό τους από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο σχέδιο νόμου γίνεται αναφορά σε συμπράξεις ατομικών επιχειρήσεων και τίθενται και προϋποθέσεις για να τύχουν της φορολογικής απαλλαγής του 30%. Έτσι, η νέα εταιρεία θα πρέπει να τηρεί λογιστικά αρχεία με διπλογραφικό σύστημα και ο κύκλος εργασιών της να είναι ίσος ή μεγαλύτερος κατά ποσοστό 150% από το κύκλο εργασιών της ατομικής επιχείρησης με το μεγαλύτερο μέσο κύκλο εργασιών της τελευταίας τριετίας. Αντίστοιχες προϋποθέσεις, ως προς το ύψος του κύκλου εργασιών, τίθενται και για τις περιπτώσεις μετασχηματισμού επιχειρήσεων και συνεργασίας προσώπων. Πάντως, κατά κοινή ομολογία οι συγχωνεύσεις στο πεδίο των μικρών επιχειρήσεων είναι δύσκολες, οι εταιρικοί μετασχηματισμοί είναι χρονοβόροι, «επίπονοι», δημιουργούν ένα κλίμα ανασφάλειας καθώς επίκειται το άγνωστο και απαιτούν χρόνο για να αρχίσουν να παράγουν αποτελέσματα και οικονομίες κλίμακας. Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτήματα που χρίζουν απάντησης είναι πολλά. Για παράδειγμα, μπορούν να μετασχηματιστούν όλες οι επιχειρήσεις; Μπορούν να συνενωθούν όλες οι ατομικές επιχειρήσεις; Μπορούν να αναπτυχθούν οικονομίες κλίμακας μόνο ως απόρροια της συνένωσης ατομικών επιχειρήσεων; Θα έχει πρόσβαση στη χρηματοδότηση το νέο νομικό πρόσωπο, το οποίο κατά πως φαίνεται θα εξακολουθήσει να έχει πολύ μικρό ή μικρό μέγεθος; Θα αρχίσει να εξάγει προϊόντα και υπηρεσίες; Θα μπορούν να συμπράξουν ατομικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και έχουν οφειλές; Ποιος θα χρηματοδοτήσει τη διαδικασία μετασχηματισμού, συνένωσης, σύμπραξης καθώς και το αυξημένο αρχικό κόστος λειτουργίας των νέων εταιρικών μορφών;
Το όραμα της ΝΔ είναι να χάσει η ελληνική οικονομία τα χαρακτηριστικά που της προσδίδουν το στοιχείο της μοναδικότητας και του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Σε αντίθετη κατεύθυνση, το κυβερνητικό επιτελείο της απελθούσας Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είχε σχεδιάσει με το άρθρο 56 του ν.4605/2019 Δομή Πανελλαδικής Στήριξης για τις ΜμΕ. Δομή για την οποία είχε μάλιστα εξασφαλιστεί και χρηματοδότησή ύψους 15 εκατ.€ ετησίως από το ΠΔΕ για τρία έτη. Μέσω αυτής, οι ΜμΕ θα είχαν πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες συμβουλευτικής και δικτύωσης, για ζητήματα όπως: η διάγνωση αναγκών, η τεχνολογική-ψηφιακή αναβάθμιση, η υποβοήθηση της εξαγωγικής διείσδυσης. Μέσω του μηχανισμού υποβοήθησης οι ΜμΕ θα κατανοούσαν τα οφέλη από την απόκτηση κρίσιμου μεγέθους μέσω συνεργασιών και παράλληλα, η Πολιτεία θα τους παρείχε την απαραίτητη υποστήριξη προκειμένου να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και να καταστούν ανταγωνιστικές.
Ωστόσο, η Κυβέρνηση της ΝΔ άφησε τη Δομή αυτή στο συρτάρι, γιατί κατά πως φαίνεται τα οικονομικά υποκείμενα που την ενδιαφέρουν να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους είναι διαφορετικά.
*Ο Χάρης Μαμουλάκης είναι αν. Τομεάρχης Ανάπτυξης & Επενδύσεων Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Βουλευτής Ηρακλείου – Πολιτικός Μηχανικός BEng MSc