του Δημήτρη Μηλάκα
Οι ΗΠΑ, οι διεκδικήσεις τους, οι συγκρούσεις τους και οι… Έλληνες Κίσινγκερ
Έχουν πλάκα – υπό μια έννοια – οι προσδοκίες για προστασία της χώρας, τις οποίες καλλιεργεί (ως ψευδαίσθηση) μια (πρώτη φορά) αριστερή κυβέρνηση, υπό την επιρροή – για να είμαστε δίκαιοι – του συνεταίρου στην εξουσία προέδρου των ΑΝΕΛΛ και υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου.
Το απλοϊκό αφήγημα – το οποίο, θα πρέπει να σημειώσουμε, διακριτικά αποδέχεται και το υπουργείο Εξωτερικών – σε γενικές γραμμές διατυπώνεται ως εξής: Όσο η Τουρκία απομακρύνεται από το άρμα επιρροής της Ουάσιγκτον, τόσο οι Αμερικανοί είναι υποχρεωμένοι να «αγαπήσουν» περισσότερο την Ελλάδα. Αν, τώρα, στη βάση αυτού του λογικού συλλογισμού προστεθούν
- η δεδομένη οικονομική αδυναμία της χώρας, που την έχει καταστήσει ξέφραγο αμπέλι παρεμβάσεων και απαιτήσεων,
- η διαμορφωμένη «ψυχολογία» των κυβερνώντων ότι «κυβερνούν» μια χώρα περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας (προτεκτοράτο)
- και η μπακάλικη (συγκυριακή) πρακτική αναζήτησης «στήριξης» από τους έξω,
τότε οι προσφορές που άτυπα γίνονται από την κυβέρνηση στους Αμερικανούς (να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους στη βάση της Σούδας, να δημιουργήσουν βάση στην Κάρπαθο ή όπου αλλού γουστάρουν) ακούγονται ως λογική συνεπαγωγή ενός «σχεδίου» το οποίο έχει τελικό στόχο την προστασία της χώρας από τον κίνδυνο «αναπάντεχων» στρατιωτικών ενεργειών από την Τουρκία.
Μόνο κόστη…
Προφανώς οι εν λόγω σχεδιαστές του «δόγματος» της εξωτερικής πολιτικής της χώρας λαμβάνουν υπόψη το δεδομένο αμερικανικό ενδιαφέρον στον χάρτη των ενεργειακών εξελίξεων στην περιοχή, όπου ο ελληνικός χώρος εμφανίζει (για τους Αμερικανούς) μια χρησιμότητα. Υπάρχουν, ωστόσο, δύο πράγματα που οι Έλληνες… Κίσινγκερ αγνοούν ή δεν θέλουν να θυμούνται:
- Πρώτον: Οι ΗΠΑ του Τραμπ (όχι εξαιτίας του, θα ήταν άδικο) έχουν μεγάλες σκοτούρες σε πολλές γωνιές του πλανήτη και το Αιγαίο δεν είναι η πιο φουρτουνιασμένη θάλασσα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
- Δεύτερον: Αν δεν μπορείς μόνος να προστατεύσεις τα συμφέροντά σου, κανείς δεν θα το κάνει για σένα.
- Η Ελλάδα είναι – εξακολουθεί να είναι – η προθυμότερη υποτελής στην Ουάσιγκτον, καθώς, παρά την οικονομική της καταστροφή, υπερκαλύπτει τον φόρο υποτέλειας (συνδρομή πάνω από 2% του ΑΕΠ) στο αμερικανικό ΝΑΤΟϊκό ταμείο.
- Δρομολογείται ένας αναπροσανατολισμός των εξοπλιστικών δαπανών (κατά κύριο λόγο του Πολεμικού Ναυτικού) υπέρ των αμερικανικών πολεμικών βιομηχανιών.
Μας έδειξαν τα όρια
Υπάρχουν, ωστόσο, μεγαλύτερα και βαθύτερα κόστη από τα οικονομικά που συνεπάγεται η προσφορά της χώρας στην αμερικανική προστασία. Συνοπτικά:
1 Οι υποκύψεις στα αμερικανικά γούστα είναι ενοχλητικές κατά κύριο λόγο για το Βερολίνο, καθώς οι σχέσεις ΗΠΑ – Γερμανίας δοκιμάζονται και τα συμφέροντα των δύο χωρών δεν είναι συντονισμένα. Με πιο απλά λόγια, το Βερολίνο, που σε τελική ανάλυση κρατάει τα οικονομικά κλειδιά της Ελλάδας, δεν είναι διατεθειμένο να αφήσει τόσο εύκολα άλλον να παίξει με το προτεκτοράτο του.
2 Η ολοένα αυξανόμενη αμερικανική παρουσία (σε κάθε επίπεδο) στην Ελλάδα αποτρέπει ή δυσκολεύει την προώθηση των σχέσεων (σε κάθε επίπεδο) Αθήνας – Μόσχας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα πληρώνει βαρύ κόστος από τις δυτικές κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας.
Επίσης το ελεγχόμενο από τη Δύση (κατά κύριο λόγο τους Αμερικανούς) πλαίσιο λειτουργεί αποτρεπτικά στην προώθηση της ελληνορωσικής οικονομικής συνεργασίας, η οποία έχει βάση κοινών συμφερόντων. Επίσης (για τους προσεκτικούς παρατηρητές του παιχνιδιού) ενδιαφέρον έχει το φρενάρισμα μιας επίμονης ρωσικής προσπάθειας για επιρροή στον χώρο των ΜΜΕ…
3 Ανάλογη με τη ρωσική δυσκολία διείσδυσης στο ξέφραγο ελληνικό Eldorado συναντά και η Κίνα, η οποία πράγματι έχει επενδύσει στον ελληνικό χώρο προσδοκώντας να δημιουργήσει μια ακόμα πύλη εισόδου της (σε πολλά επίπεδα) στην Ευρώπη.
Οι αποτυχία των Κινέζων να πάρουν τη δουλειά του αεροδρομίου στο Καστέλι της Κρήτης, παρά το έντονο ενδιαφέρον τους και την υποστήριξη που είχαν και εντός της κυβέρνησης (όχι όλης), είναι ενδεικτική των ορίων που βάζουν όσοι ελέγχουν το ελληνικό οικόπεδο. Επίσης ολοφάνερη περίπτωση για το ποιος έχει προτεραιότητα διαλογής από το ελληνικό καλάθι ευκαιριών είναι η υπόθεση της Εθνικής Ασφαλιστικής, η οποία… ξέφυγε από τα κινεζικά χέρια για να καταλήξει σε (ελληνο)αμερικανικά.
Τέσσερις κίνδυνοι
Συνοψίζοντας μπορεί να διαπιστώσει κάποιος το «τυχαίο» με βάση το οποίο πορεύεται η χώρα και να ευχηθεί «καλή τύχη». Διότι, πράγματι, αν δεν υπάρχουν σχέδιο και διαμορφωμένες εναλλακτικές, χρειάζεται μεγάλη τύχη για να αντιμετωπίσει η χώρα διαφαινόμενες δυσάρεστες εξελίξεις, όπως:
- Κατάρρευση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και ανεξέλεγκτη τουρκική δραστηριότητα, η οποία δεν θα θίγει αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα, αλλά ελληνικά, όπως για παράδειγμα την κυριαρχία επί «αδιευκρίνιστης κυριότητας βραχονησίδων». Ταυτόχρονα δυσάρεστη για τα ελληνικά συμφέροντα μπορεί να είναι και μια επιτυχής κατάληξη του αμερικανοτουρκικού παζαριού.
- Κλιμάκωση της έντασης των αμερικανορωσικών τριβών με επίκεντρο τα Βαλκάνια (κάτι ιδιαίτερα πιθανό).
- Εμβάθυνση του αμερικανογερμανικού χάσματος. Στην προκειμένη περίπτωση πολλά μπορεί να διδαχθεί κανείς από τις συνέπειες που έχει για την ελληνική οικονομία το παιχνίδι αντιπαράθεσης ΔΝΤ – Γερμανίας.
- Εκτροχιασμός των σινοαμερικανικών σχέσεων, κάτι διόλου απίθανο, καθώς το μεγάλο παιχνίδι παίζεται στην ανατολική Ασία με φόντο την κορεατική χερσόνησο, όπου οι «ειδικοί» αναλυτές θεωρούν πολύ πιθανή την ανάληψη στρατιωτικής δράσης των Αμερικανών κατά της Βόρειας Κορέας.