Συνέντευξη στον Γιάννη Αγγελάκη
Στον «Αγώνα της Κρήτης» μίλησε ο επικεφαλής του γραφείου τύπου και υπεύθυνος δημοσίων υποθέσεων του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW) αναφορικά με τη διαδικασία καταστροφής των χημικών όπλων της Συρίας και τον ρόλο του Οργανισμού.
Ο κ. Λούχαν απάντησε στις ερωτήσεις που του θέσαμε, μίλησε για τον ρόλο του Οργανισμού στο να διασφαλίσει ότι η καταστροφή των χημικών θα γίνει με τέτοιο τρόπο που δε θα θέσει σε κίνδυνο το περιβάλλον ή ανθρώπινες ζωές, αλλά απέφυγε να πάρει θέση για την ευθύνη των χωρών που πούλησαν τα χημικά στη Συρία ενώ δεν διευκρίνησε αν υπάρχει κάποιο σχέδιο έκτακτης ανάγκης αν κι εφόσον τα πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με τον σχεδιασμό.
Δεν επιβεβαίωσε ότι το σημείο που θα πραγματοποιηθεί η διαδικασία της καταστροφής θα είναι η Μεσόγειος όμως ούτε αρνήθηκε το συγκεκριμένο σενάριο. Μίλησε για 560 τόνους χημικών όπλων που θα καταστραφούν εντός του πλοίου MV Cape Ray σε διάστημα 60 με 90 ημέρων.
Επέμεινε ότι «ούτε γραμμάριο» χημικών αποβλήτων δεν πρόκειται να πέσει στη θάλασα και διαβεβαίωσε ότι τα απόβλητα που θα δημιουργηθούν από τη διαδικασία καταστροφής θα υποστούν νέα επεξεργασία είτε σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ είτε από εμπορικές εταιρείες που εξειδικεύονται στο αντικείμενο της καταστροφής χημικών αποβλήτων.
Μεταξύ των άλλων, προανήγγειλε πρωτοβουλία του Οργανισμού για διοργάνωση ανοικτών δημόσιων φόρουμ στις χώρες της περιοχής της Μεσογείου με τη συμμετοχή ειδικών επιστημόνων με βάθος γνώσεων και εμπειρία πάνω στην καταστροφή των χημικών όπλων.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
κ. Λούχαν, ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του Οργανισμού στη διαδικασία, για τι ακριβώς είστε υπεύθυνοι;
Γνωρίζω ότι είναι ένα θέμα για την Κρήτη, τα χημικά όπλα, έχω ενημερωθεί για τη συζήτηση που γίνεται. Ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων είναι η εκτελεστική υπηρεσία για την Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα.
Όταν μία χώρα υπογράφει τη Συνθήκη, όπως έκανε η Συρία τον Σεπτέμβρη του προηγούμενου έτους, ανάγκαζεται να προχωρήσει στην καταστροφή των χημικών όπλων της ή υλικών που έχει και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή χημικών όπλων. Κι αυτό γιατί η Συνθήκη απαγορεύει την έρευνα και την ανάπτυξη, την παραγωγή και την αποθήκευση και φυσικά τη χρήση χημικών όπλων.
Οπότε, στην περίπτωση της Συρίας – που είναι πράγματι μία εξαιρετική περίπτωση αφού υπήρξε στο επίκεντρο και σχετικής απόφασης του Συμβουλίου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών – από τη στιγμή που αποδέχτηκε τη Συνθήκη αναγκάζεται να ελέγχεται από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων. Ο έλεγχος είναι αυτό που βασικά κάνει ο Οργανισμός, είναι στον πυρήνα της δράσης του.
Από την αρχή που ξεκίνησε η όλη επιχείρηση, από την 1η Οκτωβρίου, όταν οι Επιθεωρητές μας πήγαν στη Συρία και επαλήθευσαν το περιεχόμενο του χημικού οπλαστασίου της Συρίας, τι υλικά, τι μονάδες παραγωγής υπήρχαν, αυτό είναι ο βασικός πυρήνας της δράσης του Οργανισμού στη Συρία, ότι όλα τα υλικά που σχετίζονται με τα χημικά όπλα της Συρίας θα καταστραφούν.
κ. Λούχαν, όμως στην Ελλάδα περιβαλλοντολόγοι και πολιτικοί εκφράζουν τις αντιδράσεις τους και οι πολίτες ανησυχούν. Λένε ότι οι χώρες που πούλησαν τα χημικά όπλα στη Συρία έχουν μία επιπλέον ευθύνη κι οπότε θα έπρεπε σε αυτές τις χώρες να καταστραφεί το χημικό οπλοστάσιο. Ποια είναι η θέση σας;
Η προσωπική μου θέση δεν έχει βαρύτητα σε αυτό το θέμα. Όταν η Συρία υπέγραψε τη Συνθήκη, συμφώνησε στην καταστροφή των χημικών όπλων αλλά δεν είχε τα μέσα για να τα καταστρέψει μόνη της. Κι οπότε χρειαζόταν η βοήθεια άλλων χωρών που συμμετέχουν στον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων.
Κι έτσι, ναι, έχει γίνει μία πολύπλοκη επιχείρηση, γιατί άλλα κράτη μέλη έχουν προσφέρει διαφορετικών τύπων στήριξη.
Στην ουσία των πραγμάτων, το διευθυντικό σώμα έχει εγκρίνει ένα σχέδιο καταστροφής του χημικού οπλαστασίου της Συρίας και αυτό που προέκυψε ήταν ότι θα είναι πιο εφικτό και ασφαλές να μην προσπαθήσουμε να καταστρέψουμε αυτά τα υλικά στη Συρία, αλλά να τα αφαιρέσουμε σε μία άλλη χώρα που δε θα υπάρχουν συγκρούσεις.
Ναι, αλλά γιατί στη θάλασσα; Γιατί στη Μεσόγειο;
Πρώτα απ’ όλα δεν είναι βέβαιο ότι η διαδικασία θα γίνει στη Μεσόγειο, δεν έχει δημοσιοποιηθεί και εγώ, ειλικρινά, δεν το γνωρίζω σε ποια θάλασσα θα καταπλεύσει το πλοίο MV Cape Ray για τη διαδικασία. Είναι βέβαιο ότι η περίοδος που θα χρειαστεί είναι των 60 με 90 ημερών. Τόσο θα χρειαστεί για την απενεργοποίηση των 560 τόνων χημικού οπλαστασίου της Συρίας.
Αυτό που μπορώ να σου πω όμως είναι ότι πέρα από τη διασφάλιση της καταστροφής των χημικών όπλων της Συρίας ο Οργανισμός έχει επίσης την ευθύνη διασφάλισης ότι η διαδικασία αυτή θα γίνει με ασφάλεια τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους ανθρώπους.
Οπότε τα τοξικά απόβλητα, περίπου 5.500 τόνοι που θα δημιουργηθούν από τη διαδικασία της υδρόλυσης, τι πρόκειται να συμβεί με αυτά; Δεν πρόκειται να καταλήξουν στο βυθό της θάλασσας;
Όχι. Όχι. Γνωρίζω ότι είναι μία συνηθισμένη ανησυχία αυτή για την διαδικασία όμως πιστεύω ότι έχετε δει φωτογραφίες του MV Cape Ray, είναι ένα τεράστιο πλοίο, και γι’ αυτό επιλέχτηκε, γιατί έχει παραπάνω απ’ όσο είναι αναγκαίο αποθηκευτικούς χώρους ώστε αυτά τα απόβλητα που θα παραχθούν να φυλαχθούν εντός του πλοίου.
Ούτε λίτρο, ούτε γραμμάριο δεν πρόκειται να πέσει στη θάλασσα της Μεσογείου.
Όταν η καταστροφή των 560 τόνων χημικών όπλων πλέον ολοκληρωθεί, που υπολογίζουμε ότι αυτό θα συμβεί σε ένα διάστημα 60 με 90 ημερών, τότε το ΜV Cape Ray είτε θα μεταφέρει το υλικό που θα προκύψει στις ΗΠΑ σε ειδικές εγκαταστάσεις εδάφους όπου τα βιομηχανικά απόβλητα που θα παραχθούν θα καταστραφούν ή το πλοίο θα κατευθυνθεί σε κάποια άλλη χώρα όπου μετά από διαγωνισμό θα επιλεγούν οι καλύτερες προτάσεις από ιδιωτικές εταιρείες για την καταστροφή των αποβλήτων.
Χθες, υπήρξε ενημέρωση στην ιστοσελίδα του Οργανισμού για διαγωνισμό πώλησης τοξικών αποβλήτων σε εταιρείες.
Ναι, ακριβώς. Ένα τμήμα των χημικών της Συρίας – περίπου 500 τόνοι – είναι πραγματικά απλά χημικά που συναντάμε σε κάθε χώρα.
Πέρα του γεγονότος ότι βρίσκονται στη Συρία και ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην διαδικασία κατασκευής χημικών όπλων, δεν έχουν κάτι ιδιαίτερο. Αν τα χρησιμοποιούσαν για κατασκευή φαρμάκων, ή λιπασμάτων ή άλλων προϊόντων δε θα υπήρχε καμία ανάγκη για να τα καταστρέψουμε.
Σύμφωνα όμως με τη Συνθήκη για τα Χημικά όπλα είναι ξεκάθαρο ότι εφόσον μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή χημικών όπλων πρέπει να απομακρυνθούν και να καταστραφούν. Αλλά αυτοί οι 500 τόνοι είναι εμπορικά χημικά.
Υπάρχουν πολλές εταιρείες στον κόσμο που καταστρέφουν τέτοιου τύπου χημικά σε καθημερινή βάση. Καταστρέφουν βιομηχανικά απόβλητα. Ο διαγωνισμός για τον οποίο υπήρξε ενημέρωση χθες, σχετιζόταν με αυτή τη διαδικασία. Στις αρχές Φεβρουαρίου θα ανακοινωθεί ο νικητής του διαγωνισμού.
Διάβασα μία ενημέρωση που έγινε από το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ προς τους δημοσιογράφους λίγο πριν ξεκινήσει το MV Cape Ray και υπήρχαν ερωτήσεις για την κατάσταση του πλοίου – λέγανε ότι το πλοίο είναι παλιό, πάνω των 35 ετών – και δεν ήταν βέβαιοι αν υπήρχε σχέδιο έκτακτης ανάγκης αν κι εφόσον κάτι δεν πάει σύμφωνα με τον προγραμματισμό. Έγιναν επίσης ερωτήσεις για τη διαδικασία εν πλω, εφόσον η αστάθεια από πιθανές κακές καιρικές συνθήκες δημιουργεί προβληματισμό για την ασφάλεια της επιχείρησης. Υπάρχει σχέδιο Β σε περίπτωση που τα πράγματα δεν πάνε όπως έχουν σχεδιαστεί;
Λοιπόν, θα υπάρχουν Επιθεωρητές του Οργανισμού εντός του πλοίου MV Cape Ray, όπως πρέπει δηλαδή σύμφωνα με τη Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα. Σ’ όλη η διαδικασία της καταστροφής των χημικών, πρέπει να υπάρχουν Επιθεωρητές του Οργανισμού που θα επιβλέπουν ότι συμβαίνει.
Αυτό συμβαίνει τα τελευταία 16 χρόνια. Κι έχουμε καταστρέψει χημικά οπλοστάσια στη Ρωσία και τις ΗΠΑ περίπου 50 φορές το μέγεθος του οπλοστασίου της Συρίας. Οπότε, έχουμε την εμπειρία στο να το κάνουμε.
Για τη συγκεκριμένη περίπτωση της εν πλω καταστροφής στο MV Cape Ray, είναι γεγονός ότι η διαδικασία δεν έχει ξανασυμβεί στη θάλασσα και σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ναυτικού και των ειδικών στην καταστροφή χημικών των ΗΠΑ, λένε κι αυτοί ότι, ναι, είναι αλήθεια, η επισήμανση που κάνεις για τι θα συμβεί σε περίπτωση θαλασσοταραχής ισχύει και, όχι, είναι γεγονός, το Cape Ray δε θα μπορεί να λειτουργήσει τις μονάδες υδρόλυσης υπό τέτοιες συνθήκες γιατί θα είναι επικίνδυνο για τους εργαζόμενους εκεί.
Έχουν πει ότι θα μπορούν να λειτουργήσουν αξιόπιστα σε αυτό που έχουν ονομάσει «sea stage 1» και ίσως στο “sea stage 2”. Αλλά γι’ αυτό έχουν επεκτείνει την περίοδο καταστροφής των χημικών σε 60 με 90 ημέρες. Αρχικά είπαν ότι με τις δύο αυτές μονάδες αν λειτουργούσαν στο έδαφος, θα μπορούσαν να λειτουργούν 24 ώρες το 24ώρο και η διαδικασία θα είχε ολοκληρωθεί σε 30 ημέρες. Αυτή θα ήταν η φυσιολογική διάρκεια που θα χρειαζόταν αν κι εφόσον γινόταν η διαδικασία σε έδαφος.
Επέκτειναν το χρονικό διάστημα στις 60 με 90 ημέρες ακριβώς εξαιτίας της πραγματικής πιθανότητας επέκτασης των επιχειρήσεων λόγω και της κακοκαιρίας.
Μια τελευταία ερώτηση. Τι κάνει η Ελλάδα σε όλη αυτή την διαδικασία; Συμμετέχουν με κάποιον τρόπο, ενημερώνονται; Εδώ φαίνεται σαν η ελληνική κυβέρνηση να είναι απούσα, και αυτό εντείνει την ανησυχία.
Ναι, δε θέλω να μιλήσω για την ελληνική κυβέρνηση και το επίπεδο συμμετοχής της. Αυτό που κάνει η Ελλάδα είναι να συμμετέχει στις συναντήσεις των συμβουλίων. Εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί στη Συρία οι συναντήσεις αυτές είναι 1 φορά κάθε μήνα. Υπό κανονικές συνθήκες αυτές οι συναντήσεις συμβαίνουν μία φορά κάθε 3 μήνες αλλά εξαιτίας της έκτακτης κατάστασης και της πολυπλοκότητας των συνθηκών που επικρατούν στη Συρία ενημερώνουμε κάθε μήνα. Οπότε, η Ελλάδα, όπως όλα τα μέλη κράτη έχουν πρόσβαση στα αρχεία των συζητήσεων για τη Συρία, μπορούν να θέσουν ερωτήσεις στο Γενικό Γραμματέα για τις ενέργειές μας. Αυτά μπορώ να σου πω, δε μπορώ να σου πω μέχρι σε ποιο βαθμό η Ελλάδα συμμετέχει στην επιχείρηση.
Επίσης να πω ότι θεωρούμε ότι θα ήταν επιθυμητή η διοργάνωση δημόσιων φόρουμ στις χώρες της περιοχής της Μεσογείου όπου θα συμμετάσχουν ειδικοί με βάθος γνώσεων και εμπειρία πάνω στην καταστροφή χημικών όπλων και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται και που συνεργάζονται με τον Οργανισμό και τον ΟΗΕ, άνθρωποι δηλαδή που θα μπορούσαν να δώσουν πειστικές απαντήσεις σε κάποιες από τις ανησυχίες που και εσύ εξέφρασες.
Μία τέτοια οργάνωση που έχει τέτοιου υψηλού επιπέδου ειδικούς και συνεργάζεται μαζί μας είναι και η Green Cross International. Η συγκεκριμένη οργάνωση ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μετά την πτώση του τείχους το 1989 και η πρώτη προτεραιότητά της ήταν να αντιμετωπίσει το ζήτημα των όπλων μαζικής καταστροφής της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Πρώτα απ’ όλα να τα ασφαλίσει, και μετά να επιβλέψει τη διαδικασία καταστροφής τους, αρχικά των πυρηνικών και ύστερα των βιολογικών και χημικών όπλων.