Σήμα κινδύνου για την κατάσταση που επικρατεί στα hot-spots και τα υπόλοιπα κέντρα προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα, εκπέμπουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, στην ετήσια έκθεση για το 2016 που παρουσιάζει σήμερα κατ’ αποκλειστικότητα το «Ποντίκι».
Αυτήν τη στιγμή οι πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν φθάσει στην Ελλάδα ή βρίσκονταν ήδη εδώ κατά τη διάρκεια της υπογραφής της συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας αλλά και το κλείσιμο των βαλκανικών συνόρων, αγγίζουν τους 75.000, ενώ τους έξι τελευταίους μήνες παρατηρείται μια μικρή αλλά σταθερή ροή νέων αφίξεων (κατά μέσο όρο 150-200, καθημερινά) από τα τουρκικά παράλια.
Σύμφωνα με το Συντονιστικό κέντρο για τη διαχείριση των μεταναστατευτικών ροών, περισσότεροι από 65.000 βρίσκονται στα hot-spots και τους καταυλισμούς, στα νησιά και την ηπειρωτική χώρα.
Όμως τουλάχιστον στις 10.000 εκτιμάται ο αριθμός των ανθρώπων, ανάμεσά τους εκατοντάδες ασυνόδευτοι ανήλικοι, που είναι ουσιαστικά εξαφανισμένοι.
Πρόκειται για αυτούς οι οποίοι αποχώρησαν οικειοθελώς από τους καταυλισμούς και είτε φιλοξενούνται σε σπίτια ομοεθνών τους ή του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), είτε έχουν επιχειρήσει να φύγουν παράνομα από την Ελλάδα πληρώνοντας ακριβό αντίτιμο στους διακινητές, είτε παραμένουν εξαφανισμένοι, αφού υπάρχει φόβος ότι πολλοί έχουν πέσει θύματα κυκλωμάτων trafficking, μαύρης εργασίας, πορνείας ή εμπορίας οργάνων.
Άθλιες συνθήκες
Αυτήν τη στιγμή, το μεγαλύτερο πρόβλημα ως προς τη διαχείριση αυτών των ανθρώπων, σύμφωνα με την έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, η οποία συντάχθηκε βάσει των στοιχείων και των μαρτυριών των ίδιων των προσφύγων και μεταναστών από τα κλιμάκια της ΜΚΟ στα κέντρα φιλοξενίας κατά τη διάρκεια των έξι τελευταίων μηνών, παρατηρείται στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (Μάρτιος – Σεπτέμβριος 2016).
Στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο ο αριθμός των ανθρώπων στα hot-spots υπερβαίνει κατά 200% τη μέγιστη δυναμικότητά φιλοξενίας (σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή 12.391).
Ο δε χρόνος της παραμονής τους σε αυτά είναι πλέον πάνω από επτά μήνες, δίχως κανένας από αυτούς να γνωρίζει το αν και πότε θα μπορέσει να φύγει.
Οι συνθήκες διαμονής στους περισσότερους από τους καταυλισμούς παραμένουν άθλιες, με βασικότερα προβλήματα αυτά του «υπερπληθυσμού», της υγιεινής και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ενώ ζητήματα προκύπτουν κατά διαστήματα σχετικά και με την ποιότητα της σίτισης.
Μείζον θέμα είναι και η πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην εξέταση από τις αρμόδιες επιτροπές των αιτήσεων που έχουν υποβάλει εννέα στους δέκα πρόσφυγες και μετανάστες για τη χορήγηση ασύλου, αφού ο αριθμός εξέτασης των φακέλων δεν ξεπερνά τους 70 κατά μέσο όρο την ημέρα, λόγω της υποστελέχωσης των υπηρεσιών.
Πρόκειται για οικογένειες προσφύγων με μικρά παιδιά, από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, οι οποίες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους είτε λόγω του εμφυλίου πολέμου είτε για να σωθούν από το Ισλαμικό Κράτος, αλλά και για οικονομικούς μετανάστες, στην πλειονότητά τους νεαροί άνδρες, από το Ιράν, το Πακιστάν και τις χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής.
Άνθρωποι με διαφορετική κουλτούρα, πολιτισμό και θρησκεία, αλλά και από διάφορες κοινωνικές ομάδες, που είναι αδύνατο να συνυπάρξουν, με συνέπεια σχεδόν καθημερινά τα κέντρα φιλοξενίας να μετατρέπονται σε πεδία μάχης, εξαιτίας άγριων μεταξύ τους συμπλοκών, που κάποιες φορές οδηγούν σε τραγικά αποτελέσματα, όπως η πρόσφατη πυρπόληση του μεγαλύτερου μέρους της δομής στη Μόρια της Λέσβου, ή σε τραυματισμούς και συλλήψεις από την αστυνομία.
Εγκληματικότητα
Επίσης διαρκώς αυξητική τάση παρουσιάζει και η εγκληματικότητα είτε μεταξύ των μεταναστών είτε και σε βάρος της τοπικής κοινωνίας, με συνέπεια να ευνοούνται «ακραίες» και ρατσιστικές φωνές μεταξύ των κατοίκων, με χαρακτηριστικότερη την επανεμφάνιση Ταγμάτων Εφόδου των νεοναζί της Χρυσής Αυγής.
Αιτία των παραπάνω, σύμφωνα με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, είναι η πλήρης αδυναμία συνεργασίας και διαχείρισης της μεταναστευτικής κρίσης από την ελληνική πολιτεία, αλλά κι η πρωτοφανής αδιαφορία – παρά τις κατά καιρούς δεσμεύσεις και «λύσεις» που έχουν παρουσιαστεί – των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το μεγάλο βάρος του ζητήματος να έχει πέσει πάνω στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γερμανία.
Βαρύς χειμώνας
Σύμφωνα με την έκθεση των ΓΧΣ, από τις 30 Ιουλίου, τα κλιμάκια της ΜΚΟ έχουν καταγράψει πολύ μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων (18,5%), έναν στους πέντε επί του συνολικού αριθμού των προσφύγων στις δομές φιλοξενίας, από τα 3.481 άτομα που έχουν καταγραφεί ως «ευάλωτες ομάδες» από την πολιτεία και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Πρόκειται για μονογονεϊκές οικογένειες, ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, ασυνόδευτα παιδιά και άτομα με κινητικά προβλήματα.
Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πέσει θύματα trafficking, σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, βασανιστηρίων στους τόπους καταγωγής τους ενώ άλλοι είναι με σοβαρά ψυχικά και άλλα προβλήματα.
Από αυτούς μόλις για έναν στους δέκα έχει εξεταστεί το αίτημα για την παραχώρηση ασύλου ή έχει καταστεί δυνατόν να αναχωρήσει από τους προσωρινούς καταυλισμούς για πιο οργανωμένες δομές, με τους περισσότερους να παραμένουν εκτεθειμένοι, καθημερινά, σε κινδύνους.
«Έχουμε εκπλαγεί πολύ δυσάρεστα από το γεγονός ότι, επτά μήνες μετά τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, δεν έχουν γίνει βελτιώσεις για την ικανοποίηση των αναγκών των ευάλωτων ανθρώπων. Τα hot-spots στα νησιά παραμένουν υπερπλήρη και οι υπηρεσίες στους καταυλισμούς ανεπαρκείς» λέει στο «Π» ο Loic Jaeger, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα.
«Οι χρηματοδοτούμενες από την Ε.Ε. δράσεις καθυστερούν πολύ και το υπάρχον κρατικό σύστημα στην Ελλάδα αδυνατεί να αντεπεξέλθει. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν υπάρχει μέριμνα για τους πιο ευάλωτους ανθρώπους που απαιτούν άμεση φροντίδα» προσθέτει.
Την ίδια ώρα που η χώρα μας παρουσιάζει πλήρη αδυναμία για τη διαχείριση της κρίσης, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων κυριαρχεί και η αγανάκτηση, τόσο μεταξύ των εγκλωβισμένων ανθρώπων στους καταυλισμούς όσο και μεταξύ των τοπικών κοινωνιών, αυξάνεται, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. υψώνουν νέους φράκτες στα σύνορά τους και η τουρκική κυβέρνηση συνεχίζει να απειλεί την υπόλοιπη Ευρώπη με την «αποδέσμευση» τριών εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών, που βρίσκονται στα εδάφη της, στην περίπτωση μη τήρησης της συμφωνίας που υπογράφηκε στις 20 Μαρτίου και προβλέπει την άρση της χορήγησης βίζας για τους Τούρκους πολίτες.