ΤΙΤΛΟΣ: “Τεχνητή Νοημοσύνη και Εθνική Στρατηγική: Η Ελλάδα στην Πρωτοπορία μιας Παγκόσμιας Επανάστασης”

Σε μια από τις σημαντικότερες δημόσιες παρεμβάσεις για την τεχνητή νοημοσύνη στην Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός συμμετείχε σε εκδήλωση με τον διεθνώς καταξιωμένο καθηγητή του ΜΙΤ Κωνσταντίνο Δασκαλάκη. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν όχι μόνο τα τεχνολογικά επιτεύγματα και οι τομείς εφαρμογής της AI, αλλά και η βαθύτερη στρατηγική, φιλοσοφική και θεσμική διάσταση της τεχνολογικής επανάστασης που ήδη αλλάζει ριζικά τον κόσμο μας.

Ο διάλογος δεν περιορίστηκε σε τεχνικά ζητήματα, αλλά επεκτάθηκε σε υπαρξιακές προκλήσεις, πολιτικά διλήμματα, δημοκρατικές ευθύνες και γεωπολιτικά διακυβεύματα. Ο Πρωθυπουργός ξεκίνησε αναγνωρίζοντας τον ρόλο της Ελλάδας στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα τεχνητής νοημοσύνης, σημειώνοντας ότι η χώρα είναι “υπερεκπροσωπημένη” σε σχέση με το μέγεθός της, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη δραστηριότητα και τη διάκριση Ελλήνων επιστημόνων εντός και εκτός συνόρων.

Ο Πρωθυπουργός αναγνώρισε τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης ως καθοριστικού παράγοντα για το μέλλον της χώρας και αναφέρθηκε στην ίδρυση της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την ΤΝ με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Δασκαλάκη πριν ενάμιση χρόνο, υπογραμμίζοντας πως η Ελλάδα απέκτησε πλέον ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο στρατηγικής. Δύο από τα έξι εμβληματικά έργα της επιτροπής υλοποιούνται ήδη, με τον Πρωθυπουργό να υπογραμμίζει την ανάγκη εφαρμογής και των υπόλοιπων, ιδίως στους κρίσιμους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας.

Η μετονομασία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε Υπουργείο Τεχνητής Νοημοσύνης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης αποτελεί, κατά τον ίδιο, έναν δομικό πυλώνα της νέας εθνικής στρατηγικής, η οποία βασίζεται σε μια σειρά από εμβληματικά έργα που προτείνει η επιτροπή του καθηγητή Δασκαλάκη. Ήδη δύο εξ αυτών υλοποιούνται, ενώ τα υπόλοιπα αναμένεται να διαμορφώσουν κρίσιμους τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία, η πολιτική προστασία και η άμυνα.

Κεντρικό ζήτημα αναδείχθηκε η ανάγκη για θεσμικό πλαίσιο που να συνδυάζει την ευελιξία για την καινοτομία και την αυστηρότητα όπου απαιτείται, ιδίως σε πεδία όπως η ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων. Παράλληλα, ο Πρωθυπουργός τόνισε την πρόθεση της κυβέρνησης να αξιοποιήσει την κρατική υποδομή δεδομένων, επιτρέποντας στις ελληνικές εταιρείες να αναπτύσσουν εφαρμογές και προϊόντα με βάση καλοδομημένα δημόσια δεδομένα.

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός επισήμανε ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες επτά χώρες που επιλέχθηκαν για τη φιλοξενία ενός ευρωπαϊκού AI Factory. Ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» που κατασκευάζεται στο Λαύριο θα αποτελέσει κομβικό πυλώνα της εθνικής υπολογιστικής ισχύος, δημιουργώντας δυνατότητες άντλησης και επεξεργασίας δεδομένων για κρίσιμες εφαρμογές στον δημόσιο τομέα, την πολιτική προστασία, την άμυνα και την οικονομία.

Παράλληλα, τονίστηκε η ανάγκη για ένα ισχυρό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, με έμφαση στη διασύνδεση της αγοράς με τα ελληνικά δεδομένα, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μέσω της ενσωμάτωσης της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα.

Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, στη δική του παρέμβαση, υπογράμμισε την υπαρξιακή σημασία της ενεργούς συμμετοχής της Ελλάδας στην παγκόσμια επανάσταση της ΤΝ. Ανέδειξε τη σημασία της βασικής έρευνας, τονίζοντας ότι η επιστημονική πρωτοπορία απαιτεί επενδύσεις και άμεση επαφή με τις τεχνολογικές εξελίξεις, πριν αυτές διαχυθούν ευρύτερα. Παράλληλα, έθεσε το ζήτημα της τεχνολογικής κυριαρχίας και της ανάγκης για εθνική στρατηγική στα πνευματικά δικαιώματα, ειδικά στον τομέα της γλώσσας και των πολιτισμικών δεδομένων.

Η συζήτηση επεκτάθηκε και στις ηθικές διαστάσεις της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Πρωθυπουργός στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού κανονιστικού πλαισίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ικανού να ρυθμίσει τη χρήση της ΤΝ χωρίς να φρενάρει την καινοτομία. Αναφέρθηκε σε ζητήματα όπως η ψυχική υγεία των νέων, η προστασία της ιδιωτικότητας, το brain drain, οι μεταβολές στην αγορά εργασίας, καθώς και η ανάγκη επαγρύπνησης απέναντι στα deepfakes και τις επιθέσεις στην ίδια τη δημοκρατική διαδικασία.

Ο Κ. Δασκαλάκης τόνισε  ότι η πρόοδος δεν πρέπει να παραμένει αποκλειστικότητα των υπερδυνάμεων και των πολυεθνικών. Μίλησε για το ενδεχόμενο τεχνολογικού κορεσμού, το οποίο μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε μικρότερες χώρες να εισέλθουν στον παγκόσμιο ανταγωνισμό με εξειδικευμένες λύσεις και εξαγώγιμη τεχνογνωσία.

Επεσήμανε τη σημασία της βασικής έρευνας, υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα έχει το ανθρώπινο δυναμικό και τη διασπορά που μπορούν να την καταστήσουν παίκτη πρώτης εθνικής. Προειδοποίησε όμως ότι χωρίς επένδυση στις υποδομές και την υποστήριξη της δημιουργικής και παραγωγικής δυναμικής των Ελλήνων ερευνητών, η χώρα θα χάσει μια μοναδική ευκαιρία.

Εξίσου σημαντική ήταν η αναφορά του στην ανάγκη να προστατευτεί και να ενσωματωθεί ο ελληνικός πολιτισμός και η γλώσσα στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης. “Ο ελληνικός πολιτισμός είναι δικός μας, εμείς πρέπει να καθορίσουμε πώς θα ενσωματωθεί στα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης”, σημείωσε με νόημα.

Ο Πρωθυπουργός αναγνώρισε την πρόκληση της επιστροφής Ελλήνων του εξωτερικού, παρουσιάζοντας στοιχεία που δείχνουν θετική αναστροφή του brain drain για πρώτη φορά το 2024. Στοχεύοντας στην ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης, μίλησε για φορολογικά κίνητρα, μεταρρυθμίσεις στην αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων και προσπάθεια δημιουργίας ευνοϊκού περιβάλλοντος για την επιχειρηματικότητα και τις startups.

Ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κομμάτι της συζήτησης αφορούσε το παγκόσμιο governance της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Πρωθυπουργός περιέγραψε την αναδυόμενη αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας ως έναν αγώνα στρατηγικής υπεροχής, με τον κίνδυνο να παραμεριστεί η ηθική και η διαφάνεια υπέρ της ισχύος. Πρότεινε μάλιστα η Ελλάδα, ως γενέτειρα της φιλοσοφίας, να αποτελέσει κόμβο σκέψης και ρυθμιστικής πρωτοβουλίας στον παγκόσμιο διάλογο.

Συγκεκριμένα, υπογράμμισε την ανάγκη να θεσπιστούν κανόνες για τις deepfake τεχνολογίες, να προστατευθούν τα πνευματικά δικαιώματα, να διασφαλιστεί το δικαίωμα του πολίτη να γνωρίζει αν συνομιλεί με άνθρωπο ή μηχανή, και να ρυθμιστούν οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Η τεχνητή νοημοσύνη, είπε χαρακτηριστικά, “πρέπει να γίνει εργαλείο ενδυνάμωσης της δημοκρατίας και όχι όργανο αποσταθεροποίησης”. Σε αυτή τη βάση, ο Δασκαλάκης συμφώνησε, προειδοποιώντας για τη συγκέντρωση εξουσίας σε λίγες εταιρείες-μονοπώλια που διαθέτουν τους υπολογιστικούς πόρους και τα δεδομένα, χωρίς αντίστοιχο κοινωνικό έλεγχο.

Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με μία δημιουργική προβολή στο μέλλον. Στην ερώτηση ποιο θα ήταν το πρώτο πρόβλημα που θα ήθελε να λύσει ο Πρωθυπουργός αν είχε στα χέρια του ένα υπερμοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, η απάντηση ήταν καθαρή: την παραγωγή καθαρής ενέργειας μέσω σύντηξης. “Αν λύναμε αυτό το πρόβλημα οικονομικά και τεχνικά, θα είχαμε κάνει το μεγαλύτερο άλμα του αιώνα”, είπε.

Ακολούθησε η βράβευση των μαθητών που ξεχώρισαν στον πρώτο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Τεχνητής Νοημοσύνης. Με 300 συμμετοχές και 4 επιλεγμένους να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στην Παγκόσμια Ολυμπιάδα στο Πεκίνο, η εκδήλωση έκλεισε με ένα ισχυρό μήνυμα ελπίδας: οι νέοι είναι έτοιμοι να σηκώσουν το βάρος του μέλλοντος.