Υπολογίζεται ότι στη ναζιστική Γερμανία οι αρχές είχαν στειρώσει περίπου 400.000 Γερμανούς βασιζόμενες στη θεωρία της «ευγονικής», με την πεποίθηση ότι μπορούσαν με αυτόν τον τρόπο να εξαλείψουν από την ανθρωπότητα όσες το δυνατόν περισσότερες ψυχικές και σωματικές γενετικές ασθένειες.
Στην ίδια θεωρία βασίστηκε και η λεγόμενη «τελική λύση» του «προβλήματος» των Εβραίων, που οδήγησε στην τραγωδία του Ολοκαυτώματος.
Ωστόσο αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα και ο Χίτλερ δεν ήταν ούτε οι εμπνευστές της ευγονικής, ούτε της λύσης των μαζικών υποχρεωτικών στειρώσεων. Η αρχή είχε γίνει πολύ νωρίτερα στις ΗΠΑ, τη Βρετανία, την Ελβετία και τις χώρες της Σκανδιναβίας.
O γερμανός ανθρωπολόγος Bruno Beger μετρά τα χαρακτηριστικά Θιβετιανού άνδρα για να αποδείξει την ανωτερότητα της «Άριας Φυλής» το 1938
Η νομοθεσία των ΗΠΑ, παράδειγμα για τους Ναζί
Μερικές δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του θεμελιώδους επιστημονικού έργου του Κάρολου Δαρβίνου «Η καταγωγή των ειδών» το 1859, μια «επιδημία» ευγονικής κατέκλυσε πολλές χώρες ως αποτέλεσμα παρανοήσεων του έργου του Δαρβίνου.
Οι υποστηρικτές της ευγονικής κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα υποστήριζαν ότι προβλήματα όπως ο νανισμός, η κώφωση ή ακόμη και μικρής έκτασης δυσπλασίες όπως το λεγόμενο λυκόστομα θα μπορούσαν να εξαλειφθούν από την ανθρωπότητα.
Ο πρώτος νόμος υπέρ της στείρωσης ατόμων με αναπηρίες πέρασε στην Ιντιάνα των ΗΠΑ το 1907, εικοσιέξι χρόνια, δηλαδή, πριν περάσει ένας αντίστοιχος νόμος από το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα στη Γερμανία, το 1933. Μάλιστα η ναζιστική προπαγάνδα υπέρ των στειρώσεων χρησιμοποιούσε την αμερικανική νομοθεσία ως παράδειγμα προς μίμηση.
Από το 1907 στις ΗΠΑ άτομα όλων των ηλικιών που θεωρούνταν επισήμως ως «τρελά, ηλίθια, ελαφρόμυαλα ή επιληπτικά» υπόκειντο σε υποχρεωτική στείρωση, συχνά χωρίς την επίγνωση των υποκειμένων ότι εφαρμόζεται πάνω του η συγκεκριμένη επέμβαση.
Οι λέξεις «ηλίθιος, βλάκας, ανίκανος» παρουσιάζονταν ως επιστημονικοί όροι που χαρακτήριζαν διαφορετικές κατηγορίες ατόμων με νοητικά προβλήματα
Μέχρι το 1938, 33 αμερικανικές πολιτείες είχαν επιτρέψει την υποχρεωτική στείρωση γυναικών με μαθησιακές δυσκολίες, ενώ 29 είχαν περάσει νόμους υποχρεωτικής στείρωσης για άτομα που αντιμετώπιζαν γενετικά προβλήματα. Όλοι οι νόμοι ακυρώθηκαν κατά τη δεκαετία του 1940, ύστερα από τη σύγκρουση των ΗΠΑ με τη Γερμανία και την αποκάλυψη της ναζιστικής θηριωδίας που είχε βασιστεί στην ευγονική.
Υπήρχαν επίσης νόμοι που απαγόρευαν τον γάμο ατόμων ορισμένων κατηγοριών. Σε στειρώσεις υπόκεινταν επίσης άτομα που θεωρούνταν ότι είχαν φυσική τάση προς το έγκλημα και γίνονταν συστηματικές προσπάθειες να αποδοθούν στους εγκληματίες κοινά εξωτερικά χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, αν και οι νόμοι υπέρ των στειρώσεων είχαν ακυρωθεί, η πρακτική δεν διακόπηκε τόσο απότομα. Υπολογίζεται ότι από το 1907 μέχρι και το 1973 μόνο στη Νότια Καρολίνα είχαν στειρωθεί 7.700 άτομα, τα 2/3 εκ των οποίων ήταν μαύροι. Περισσότερα από 60.000 άτομα υπολογίζεται ότι είχαν στειρωθεί κατά τα χρόνια αυτά στις ΗΠΑ.
Η αποδοχή της ευγονικής ως επιστημονικής μεθόδου ήταν καθολική. Μάλιστα, υπήρξαν παραδείγματα που έφταναν τη θεωρία αυτή στα όρια της παράνοιας. Ένα ψυχιατρικό ίδρυμα στο Ιλινόις θανάτωνε τους ασθενείς του προσβάλλοντάς τους εκουσίως με φυματίωση. Οι υπεύθυνοι δικαιολογούσαν την επιλογή τους αυτή ως «δολοφονία ελέους», και υποστήριζαν ότι «αφαιρούσαν τον αδύναμο κρίκο από το ανθρώπινο είδος».
Στις ΗΠΑ ανάμεσα στους υποστηρικτές της ευγονικής ήταν το ίδρυμα Rockefeller, το ινστιτούτο Carnegie, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Teddy Rooseveltκαι ο εφευρέτης του τηλεφώνου Alexander Graham Bell.
Πρωτοπόροι οι Βρετανοί στην έρευνα υπέρ της ευγονικής
Το 1907, την ίδια χρονιά που στις ΗΠΑ περνούσε η πρώτη νομοθεσία υπέρ της υποχρεωτικής στείρωσης, στη Βρετανία ιδρυόταν η Εκπαιδευτική Κοινότητα Ευγονικής, σκοπός της οποίας ήταν η προπαγάνδιση της στείρωσης και των περιορισμών στον γάμο για «αδύναμα» άτομα, ώστε να αποτραπεί ο «εκφυλισμός» των Βρετανών.
Έναν χρόνο αργότερα, ο Sir James Crichton-Brown, παρουσίασε στην Βασιλική Επιτροπή για τη Φροντίδα και τον Έλεγχο των Ψυχικά Ασθενών την πρότασή του για την υποχρεωτική στείρωση όσων είχαν μαθησιακές δυσκολίες και διανοητικές ασθένειες. Η πρόταση αυτή είχε μάλιστα τη στήριξη του μετέπειτα πρωθυπουργού Winston Churchill.
Αδέλφια με δυσπλασία φωτογραφημένα από την Εκπαιδευτική Κοινότητα Ευγονικής το 1912. Στη λεζάντα των εικόνων αναφέρεται: «Οικογένεια με ραχίτιδα. Για να αναδειχθεί ότι η γέννηση ενός παιδιού με ραχίτιδα δεν αποτρέπει τους γονείς να κάνουν και άλλα παιδιά».
Το 1931, ο βουλευτής του Εργατικού Κόμματος Archibald Church εισηγήθηκε στη Βουλή έναν νόμο υπέρ της υποχρεωτικής στείρωσης των ψυχικά ασθενών. Είναι γεγονός ότι αυτή η πρακτική είχε λαλίστατους υποστηρικτές όχι μόνο μεταξύ των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων, αλλά και εντός της Σοσιαλδημοκρατίας και των ευρύτερων «προοδευτικών» δυνάμεων.
Σε κάθε περίπτωση, στη Βρετανία ποτέ δεν εγκρίθηκε κάποιος νόμος υπέρ της υποχρεωτικής στείρωσης, ωστόσο στην πράξη, αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε σε αρκετά μεγάλη έκταση, εφόσον δεν ήταν ιδιαίτερα κατακριτέα από τη βρετανική κοινωνία. Άλλωστε οι υποστηρικτές της ευγονικής στη Βρετανία ήταν άτομα εγνωσμένου κύρους όπως ο μεγάλος θεωρητικός του Κεϋνσιανισμού John Maynard Keynes, ο πρωθυπουργός Neville Chamberlain, ο βιολόγος Julian Huxley, ο πρωθυπουργός Arthur Balfour, ο βιολόγος Havelock Ellis, ο συγγραφέας H.G. Wells, και ο θεατρικός συγγραφέας Bernard Shaw.
Ο γάλλος αρσιβαρίστας Alexandre Maspoli ποζάρει στο εξώφυλλο γαλλικού επιστημονικού περιοδικού ως ο ιδανικός τύπος ανθρώπου
Ένα «σκοτεινό» Σουηδικό Μοντέλο
Μόλις το 1997 έγινε γνωστή μέσω αποκαλύψεων του σουηδικού Τύπου ότι η χώρα εφάρμοζε ένα σκαιώδες κοινωνικό πείραμα ευγονικής για περισσότερα από 40 χρόνια. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα περισσότεροι από 63.000 άνθρωποι, το 90% των οποίων ήταν γυναίκες, είχαν στειρωθείμε την επίσημη έγκριση του σουηδικού κράτους, σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί η «σουηδική φυλετική καθαρότητα».
Οι αποκαλύψεις των σουηδικών εφημερίδων είχαν οδηγήσει στη δημιουργία επίσημης κρατικής επιτροπής που θα διερευνούσε τις καταγγελίες. Το μέγεθος του προβλήματος φαίνεται ότι όταν δημιουργήθηκε η επιτροπή δεχόταν μέχρι και 200 τηλεφωνήματα θυμάτων κάθε μήνα.
Προπαγανδιστική διαφήμιση της ευγονικής στις ΗΠΑ to 1926
Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που συγκέντρωσε η επιτροπή, είχαν υποβληθεί στην επέμβαση άτομα ακόμα και 15 ετών, για ασήμαντες αφορμές όπως ο υψηλός βαθμός μυωπίας, επειδή έδειχναν ανικανότητα ορθής κρίσης, ή επειδή «δεν είχαν καμία αίσθηση της ηθικής». Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, δεν υπήρχε ούτε η σύμφωνη γνώμη των γονέων.
Παιδιά που ζούσαν σε ορφανοτροφεία ή σε αναμορφωτήρια πιέζονταν από τις σουηδικές αρχές να αποδεχτούν την επέμβαση με αντάλλαγμα την ελευθερία τους, ενώ έγκυες γυναίκες που επιθυμούσαν να πραγματοποιήσουν έκτρωση υποχρεώνονταν και να υποστούν και στείρωση. Επίσης, η επιτροπή αναφέρει ότι οι Σουηδοί μπορούσαν να καταθέσουν αιτήματα στείρωσης για τους γείτονές τους.
«Σήμερα όλοι νιώθουν απέχθεια (σ.σ.: για τις στειρώσεις), ωστόσο τότε κανείς δεν ενδιαφερόταν για αυτούς τους ανθρώπους. Αυτή ήταν η “πίσω αυλή” για το όμορφο μικρό σουηδικό νοικοκυριό. Όλοι πάντα μιλούσαν για το “Σουηδικό μοντέλο” και το πόσο πετυχημένο ήταν. Όμως κανείς δεν αναφερόταν σε αυτά τα πράγματα», δήλωνε το 1999 η Maija Runcis, μια γυναίκα που έκανε τη διατριβή της πάνω στο ζήτημα των υποχρεωτικών στειρώσεων της Σουηδίας και είχε μελετήσει χιλιάδες τέτοιες υποθέσεις.
Υπολογίζεται ότι υποχρεωτικές στειρώσεις συνέβαιναν στη Σουηδία μέχρι τη δεκαετία του 1960, ωστόσο η νομοθεσία που τις επέτρεπε, έπαψε να ισχύει μόλις το 1976.
Αντίστοιχες πολιτικές πάντως ακολούθησαν και άλλες χώρες. Στη Νορβηγία υπολογίζεται ότι είχαν στειρωθεί 40.000 άτομα, ενώ στη Δανία 6.000. Νομοθεσία στειρώσεων είχε υιοθετήσει την ίδια περίοδο και ένα ελβετικό καντόνι.
Το 1999 η σουηδική κυβέρνηση, υπό το φως των σοκαριστικών αποκαλύψεων για το μέγεθος του προγράμματος υποχρεωτικών στειρώσεων, ανακοίνωσε ότι ήταν διατεθειμένη να αποζημιώσει όσους είχαν υποβληθεί στην επέμβαση και ήταν ακόμη εν ζωή με ποσό αντίστοιχο των €15.000 ανά περίτπωση.
Μέχρι το 1996 η ευγονική στην Ιαπωνία
Βάσει του νόμου περί ευγονικής της Ιαπωνίας ο οποίος ίσχυε από το 1948 ως το 1996, περίπου 25.000 άνθρωποι στειρώθηκαν λόγω νοητικών προβλημάτων ή γενετικών νοσημάτων, σύμφωνα με τα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και λεπροί.
Περίπου 16.500 από αυτούς πιστεύεται ότι υποβλήθηκαν στην επέμβαση για την στείρωσή τους χωρίς την συγκατάθεσή τους. Σύμφωνα με την εφημερίδα Mainichi Shimbun, παιδιά ηλικίας ακόμα και 9 ετών υποβάλλονταν σε τέτοιου είδους επεμβάσεις.
O γερμανός ανθρωπολόγος Bruno Beger μετρά τα χαρακτηριστικά Θιβετιανής γυναίκας για να αποδείξει την ανωτερότητα της «Άριας Φυλής» το 1938
Την περασμένη Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018, μια 60χρονη Γιαπωνέζα που υποβλήθηκε υποχρεωτικά σε στείρωση όταν ήταν έφηβη επειδή είναι άτομο με νοητική υστέρηση προσέφυγε στη δικαιοσύνη κατά της ιαπωνικής κυβέρνησης, στην πρώτη υπόθεση αυτού του είδους που έρχεται ενώπιον της ιαπωνικής δικαιοσύνης, ζητώντας αποζημίωση επειδή παραβιάστηκαν τα θεμελιώδη δικαιώματά της.
Η 60χρονη Γιαπωνέζα που προσέφυγε στη δικαιοσύνη, το όνομα της οποίας δεν αποκαλύφθηκε, ήταν 15 ετών το 1972, όταν το κράτος την ανάγκασε να υποβληθεί σε στείρωση, μετά τη διάγνωσή της με νοητική υστέρηση.
Στην προσφυγή της, σύμφωνα με τα ΜΜΕ, αξιώνει αποζημίωση ύψους 11 εκατομμυρίων γεν (περίπου 81.500 ευρώ).
Φωτογραφίες της βρετανικής Εκπαιδευτικής Κοινότητας Ευγονικής με θέμα τις διαφορετικές μορφές του «ινδικού νανισμού», δημοσιευμένες το 1912
«Θέλαμε να υψώσουμε το ανάστημά μας για να οικοδομηθεί μια κοινωνία στην οποία ακόμη και οι άνθρωποι με αναπηρίες θα μπορούν να έχουν μια χαρούμενη ζωή», δήλωσε η κουνιάδα της 60χρονης κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου.
Σε ερώτηση που του έγινε για την προσφυγή αυτή, ο υπουργός Υγείας Κατσουνόμπου Κάτο αρνήθηκε να σχολιάσει, λέγοντας ότι αγνοεί τις λεπτομέρειες της υπόθεσης.
Πηγές: Mirror, Daily Mail, The Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Wikipedia
Ο “Αγώνας της Κρήτης” εκδόθηκε στις 8 Ιουλίου του 1981. Είναι η έκφραση μιας πολύχρονης αγωνιστικότητας. Έμεινε όλα αυτά τα χρόνια σταθερός στη διακήρυξή του για έγκυρη – έγκαιρη ενημέρωση χωρίς παρωπίδες. Υπηρετεί και προβάλλει, με ευρύτητα αντίληψης, αξίες και οράματα για μία καλύτερη κοινωνία.
Η βασική αρχή είναι η κριτική στην εξουσία όποια κι αν είναι αυτή, ιδιαίτερα στα σημεία που παρεκτρέπεται από τα υποσχημένα, που μπερδεύεται με τη διαφθορά, που διαφθείρεται και διαφθείρει. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η εφημερίδα έμεινε μακριά από συσχετισμούς και διαπλοκές, μακριά από μεθοδεύσεις και ίντριγκες.
