Τα ακόλουθα αποσπάσματα αποτελούν μέρος άρθρου, συνταχθέντος υπό του διάσημου Σλοβένου φιλοσόφου Σλάβοϊ Ζίζεκ, το οποίο δημοσιεύτηκε προσφάτως στον βραβευμένο δημοσιογραφικό ιστότοπο www.alternet.org, ως απάντηση σε ανάλογο δημοσίευμα του περιοδικού Spectator με τίτλο «Γιατί το 2012 ήταν η καλύτερη από οποιαδήποτε άλλη χρονιά».To εν λόγω δημοσίευμα υποστήριζε ότι το 2012 δεν υπήρξε τόσο κακό όσο νομίζουμε ή θέλουμε να πιστεύουμε, αλλά απλά διαφορετικό, με τους πόλους της οικονομικής προόδου να έχουν μετατοπιστεί από την παραδοσιακή δύση (Ευρώπη, ΗΠΑ) σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα, η Πολωνία, η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη, το Περού ή ακόμα και τα υποσαχάρια αφρικανικά κράτη.
Περιληπτικά, το κεντρικό επιχείρημα του επίμαχου άρθρου του Spectator συνίστατο στο ότι η λεγόμενη και υποτιθέμενη «παγκόσμια κρίση» δεν είναι, στην πραγματικότητα, παρά ένα «τοπικό» ή «μερικό» επεισόδιο μιας ευρύτερης διαδικασίας προόδου…
Ακολουθούν τα – μεταφρασμένα από τον υποφαινόμενο – αποσπάσματα του άρθρου του Ζίζεκ:
«Ας φανούμε, ωστόσο, περισσότερο συγκρατημένοι. Το ερώτημα το οποίο εγείρεται είναι το ακόλουθο: “εάν ολόκληρη η Ευρώπη βρίσκεται σε κατιούσα πορεία παρακμής, τότε ποιος έρχεται να αναπληρώσει την άλλοτε θέση ηγεμονίας της”; Η απάντηση είναι η εξής: “Ο ασιατικών αξιών καπιταλισμός”, ο οποίος φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τους λαούς της Ασίας, ενώ σχετίζεται παντοιοτρόπως με την παρούσα και ξεκάθαρη τάση του σύγχρονου καπιταλισμού να περιορίσει ή ακόμα και να αναστείλει τη δημοκρατία.
Αυτή η τάση δεν αντιβαίνει καθόλου στην πολυδιαφημισμένη πρόοδο της ανθρωπότητας. Απεναντίας, αποτελεί ενύπαρκτο, εμμενές στοιχείο της. Το ερώτημα που κατέτρυχε όλους τους ριζοσπάστες στοχαστές, από τον Μαρξ μέχρι και τους ευφυείς συντηρητικούς, ήταν το εξής: “ποιο είναι το τίμημα της προόδου”;
Ο Μαρξ είχε καταγοητευτεί από τον καπιταλισμό και την άνευ προηγουμένου παραγωγικότητα την οποία απελευθέρωνε. Ωστόσο, επέμενε ότι όλη αυτή η επιτυχία γεννάει ανταγωνισμούς.
Το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε κι εμείς σήμερα: να μην χάσουμε από τα μάτια μας τη σκοτεινή πλευρά του παγκόσμιου καπιταλισμού, η οποία πυροδοτεί εξεγέρσεις.
Οι άνθρωποι δεν επαναστατούν όταν τα πράγματα είναι πραγματικά άσχημα, αλλά όταν δεν υλοποιούνται οι προσδοκίες τους. Η Γαλλική Επανάσταση ξέσπασε μονάχα όταν ο βασιλιάς και οι ευγενείς δεν μπορούσαν πλέον να διατηρήσουν την ισχύ τους. […] Οι Αιγύπτιοι εξεγέρθηκαν το 2011, επειδή προηγήθηκε μία ορισμένη οικονομική ανάπτυξη υπό το καθεστώς του Μουμπάρακ, επιτρέποντας την ανάδυση μίας τάξης μορφωμένων νέων, οι οποίοι συμμετείχαν στην παγκόσμια ψηφιακή κουλτούρα. Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έχουν δίκιο που πανικοβάλλονται οι Κινέζοι κομμουνιστές: διότι, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι ζουν καλύτερα απ’ ό,τι 40 χρόνια πριν. Οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί (ανάμεσα στους νεόπλουτους και τους υπόλοιπους) προσλαμβάνουν απρόσμενες διαστάσεις και οι προσδοκίες γίνονται ολοένα και υψηλότερες.
Αυτό είναι και το πρόβλημα με την ανάπτυξη και την πρόοδο: είναι πάντοτε άνισες, παράγοντας νέες αστάθειες, ανταγωνισμούς και προσδοκίες οι οποίες δεν μπορούν να εκπληρωθούν. Στην Αίγυπτο, πριν το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης, η πλειοψηφία ζούσε λίγο καλύτερα απ’ ό,τι προηγουμένως. Ωστόσο, τα στάνταρντς βάσει των οποίων έκριναν και μετρούσαν τη δυσαρέσκειά τους ήταν πολύ υψηλότερα.
Προκειμένου να μη χάσει κανείς αυτό το σύνδεσμο μεταξύ προόδου και αστάθειας, θα πρέπει να εστιάζει πάντοτε στο πώς ό,τι εμφανίζεται αρχικά ως ημιτελής υλοποίηση ενός κοινωνικού σχεδίου σηματοδοτεί την ενύπαρκτη, εμμενή οριοθέτησή του.
[…] Όταν, κατά τη διάρκεια πρόσφατης τηλεοπτικής συζήτησης στη Γαλλία, ο Γάλλος φιλόσοφος και οικονομολόγος Γκι Σορμάν ισχυρίστηκε ότι δημοκρατία και καπιταλισμός πηγαίνουν αναγκαστικά χέρι-χέρι, δεν μπόρεσα να αντισταθώ και να τον ρωτήσω το προφανές: “Και η περίπτωση της Κίνας”; Η απάντησή του ήταν η εξής: “Στην Κίνα δεν έχουν καπιταλισμό”!
Για τον φανατικό υπέρμαχο του καπιταλισμού Σορμάν, εάν μία χώρα δεν είναι δημοκρατική, δεν είναι πραγματικά καπιταλιστική, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που για έναν δημοκράτη κομμουνιστή ο Σταλινισμός απλά δεν αποτελούσε μία αυθεντική μορφή κομμουνισμού.
Έτσι εξηγούν την κρίση του 2008 οι σημερινοί απολογητές της αγοράς: αυτό που την προκάλεσε δεν ήταν η αποτυχία της ελεύθερης αγοράς, αλλά ο υπερβολικός κρατικός έλεγχος, το γεγονός δηλαδή ότι η οικονομία της αγοράς μας δεν ήταν γνήσια αγορά, αλλά θύμα του κράτους πρόνοιας.
Όταν απορρίπτουμε τις αποτυχίες της καπιταλιστικής αγοράς ως απλή αναποδιά, καταλήγουμε αναπόφευκτα σε έναν αφελή “προοδευτισμό”, ο οποίος βλέπει τη λύση ως μία περισσότερο “αυθεντική” και γνήσια εφαρμογή μιας έννοιας, προσπαθώντας να σβήσει με λάδι τη φωτιά».
Πηγή: iefimerida.gr
