“Ο τουρισμός στην Ελλάδα έχει ημερομηνία λήξης”

Ομολογουμένως κάνουμε ό,τι μπορούμε, για να πλήξουμε την κύρια βιομηχανία που έχει η χώρα μας. Ναι, τον τουρισμό.

Η εφευρετικότητα των επιχειρηματιών, συνδυάζεται με την αναλγησία και τη γραφειοκρατία της πολιτείας, με τα άπειρα κενά στους νόμους τοποθετούνται ως κερατάκι στην τούρτα της ασυδοσίας.

Έπειτα, υπάρχουν οι πυρκαγιές που αποκαλύπτουν άλλες ελλείψεις μας.

Δεν θα ήθελα να ξεχνάς πως απέναντι μας είναι και η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα: η κλιματική κρίση.

Το Magazine ζήτησε τη βοήθεια του Δρ. Άγγελου Σωτηρόπουλου που έχει ερευνήσει τις οικονομικές επιπτώσεις, το βαθμό ετοιμότητα και της προτάσεις πολιτικής για την ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας, σε ό,τι αφορά τον τουριστικό τομέα.

ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΤΑ ΚΑΛΑΜΑΚΙΑ, ΕΝΩ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

Mετά την περυσινή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (είναι η ετήσια συνάντηση των κυβερνήσεων για να συζητήσουν πώς θα σωθούμε και να αποφασιστούν πολιτικές), ο Φυσικός, PhD, Msc είχε πει πως “τα αποτελέσματα κρίνονται δυστυχώς φτωχά σε σχέση με την υπάρχουσα και προβλεπόμενη κλιματική πραγματικότητα”.

Μολονότι όλες οι εκθέσεις ανέφεραν ρητά την επιτακτική ανάγκη για τον άμεσο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή των κοινωνικών “η διαδικασία αυτή φαίνεται να εξελίσσεται με εξαιρετικά βραδύ ρυθμό, ακολουθώντας την άνοδο του βραδύποδα στο δέντρο.

Μάλιστα, παράγοντες όπως η ενεργειακή κρίση, οι πολεμικές συρράξεις και οι ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις τους διαμορφώνουν συνθήκες οπισθοδρόμησης σε σχέση με την επίτευξη των κλιματικών στόχων.

Οι πόλεμοι ενισχύουν τις πολλαπλές κοινωνικοοικονομικές κρίσεις, επαναφέρουν πολιτικές που επιτείνουν την κλιματική αλλαγή και δυσχεραίνουν εν γένει την αντιμετώπισή της.

Ενόχλησα τον φυσικό με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Περιβαλλοντική Φυσική και Διδακτορικό στη Χημεία, συνεργάτη του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), κατά τις φετινές πυρκαγιές.

Ανέλυσε επισταμένως το λόγο που δεν φταίει μόνο η κλιματική αλλαγή.

Μετά περάσαμε στη μελέτη που έκανε με το ΕΝΑ για τον τουριστικό τομέα και την κλιματική αλλαγή.

“ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ, ΕΩΣ ΤΩΡΑ, ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ”

Όπως αναφέρει η μελέτη, ο τουρισμός αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας βάσει της υψηλής συνεισφοράς του στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ), στην απασχόληση και όχι μόνο.

Συνιστά ωστόσο, και έναν από τους πλέον ευάλωτους στην κλιματική αλλαγή τομείς με πλήθος συνεπειών, οι οποίες αναμένεται να επηρεάσουν το σύνολο των δραστηριοτήτων και επιδόσεών του.

Πώς;

“Ο τουρισμός στη χώρα μας έχει δομηθεί σε πλαίσιο που συνδέεται με τον ήλιο, τη θάλασσα και το ξέφρεντο γλέντι δηλ. το Ελληνικό καλοκαίρι. Δυστυχώς υπάρχει ασυδοσία παντού”, εξηγεί ο Δρ. Σωτηρόπουλος, τονίζοντας ότι “οι φετινές φυσικές καταστροφές θα έχουν γενικότερο κόστος.

Για παράδειγμα, ο τουρισμός της Ρόδου θα είναι μη ελκυστικός, μετά την καταστροφή που υπέστη το νησί τουλάχιστον για το 2023.

Το πλήγμα του νησιού των Ιπποτών είναι γενικά, φοβερό και πολύ σημαντικό για τη χώρα. Το ίδιο ισχύει και με κάθε άλλη καταστροφή στα νησιά μας αλλά και στην ενδοχώρα.

Αν δεν προσαρμόσουμε το σύστημα, ώστε να λειτουργεί σωστά σε αυτά τα νησιά, θα προκύψει πρόβλημα με το τουριστικό προϊόν από το οποίο η χώρα είναι τόσο εξαρτημένη”.

Αυτό έρχεται να προστεθεί σε μια λίστα με πολλά άλλα προβλήματα που υπάρχουν στη σχέση του τουρισμού με την κλιματική αλλαγή.

Στο Νο1 είναι το πού έχουν χτιστεί οι τουριστικές εγκαταστάσεις.

“Δεν υπάρχει χωροταξικό για τον τουρισμό. Δεν ξέρουμε πού υπάρχει τι. Καμία επίσημη καταγραφή. Κάποιος πρέπει να ψάξει πάρα πολύ για να βρει στοιχεία.

Όπως λέει ο Δρ. Σωτηρόπουλος “η σχετική συζήτηση είχε αρχίσει το 2019, αφού διαπιστώθηκε πως κάποιος που χρησιμοποιούσε μικρά ‘παραθυράκια’ του νόμου, μπορούσε να χτίσει ακόμα και κοντά στον αιγιαλό.

Υπήρχαν επίσης, πολεοδομίες που ενέκριναν για τους όποιους λόγους, εγκαταστάσεις που ήταν πάνω στη θάλασσα ή τοποθεσίες που βάσει της νομοθεσίας δεν επιτρέπονταν.

Για παράδειγμα, στη Μύκονο εγκρίθηκαν εγκαταστάσεις που είναι στα 50 μέτρα από τον αιγιαλό, ενώ ο νόμος αναφέρει 100μέτρα.

Αυτό είναι κάτι που αναφέρθηκε σε πρόσφατη δημόσια συζήτηση.

Τα προβλήματα που υπάρχουν είναι πολλά.

Τα κύρια είναι ότι

“α) δεν εφαρμόζεται η νομοθεσία, για πολλούς λόγους. Ο ένας είναι πως δεν υπάρχει ο απαραίτητος αριθμός ελεγκτών να ελέγξει την εφαρμογή του. Ένας άλλος είναι πως οι ελεγκτές δεν κάνουν τη δουλειά τους για λόγους άγνωστους στην κοινωνία.

β) αυτοί που έχουν τουριστικές εγκαταστάσεις και έχουν παραβιάσει το νόμο, για να τις διατηρούν κάτι συμβαίνει. Σιωπά όλη η τοπική κοινωνία. Αν μιλήσει κάποιος, του δημιουργείται πρόβλημα”. Ο κόσμος δεν πρέπει να σιωπά και η πολιτεία πρέπει να τον προστατεύει και κυρίως αναλόγως την αρμοδιότητα, να εφαρμόζει το νόμο”.

Μπορεί να αλλάξει κάτι και να εναρμονιστούμε με τις ανάγκες της επιβίωσης μας σε αυτόν τον πλανήτη; “Πολύ δύσκολα. Είναι θέμα κεντρικής πολιτείας που θα πρέπει να συντονίσει μηχανισμούς, σε κάθε επίπεδο, ώστε να πάρει αποφάσεις και να αρχίσει να γκρεμίζει, απόφαση που κάποιος είναι δύσκολο έως αδύνατο να πάρει για διάφορους λόγους. Είναι θέμα management.

Είναι το ίδιο που έγινε με τα αυθαίρετα σε όλη τη χώρα”. Που θα γκρεμίζονταν “αλλά τελικά, έγινε τακτοποίηση. Στο Μάτι η ευθύνη για ό,τι έγινε είναι και της πολιτείας, γιατί υπήρχαν αυθαιρεσίες.

Σπίτια που ήταν μέσα σε δάσος, χωρίς αξιόπιστα μέσα πυροπροστασίας. Yπάρχουν και άλλες παρόμοιες περιοχές με αντίστοιχους κινδύνους”.

Δεν λειτουργεί η κεντρική πολιτεία και δεν μπορεί να συντονίσει. Δεν υπάρχει κανένας αξιόπιστος κεντρικός συντονιστικός μηχανισμός”.

Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ

Όπως για όλα τα πράγματα στην Ελλάδα, έτσι και για τα όσα μπορεί να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή στον τουρισμό έχουν γίνει σχετικοί σχεδιασμοί.

Έχουμε και την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, που προβλεπόταν στις υποχρεώσεις μας στη Συμφωνία του Παρισιού. Δηλαδή, το πρώτο σχέδιο παγκόσμιας δράσης για το κλίμα, προκειμένου να γίνει κοινή προσπάθεια για να αποφευχθούν οι πιο καταστροφικές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

“Θεσμοθετήθηκε το 2016 και αναφέρει 15 τομείς προτεραιότητας, εκ των οποίων ο ένας είναι ο τουρισμός. Προτάθηκαν δράσεις και μέτρα για να προσαρμοστούμε σε επίπεδο δεκαετίας.

Η υλοποίηση αφορούσε 13 περιφερειακά σχέδια, για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Από αυτά, το 2013 έχουν εγκριθεί το πολύ 4. Τα άλλα πρόκειται να εγκριθούν το 2023 ή το 2024. Δηλ. έχουμε χάσει 7 χρόνια συντονισμένης προσαρμογής.

Αυτό σημαίνει πως η στρατηγική δεν υλοποιείται και οι περιφέρειες προσαρμόζονται τυχαία στην κλιματική αλλαγή αυτή τη στιγμή.

Έτσι, έχουμε στρατηγική που έχει ήδη αποτύχει, αφού δεν υλοποιείται σε κεντρικό επίπεδο. Πώς μετά να υλοποιηθούν άλλα, όπως το χωροταξικό ή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;”.

Πολιτική ευθύνη, αυτή η άγνωστη.

“Όταν στη χώρα που στηρίζεται στον τουρισμό της ουδείς, παίρνει κατεπείγοντα μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, σημαίνει πως κανείς δεν παίρνει την πολιτική ευθύνη”, επισημαίνει ο Δρ. Σωτηρόπουλος.

“Το ίδιο πρόβλημα έχουν στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Τουρκία και παγκοσμίως. Βλέπετε, η όποια ανάπτυξη έχει ‘γίνει’ με όρους μη βιωσιμότητας.

“Όλος ο πλούτος που παράγεται πηγαίνει σε λίγους. Αυτό συμβαίνει και στις άλλες χώρες φυσικά, γεγονός πολύ αρνητικό. Το αναφέρω αυτό γιατί οι πιο φτωχοί είναι κι εκείνοι που θα υποφέρουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή”

Αυτό που βλέπουμε είναι μικρή πρόγευση, συγκριτικά με ό,τι έρχεται στο μέλλον. Η μη βιώσιμη ανάπτυξη θα αυξήσει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.

Συν όλες τις κρίσεις και το γεγονός ότι είμαστε ουσιαστικά μια πτωχευμένη χώρα (η πρώτη είναι η Ιαπωνία, αλλά έχει μεγάλη βιομηχανία για να επανέλθει), καλούμαστε να προσαρμοστούμε χωρίς τα απαιτούμενα χρήματα, χωρίς τις απαιτούμενες χρηματοδοτικές ικανότητες και κυρίως να προσαρμοστούμε στο άγνωστο

Αυτή είναι η πραγματική κατάσταση.

Εμείς όμως, πανηγυρίζουμε για το πόσο καλά πάνε όλα.

Για να χειριστείς την πραγματικότητα, πρέπει να τη δεις”.

Να είναι δηλαδή, κάποιος ρεαλιστής.

Ποιος είναι ο τελευταίος πολιτικός που το έκανε αυτό;

“Τελευταία; Κανένας. Είμαι πλήρως απογοητευμένος από όλο το πολιτικό σύστημα, γιατί αυτή είναι η εικόνα της κοινωνίας: για να επιβιώσεις ως πολιτικός, πρέπει να κάνεις και τα χατίρια μέρους της κοινωνίας. Άρα υπάρχει εξάρτηση κι έτσι δεν μπορεί να λειτουργήσει κάτι όπως πρέπει.

Είτε δεν θέλουμε να εφαρμόσουμε τους νόμους, είτε δεν μπορούμε, είτε δεν έχουμε νόμους”.

Όταν χτίζεις στον αιγιαλό απειλείς και εσένα -πέραν πολλών άλλων ειδών

Ο Δρ. Σωτηρόπουλος επισημαίνει ότι οι νόμοι δεν πρέπει να ξεπερνούν τη λογική. Και πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν αδικίες. Του τύπου να κυνηγάς όποιον χρωστά 100 ευρώ στην εφορία και να αφήνεις ήσυχο όποιον χρωστάει εκατομμύρια.

Από τα βασικά που πρέπει να κάνουμε, αν θέλουμε να σώσουμε τη χώρα και τον τουρισμό είναι να μη χτίζουμε στον αιγιαλό.

“Με αυτόν τον τρόπο καταστρέφεται η παραλία, πέραν της ρύπανσης, ενώ θα υπάρχει ξεκάθαρο πρόβλημα με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στο μέλλον, απόρροια των πάγων που λιώνουν.

Η ρύπανση των παράκτιων περιοχών βέβαια, είναι το κύριο θέμα. Και να μην αφήναμε πλαστικά και ό,τι άλλο πετάμε, το πρόβλημα θα ερχόταν από αλλού. Βλέπετε, η Μεσόγειος είναι γεμάτη ρύπανση.

Υπάρχουν είδη που ζουν στις παράλιες. Όταν πάμε σε αυτές, με την όχληση τα θέτουμε σε κίνδυνο. Ένα παράδειγμα είναι οι χελώνες, που δεν γεννούν πια όταν υπάρχει ξενοδοχείο. Δημιουργείται πρόβλημα στο είδος που αποτελεί μέρος της αλυσίδας της ζωής”.

Στην αλυσίδα της ζωής αν σπάσει κάτι, δημιουργείται γενικότερο πρόβλημα στα είδη.

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΜΕ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ -ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ- ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ

Ο Δρ. Σωτηρόπουλος συνέχισε με όσα κάνουμε λάθος που επηρεάζουν το κλίμα και τον τουρισμό, αναφέροντας τις πηγές ενέργειας.

“Ό,τι κάνουμε είναι και ενεργοβόρο. Θέλουμε να βάλουμε ανανεώσιμες πηγές, ώστε να μειώσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων, αλλά το μοντέλο είναι στρεβλό.

Γιατί;

Πάμε και τις βάζουμε οπουδήποτε.

Σε περιοχές natura όμως, επηρεάζουν οικοσυστήματα τα οποία είναι απόλυτη προτεραιότητα να προστατέψουμε”.

Ποιος δίνει τις άδειες;

“Βγαίνουν από τις αρμόδιες υπηρεσίες οι οποίες πατάνε στην Εθνική νομοθεσία και τις Ευρωπαϊκές οδηγίες.

“Στην Ευρώπη δεν έχουν καταλάβει πως πρέπει να προστατευθούν πάση θυσία τα οικοσυστήματα. Το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό και γενικά παγκόσμιο

Προφανώς και θέλουμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά όχι παντού και κυρίως με πλήρη έλεγχο χωροθέτησης.

Είχε κριθεί στο πρόσφατο παρελθόν ως εξαιρετική λύση η τοποθέτηση σε βραχονησίδα. Δεν εξετάστηκε ποτέ τι είδη ζουν εκεί ή πώς θα τα προστατέψουν.

Αυτή όμως, είναι η λογική”.

Δεν υπάρχει καταγραφή της ενέργειας που καταναλώνουν τα ξενοδοχεία

“Τα ξενοδοχεία είναι και αυτά ενεργοβόρα. Πολλές εγκαταστάσεις είναι παλιές. Εν τω μεταξύ, δεν έχει γίνει χαρτογράφηση σε επίπεδο τουρισμού. Δεν ξέρουμε πόση ενέργεια καταναλώνουν ή πόσα έχουν eco label.

Είναι άγνωστο τι χρησιμοποιούν οι περισσότεροι, γιατί δεν υπάρχει συντονισμένη προσπάθεια χαρτογράφησης και καταγραφής της χρήσης ενέργειας και των υδάτινων πόρων των ξενοδοχείων.

Υπάρχουν εκτιμήσεις, που ως είθισται έχουν σημαντικά σφάλματα.

Από εκεί και πέρα, δεν γνωρίζουμε τι γίνεται στα καταλύματα και τις μεταφορές, που μπορεί να αντιστοιχούν στο 70 με 72% του αποτυπώματος, πάλι βάσει των εκτιμήσεων.

Είναι απαραίτητο να έχουμε καθαρές μεταφορές”.