Του Αντώνη Παντινάκη
Η ζωή του είναι ό,τι πιο κοντινό, μια… παραλλαγή της «Απίστευτης Ιστορίας του Μπέντζαμιν Μπάτον», σε ψυχικό και πνευματικό επίπεδο. Ξεκίνησε… ανάποδα. Οι δύσκολες συνθήκες, βλέπετε, έκαναν τον κ. Δημήτρη Μουδατσάκη να ωριμάσει από νωρίς. Έγινε σωστός άνδρας σε ηλικία 10 ετών, όταν και βγήκε στο μεροκάματο, ερχόμενος στο Ηράκλειο από το χωριό του, το Σκοτεινό. Έμεινε πλάι στον θείο του για δυο σχεδόν δεκαετίες. Έμαθε την τέχνη του βιβλιοδέτη, τελείωσε το Δημοτικό, πήγε φαντάρος και στη συνέχεια άνοιξε την δική του επιχείρηση…
Τη νιότη και τη θέληση των ονείρων του, δεν τις άγγιξε ο χρόνος. Δεν έφθιναν ποτέ. Κλείστηκαν μονάχα μέσα σε μία μεγάλη παρένθεση από βάσανα, ευθύνες και πολλούς κόπους!
Οι (πάρα) πολλές προσωπικές του θυσίες συνεχίστηκαν. Μέχρι που… μοιράστηκαν στα δύο. Πλέον δεν ήταν μόνος. Έκανε οικογένεια. Μαζί με την αγαπημένη του σύζυγο, αγωνίστηκαν πάρα πολύ για να δουν τα παιδιά τους να προκόβουν και να σπουδάζουν. Και τα κατάφεραν, καμαρώνοντας δύο φιλολόγους, ένα γιατρό, αλλά κι εγγονάκια!
Το σώμα κουραζόταν, η καρδιά όμως ποτέ! Η παρένθεση της παιδικότητάς του, είχε πια ξανανοίξει. Και τα όνειρά του, λευτερώθηκαν… Είχε έρθει πια ο καιρός. Μόλις συνταξιοδοτήθηκε, πριν 18 χρόνια, πήρε τη μεγάλη απόφαση: Να επιστρέψει στα θρανία, στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας! Πήρε τα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου, έδωσε εξετάσεις και φέτος, σε ηλικία 84 ετών είδε την εφηβική φύση του να… ξανανιώνει, υλοποιώντας ένα μεγάλο στόχο-σκοπό ζωής: Πέρασε στο τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο Ρέθυμνο! «Ήμουν πρώτος στη δέσμη!», περηφανεύεται σήμερα! Κι έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει, αν και γενικώς είναι ένας πολύ σεμνός και χαμηλών τόνων άνθρωπος. Αλλά σε μια τόσο μεγάλη επιτυχία, το να είναι λίγο παραπάνω εκδηλωτικός απ’ όσο συνηθίζει, είναι απόλυτα θεμιτό και φυσιολογικό…
Πάντα μ’ ένα βιβλίο στο χέρι ο κ. Δημήτρης!
«Από μικρός ήθελα να σπουδάσω! Έβλεπα τα άλλα παιδιά να πηγαίνουν σχολείο και ζήλευα. Ήθελα να πάω κι εγώ, αλλά δεν μπορούσα. Δεν είχα τη δυνατότητα!», εξομολογείται στο Cretalive o κ. Δημήτρης Μουδατσάκης…
Στο μεσοδιάστημα, ενόσω δηλαδή ασχολούνταν με τη βιβλιοδεσία και την τυπογραφία, ο πάντοτε φιλομαθής κ. Δημήτρης (το μαρτυρά και η βιβλιοθήκη του που έχει… ξεχειλίσει!), πού τον έχανες πού τον έβρισκες, είτε θα διάβαζε κάποιο βιβλίο, είτε θα κρατούσε σημειώσεις για μερικά απ’ τα πονήματα που εξέδωσε…Πάντα ωστόσο ήταν σωστός νοικοκυραίος, φροντίζοντας για την οικογένειά του! «Διάβαζα πάντα. Κάθε Σάββατο, όταν πληρώναμε το προσωπικό, εγώ πήγαινα κι αγόραζα ένα βιβλίο, το οποίο το διάβαζα κατευθείαν!», θυμάται αρκετά χρόνια αργότερα.
Και πάνω στην κουβέντα, θυμήθηκε κι άλλα περισσότερα…
Τι βιβλία διαβάζατε συνήθως;
Κάτι σχετικό με την Ιστορία.
Και τώρα θα τη σπουδάσετε κιόλας…
Ναι, σκέφτομαι να δηλώσω Ιστορία & Αρχαιολογία! Πιστεύω ότι θα πιάσω τη βάση. Είμαι 1.000 μονάδες πάνω από τον τελευταίο που μπήκε πέρσι. Θα πάω να γραφτώ κανονικά και θα πηγαίνω όποτε μπορώ. Είναι λίγο δύσκολο να πηγαίνω στο Ρέθυμνο. Έχω και τη σύζυγο εδώ. Πρέπει να δω και με το πρόγραμμα τι θα γίνει.
Ποια ιστορική περίοδος σας αρέσει;
Οι αγαπημένες μου είναι η Βυζαντινή κι εκείνη της Κρητικής Πολιτείας!
Έχετε ξαναπάει στο Πανεπιστήμιο;
Ναι, παλαιότερα. Είχα κάνει μία ομιλία για τους τυπογράφους. Μου άρεσε πολύ εκεί.
Αγαπάτε πολύ το διάβασμα και φαίνεται από τη βιβλιοθήκη σας…
Δεν χωράνε όμως πια τα βιβλία! Γι’ αυτό θέλω να φτιάξω μια αποθήκη για να βάλω μερικά εκεί!
Πώς σας αντιμετώπισαν στο σχολείο όλα αυτά τα χρόνια;
Με καλοδέχτηκαν όλοι. Δεν το περίμενα. Γνώρισα πολύ αξιόλογους ανθρώπους. Και σπουδαίους καθηγητές και καταπληκτικούς συμμαθητές. Ήταν πάρα πολύ ωραία και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Στο Λύκειο μου άρεσε ακόμα περισσότερο!
Πώς κι έτσι;
Κάναμε εργασίες, ομιλίες! Δεν είχα ποτέ στη ζωή μου τόση αναγνώριση από κόσμο, όση στο σχολεία! Οι καθηγητές μου είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη.
Οι συμμαθητές σας τι σας έλεγαν;
Με αγαπούσαν πάρα πολύ! Αλλά κι εγώ τους εκτιμούσα! Ό,τι δίνεις, παίρνεις!
Είχατε άγχος με τα μαθήματα;
Έλεγα, αν με αφήσουν καμιά φορά μεταξεταστέο, δεν θα ξαναπάω! Αλλά εντάξει, διάβαζα κι έπαιρνα 20αρια!
Και με το πρόγραμμα, τι κάνατε; Σας βόλευε;
Έφευγα από εδώ στις 6 το απόγευμα. Μία ώρα μετά άρχιζε το μάθημα και γύριζα σπίτι κατά τις 11. Με τα πολλά, πήγαινε 1 η ώρα για να κοιμηθώ. Μετά σηκωνόμουν το πρωί, είχα τις δουλειές του σπιτιού. Ήταν λιγάκι δύσκολο για μένα. Δεν προλάβαινα να διαβάσω όπως θα ήθελα. Και πήγαινα με τύψεις στο σχολείο…
Ναι, αλλά τα καταφέρατε μια χαρά…
Ήμουν πρώτος στη δέσμη! Οι βάσεις βεβαίως είναι πιο χαμηλές στο νυχτερινό σχολείο, αλλά αναλογιστείτε ότι όλοι μας είχαμε τις δουλειές μας το πρωί! Τώρα στο τέλος διάβασα παραπάνω. Διάβαζα μέρα – νύχτα! Ο νέος, ξέρετε, έχει χρόνο να διορθώσει ό,τι λάθη έχει κάνει. Ο μεγάλος δεν έχει…
Πότε δεν είναι αργά όμως…
Τώρα αισθάνομαι ότι έχει ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή μου. Έχω εμπλουτίσει τις γνώσεις μου!
Η γνώση είναι δύναμη, που λένε…
Απαραιτήτως πρέπει να έχει τελειώσει κανείς το Λύκειο. Τον βοηθάει πάντα.
“Ο νέος έχει χρόνο να διορθώσει ό,τι λάθη έχει κάνει. Ο μεγάλος δεν έχει…”
Σε ποιο μάθημα γράψατε καλά;
Στην Έκθεση. Πήρα 14,5. Στην Ιστορία, αν και μου αρέσει πολύ, δεν πήγα και τόσο καλά. Πήρα 10. Αλλά, όπως ξαναείπα, υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες για όλους στο νυχτερινό σχολείο.
Πώς υποδέχθηκαν την επιτυχίας σας οι καθηγητές σας;
Ήταν πολύ υπερήφανοι. Άσε, το τι έγινε δεν λέγεται!
Και οι δικοί σας άνθρωποι;
Στην αρχή, όταν επέστρεψα στο σχολείο, η σύζυγος μου έλεγε «Μα τι πας να κάνεις;». Και γενικά δεν το πίστευαν πως θα είχα τόση δύναμη. Και τώρα όμως είναι διστακτικοί για το πως θα πηγαίνω στο Ρέθυμνο. Μου λένε «είναι μακριά, πώς θα πηγαίνεις εκεί πέρα». Εγώ τους απαντώ, πώς όσο οι δυνάμεις μου το επιτρέπουν θα πηγαίνω στο Πανεπιστήμιο!
Το επάγγελμα που κάνατε, σας άρεσε;
Μου άρεσε πάντα να είμαι τυπογράφος. Ήταν προσφορά. Η γνώση δεν θα περνούσε στον κόσμο, ιδίως εκείνη την εποχή, αν δεν υπήρχε ο τυπογράφος. Ήθελα όμως και να σπουδάσω.
Σε ποια τάξη είχατε σταματήσει;
Το 1946 τελείωσα το δημοτικό, στον Άγιο Τίτο στο Ηράκλειο. Νυχτερινό ήταν και πάλι. Γιατί δούλευα από 10 χρονών. Ήρθα στο Ηράκλειο το 1945 από το Σκοτεινό. Μάθαινα την τέχνη του βιβλιοδέτη. Τότε έπρεπε να είσαι τυχερός. Να έχεις έναν άνθρωπο να σε πάρει στη δούλεψή του και συγχρόνως να μαθαίνεις και μια τέχνη. Γιατί οι γονείς από τα χωριά δεν είχαν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους στην πόλη για να μορφωθούν ή να μάθουν κάποια τέχνη.
Εσείς ποιον είχατε στο Ηράκλειο;
Τον αδελφό του πατέρα μου. Στου θείου μου έμεινα 17 χρόνια. Και μετά το στρατό άνοιξα δικό μου βιβλιοδετείο.
Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια;
Πάρα πολύ δύσκολα. Ειδικά μέχρι το ’60. Στα χωριά, οι άνθρωποι το ψωμί που έβγαζαν δεν τους έφτανε. Και δεν είχανε νερό, φάρμακα, τίποτα. Κι ήταν άνθρωποι που ζούσαν πολύ φτωχικά. Οι δικοί μας κάμανε το κουμάντο τους, και τρώγαμε κρέας τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Ήταν όμως όμορφα τότε. Θυμάμαι με νοσταλγία τα παιδικά μου χρόνια. Δεν θα τα ξεχάσω ποτέ.
Τους νέους, σήμερα, πώς τους βλέπετε;
Έχουν απομακρυνθεί απ’ τις ρίζες τους, απ’ τις παραδόσεις μας. Κι είναι λογικό σ’ ένα βαθμό, γιατί μένουν στις πόλεις…
Τι θα τους συμβουλεύατε;
Να δουλέψουν σωστά. Να αγαπούν τον εαυτό τους, την οικογένειά τους. Και φυσικά να έχουν όνειρα. Άμα δεν έχεις όνειρα, ένα σκοπό, τι θα κάνεις; Πώς θα ζήσεις; Και μάλιστα ο σκοπός πρέπει να είναι υψηλός, για να αγωνίζεσαι πάντα!
Ένα από τα βιβλία που έχει γράψει ο κ. Μουδατσάκης είναι αφιερωμένο στην ιστορία του προαστίου όπου κατοικεί
Ένα άλλο, το έγραψε για να τιμήσει, όπως λέει, τους τυπογράφους της πόλης!