Εκατόμβη νεκρών. Σε τουλάχιστον 61 ανέρχονται οι νεκροί που ανασύρθηκαν νεκροί σε 27 περιστατικά ναυαγίων στην Ελλάδα το 2024. Ταυτόχρονα, 59 επιπλέον άνθρωποι αγνοούνται και θεωρούνται πλέον νεκροί.
Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία που συνέλεξε και επιβεβαίωσε από ανακοινώσεις του Λιμενικού η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), αυτοί οι αριθμοί γίνονται ακόμη μεγαλύτεροι, εφόσον συνυπολογιστούν οι νεκροί και αγνοούμενοι που καταγράφηκαν στην τουρκική πλευρά του Αιγαίου την περσινή χρονιά.
Ενάμιση χρόνο μετά το ναυάγιο που σημειώθηκε ανοιχτά της Πύλου, ένα από τα πιο πολύνεκρα που σημειώθηκαν ποτέ στη Μεσόγειο, τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει.
«Σοβαρή πιθανότητα να υπάρχουν κι άλλα περιστατικά»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στο iEidiseis.gr η Ειρήνη Γαϊτάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας στην RSA, «πρόκειται για εξαιρετικά μεγάλους αριθμούς. Όλα τα περιστατικά που έχουμε παραθέσει, επιβεβαιώνονται και από το Ελληνικό Λιμενικό, συνεπώς υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να υπάρχουν κι άλλα περιστατικά που δεν έχουν καταγραφεί.
Επίσης, έχουμε καταγράψει 19 επιπλέον σορούς που έχουν βρεθεί αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί και δεν έχουν συνδεθεί με κάποιο προσφυγικό ναυάγιο. Αυτά τα περιστατικά που δεν συμπεριλαμβάνονται στους αριθμούς που έχουμε δώσει, πιθανότατα σχετίζονται επίσης με προσφυγικά ναυάγια».
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε η κ. Γαϊτάνου, «αν μετρήσουμε και τις ανακοινώσεις από το τουρκικό Λιμενικό, υπάρχουν επιπλέον 42 καταγεγραμμένοι άνθρωποι νεκροί και 9 αγνοούμενοι στην τουρκική πλευρά του Αιγαίου. Δηλαδή, συνολικά 171 άνθρωποι το 2024 έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται, δηλαδή πρακτικά είναι νεκροί».
Άλλωστε, το γεγονός ότι «αυτοί οι αριθμοί καταγράφονται μετά από το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, όπου περισσότεροι από 600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, δείχνει ότι υπάρχει σοβαρό έλλειμμα και πρόβλημα στις ελληνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η πραγματικότητα».
«Τους εμβόλισε βίαια σκάφος του Λιμενικού Σώματος»
Σε ανακοίνωσή της, η RSA αναφέρθηκε στο ναυάγιο που σημειώθηκε ανοιχτά της Ρόδου στις 20 Δεκεμβρίου 2024, όπου «σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων, ένα σκάφος του Λιμενικού Σώματος εμβόλισε βίαια ένα σκάφος που μετέφερε 27 άτομα». Πρόκειται για γεγονός που όπως εξήγησε η κ. Γαϊτάνου, «οδήγησε στον θάνατο 8 ανθρώπων, 3 εκ των οποίων ανασύρθηκαν εντελώς διαμελισμένοι».
Πάντως, βάσει όσων ανέφερε η κ. Γαϊτάνου, «αυτό δεν είναι το μοναδικό περιστατικό άσκησης βίας και εμβολισμού σκάφους από το Ελληνικό Λιμενικό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό αυτές οι υποθέσεις να καταλήγουν στη Δικαιοσύνη, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς δεν βλέπουμε».
«Η διάσωση ξεκίνησε με 15 ώρες καθυστέρηση»
Κι όλα αυτά συμβαίνουν λίγους μήνες μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, όπου «από τη στιγμή που ενημερώθηκε το Λιμενικό, μέχρι τη στιγμή που ναυάγησε το σκάφος, πέρασαν 15 ώρες, όμως δεν αναπτύχθηκε καμία επιχείρηση έρευνας και διάσωσης. Στην πραγματικότητα, η διάσωση ξεκίνησε μετά το ναυάγιο. Ένα σκάφος το οποίο ήταν εμφανώς υπερφορτωμένο και δεν το πλησίασε καν ένα διασωστικό σκάφος όλες αυτές τις ώρες, παρά ορισμένα ιδιωτικά σκάφη, προκειμένου να δώσουν προμήθειες. Εκείνη την ώρα, δεν ήταν αυτό που ζητούνταν και απαιτούνταν για τη διάσωση αυτών των ανθρώπων».
Όπως ανέφερε η κ. Γαϊτάνου, «η RSA έχει αναλάβει 26 επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου, τόσο στη διαδικασία ασύλου, όσο και της δικαστικής διερεύνησης. Αυτή τη στιγμή, η προανακριτική εξέταση της υπόθεσης έχει ξανανοίξει από την εισαγγελία του Ναυτοδικείου. Στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου ενημερωθήκαμε ότι υπήρξε ένα σοβαρότατο θέμα κατά την ολοκλήρωση της πρώτης εξέτασης: δεν αναζητήθηκαν καθόλου ευθύνες στην ηγεσία του Λιμενικού Σώματος ή στα όργανα του Εθνικού Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης και του Κέντρου Επιχειρήσεων. Κι αυτό ενώ από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν σαφείς ευθύνες».
«Σαφείς ενδείξεις για 8 ανώτατα στελέχη του Λιμενικού Σώματος»
Αυτό που μεσολάβησε έκτοτε, όπως εξήγησε η ίδια, ήταν η ανακοίνωση του πορίσματος του Συνηγόρου του Πολίτη, όπου «προκύπτουν σαφείς ενδείξεις για 8 ανώτατα στελέχη του Λιμενικού Σώματος, καθώς διαπιστώθηκαν σοβαρότατες παραλείψεις και πράξεις που αφορούσαν την έρευνα και διάσωση».
Ακόμη ένα στοιχείο που προκύπτει από το επίμαχο πόρισμα, είναι ότι «αναδεικνύονται οι σοβαρές ελλείψεις στα αποδεικτικά στοιχεία που προσκομίστηκαν στην εισαγγελία. Για παράδειγμα, το σκάφος του Λιμενικού δεν κατέγραφε, επειδή οι κάμερές του δεν ήταν σε λειτουργία. Επίσης, δεν εξετάστηκαν εγκαίρως τα κινητά τηλέφωνα των λιμενικών που εμπλέκονταν στο ναυάγιο. Θυμίζω ότι αυτά τα κινητά κατασχέθηκαν αρκετούς μήνες μετά το ναυάγιο. Όπως διαπιστώθηκε, πολλά από αυτά τα κινητά, είχαν “καθαριστεί” ή ήταν σε κατάσταση που δεν μπορούσαν να εξεταστούν».
«Εδώ και μήνες έχει διακοπεί οικονομικό βοήθημα 75 ευρώ»
Αναφορικά με την κατάσταση που επικρατεί στις προσφυγικές δομές της χώρας, η κ. Γαϊτάνου υπογράμμισε ότι «οι συνθήκες επιδεινώνονται σημαντικά. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα, αναφορικά με τη ροή και διαχείριση της χρηματοδότησης. Πρόκειται για ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, από το ταμείο AMIF 2021-2027. Κι όμως, παρότι πρόκειται για ευρωπαϊκά κονδύλια, διαπιστώνεται μια πολύ σοβαρή διακοπή σε αυτές τις χρηματοδοτήσεις, που στην πραγματικότητα επιφέρει κατάρρευση των υπηρεσιών που παρέχονται».
Είναι χαρακτηριστικό ότι όπως εξήγησε η ίδια, «οι πρόσφυγες, όταν διαμένουν σε δομές, δικαιούνται ένα εξαιρετικά μικρό οικονομικό βοήθημα της τάξης των 75 ευρώ. Κανένας πρόσφυγας δεν το έχει λάβει από τον περασμένο Ιούνιο. Ταυτόχρονα, σε δομές όπως στη Σάμο, υπάρχει εδώ κα πάρα πολύ καιρό, σοβαρό θέμα με την παροχή πόσιμου και τρεχούμενου νερού, το οποίο ακόμη δεν έχει επιλυθεί».
«Εξαπλάσιες οι αφίξεις σε Κρήτη και Γαύδο την περσινή χρονιά»
Κι όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ οι προσφυγικές ροές βαίνουν αμείωτες: «πρόσφατα καταγράψαμε όλα τα περιστατικά αφίξεων στην Κρήτη και τη Γαύδο το 2024, όπου διαπιστώσαμε -επιβεβαιώνοντάς το από επίσημες ανακοινώσεις του Ελληνικού Λιμενικού-, ότι έφτασαν συνολικά περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι. Δηλαδή, έξι φορές περισσότεροι από όσους έφτασαν το 2023. Μάλιστα, το πρώτο τρίμηνο του 2025, έχουν ήδη καταγραφεί περισσότερες από 2.000 αφίξεις».
Το βασικότερο πρόβλημα, «είναι ότι δεν υπάρχει χώρος υποδοχής αυτών των ανθρώπων, ούτε στην Κρήτη, ούτε στη Γαύδο και στην πραγματικότητα, οι δήμοι είναι αυτοί που επιφορτίζονται με τα έξοδα. Πριν από περίπου ένα χρόνο, ο πρώην υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης, είχε δηλώσει ότι θα δημιουργηθούν χώροι φιλοξενίας. Ένα χρόνο μετά δεν έχουμε δει καμία κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να στοιβάζονται σε χώρους, όπου δεν υπάρχουν στοιχειώδεις συνθήκες αξιοπρεπούς διαμονής: κοιμούνται στο πάτωμα, χωρίς πρόσβαση σε ντουζ ή τουαλέτα, συχνά και χωρίς παπούτσια».
