Ο Ζακ Ντελόρ, ένας παθιασμένος υπέρμαχος της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ιδρυτής του σχεδίου ενιαίου νομίσματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέθανε στα 98 χρόνια, πλήρης ημερών.
Ο Γάλλος σοσιαλιστής υπηρέτησε ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ, για τρεις θητείες – περισσότερες από κάθε άλλο κάτοχο του αξιώματος – από τον Ιανουάριο του 1985 έως τα τέλη του 1994, σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών για την αναδυόμενη ένωση της Ευρώπης.
Η εποχή σημαδεύτηκε από συγκρούσεις οράματος μεταξύ φεντεραλιστών όπως ο Ντελόρ, που πίστευε με πάθος σε μια «ολοένα στενότερη ένωση» και της τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία αντιστάθηκε σθεναρά σε οποιαδήποτε μετατόπιση εξουσίας στις Βρυξέλλες.
Οι σχέσεις μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών προς το τέλος της θητείας της Θάτσερ, ειδικά για τα σχέδια για νομισματική ένωση, έγιναν τόσο ανταγωνιστικές που η Sun κυκλοφόρησε με το διαβόητο πρωτοσέλιδο με τίτλο: «Up Yours Delors».
Ο θάνατος του Ντελόρ ήρθε τρία χρόνια μετά την πλήρη έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2020, μετά από επίπονες διαπραγματεύσεις και 47 χρόνια ένταξης.
Ο Ντελόρ, ένας καθολικός συνδικαλιστής με υπόβαθρο στον οικονομικό σχεδιασμό, ήταν μια δύναμη στην καρδιά της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, που ακούραστα επεξεργαζόταν συμβιβασμούς μεταξύ των κρατών μελών για την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς, ενός από τα καθοριστικά επιτεύγματα της ΕΕ.
Επόπτευσε μια περίοδο ταχείας διεύρυνσης, με την 10μελή Ευρωπαϊκή Κοινότητα, όπως ονομαζόταν τότε, να αυξηθεί σε 12 με την προσχώρηση το 1986 της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και στη συνέχεια να προστεθούν η Σουηδία, η Αυστρία και η Φινλανδία το 1995.
Η εποχή σημαδεύτηκε από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την επανένωση της Γερμανίας, καθώς οι τεκτονικές πλάκες που στήριζαν τη σύγχρονη Ευρώπη μετατοπίστηκαν. Το μεταπολεμικό ιδανικό μιας ενοποιημένης ηπείρου -το όνειρο των φεντεραλιστών- άρχισε να μοιάζει αληθινό.
Η δέσμευση του Ντελόρ για μια ενωμένη Γερμανία οδήγησε σε στενό δεσμό με τον τότε Γερμανό καγκελάριο Χέλμουτ Κολ και βοήθησε να εδραιωθεί η γαλλογερμανική σχέση που παραμένει κρίσιμη για την ΕΕ.
Ποιος ήταν ο Ντελόρ
Όσοι δούλεψαν με τον Ντελόρ θυμούνται έναν άνθρωπο με ατελείωτη ενέργεια και ορμή που δεν φοβόταν να χάσει την ψυχραιμία του ή να κάνει οτιδήποτε μπορούσε για να πετύχει τη συμφωνία που πίστευε ότι ήταν δυνατή.
«Μου αρέσει ο Ντελόρ πάνω απ’ όλα για τη διάνοιά του. Είχε τον πιο τρομερό εγκέφαλο που έχω συναντήσει ποτέ», είπε γι ‘αυτόν τη δεκαετία του 1990 ο Πίτερ Σάδερλαντ, πρώην επίτροπος από την Ιρλανδία. «Αλλά ήταν εξαιρετικά στεσαρισμένος, σαν κουλουριασμένο ελατήριο».
Άλλοι περιγράφουν τον μικρόσωμο άντρα με βαριά γυαλιά και γκρίζα μαλλιά ως κάποιον ικανό να εφαρμόσει «αγένεια, φινέτσα, διορατικότητα και διπλωματική ικανότητα» ταυτόχρονα «ενώ υπόσχεται περισσότερα από όσα πραγματικά υπάρχουν».
Για τον εαυτό του, ο Ντελόρ είπε κάποτε: «Δεν κρύβομαι. Κάνω λάθη, χάνω την ψυχραιμία μου. Αλλά οι άνθρωποι λένε, “αυτός ο τύπος, είναι άνθρωπος”. Δεν θα γίνω ποτέ σπουδαίος πολιτικός γιατί δεν μπορώ να ανησυχώ για την εικόνα μου».
"google ad"
Ο Jacques Lucien Jean Delors γεννήθηκε στο Παρίσι το 1925 σε μια ευσεβή καθολική οικογένεια. Απέκτησε πτυχίο στα οικονομικά από τη Σορβόννη και ακολούθησε τον πατέρα του σε μια καριέρα στην κεντρική τράπεζα.
Μέλος συνδικάτου από νεαρή ηλικία και ένθερμος υπερασπιστής των εργασιακών δικαιωμάτων σε όλη του τη ζωή, ο Ντελόρ εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα τη δεκαετία του 1970, εξισορροπώντας προσεκτικά την πολιτική του με τη θρησκευτική του πίστη και την πίστη στην οικονομία της αγοράς.
Μετά από μια διετή θητεία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου ήταν επικεφαλής της επιτροπής οικονομικών υποθέσεων, υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικών, Οικονομικών και Προϋπολογισμού υπό τον Πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν, κερδίζοντας μια πρώτη θέση για τη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη στην αρχές της δεκαετίας του 1980.
Πορεία σύγκρουσης
Ως πρόεδρος της Επιτροπής από το 1985, ήταν πεπεισμένος για την ανάγκη δημιουργίας βαθύτερων οικονομικών και νομισματικών δεσμών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Αυτό το πάθος για ενσωμάτωση είναι που θα τον έβαζε σε τροχιά σύγκρουσης με τη Θάτσερ, η οποία έβλεπε στον Ντελόρ όλους τους κινδύνους ενός γαλλοκυριαρχούμενου ευρωπαϊκού υπερκράτους.
Η τρομερή εχθρότητά τους έφτασε στο τέλος το 1988, αφού ο Ντελόρ έκανε μια φιλοευρωπαϊκή ομιλία στο Βρετανικό Συνδικάτο, εχθρό του Θατσερισμού, προκαλώντας μια αυστηρή απάντηση από τη Θάτσερ σε μια ομιλία της στη Μπριζ εβδομάδες αργότερα.
Το θερμόμετρο ανέβηκε ξανά το 1990, όταν η κυβέρνηση της Θάτσερ βρισκόταν στα τελευταία της και η Βρετανία απομονωνόταν στην Ευρώπη.
Αμφισβητούμενη στο κοινοβούλιο για την πολιτική της για την Ευρώπη, η Θάτσερ είπε: «Ο πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ντελόρ, είπε… ότι ήθελε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να είναι το δημοκρατικό όργανο της Κοινότητας, ήθελε η Επιτροπή να είναι εκτελεστικό και ήθελε το Υπουργικό Συμβούλιο να είναι η Σύγκλητος. Όχι! Όχι! Όχι!»
Ο Ντελόρ εγκαινίασε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, η οποία ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση, και εγκαινίασε την ενιαία αγορά το 1993, αποχωρώντας τελικά τον Δεκέμβριο του 1994.
Αποφάσισε να μην είναι υποψήφιος για τη γαλλική προεδρία στις εκλογές του 1995 και παρέμεινε κυρίως απασχολημένος με ευρωπαϊκά ζητήματα, δημιουργώντας τη δική του ομάδα σκέψης, το Notre Europe, και υποστηρίζοντας ομάδες αφιερωμένες στον φεντεραλισμό.
Πακέτα Ντελόρ
Στο πλαίσιο οικονομικής σύγκλισης μεταξύ των χωρών μελών της ΕΟΚ ήρθε στην Ελλάδα το πρώτο πακέτο Ντελόρ (1988-1993). Τα πακέτα Ντελόρ που εξελίχθηκαν σε ΕΣΠΑ ήταν το αποτέλεσμα μίας μεγάλης μεταρρυθμιστικής πορείας την οποία οραματίστηκε ο Ζακ Ντελόρ. Η Ελλάδα, από τα πακέτα Ντελόρ εισέπραξε 9,63 δισ. ευρώ.
Κρίση χρέους
Μίλησε συχνά κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρώπης 2010-2013 για την πίστη του στο ενιαίο νόμισμα, το ευρώ, ενώ αναγνώριζε τα λάθη του ως ένα έργο που ξεκίνησε με ισχυρή πολιτική βούληση αλλά ανεπαρκές οικονομικό υπόβαθρο.