Πολλοί, από την εποχή Γιαννάκου ακόμα, είχαμε διαγνώσει την ανάγκη θεσμικών τομών στα Πανεπιστήμια. Το θεσμικό πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια και την έρευνα, παρά τη τεράστια συμβολή του στην αναγέννηση του ελληνικού πανεπιστημίου, χρειαζόταν επειγόντως τομές. Πολλοί, επίσης, είχαμε χαρακτηρίσει το «νόμο Διαμαντοπουλου» ως το λάθος φάρμακο για το ελληνικό πανεπιστήμιο, που θα χειροτέρευε την κατάσταση και θα συνέτεινε αποφασιστικά στην υποβάθμιση του. Οι στόχοι ήταν η εφαρμογή της Μπολόνια, η σημαντική μείωση των δημόσιών πόρων για τα πανεπιστήμια και την έρευνα, η συρρίκνωση τελικά του ελληνικού πανεπιστήμιου με το «Αθηνά» που ακολούθησε. Σήμερα, που ο Νόμος Διαμαντόπουλου βρίσκεται σε πλήρη εφαρμογή, είναι φανερό ότι χρειαζόμαστε μια μεταρρύθμιση, ιδιαιτέρα στις καταστάσεις κρίσης που ζούμε.
Η κατάσταση στα Πανεπιστήμια, έχει φτάσει στο «απροχώρητο». Συνεχείς συνταξιοδοτήσεις πανεπιστημιακών και προσωπικού, ανύπαρκτες προσλήψεις, και η υποχρηματοδοτήση έχουν ξεπεράσει κάθε ανεκτό όριο. Προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα καταργούνται η δίνονται για τελευταία φορά. Κτυπάμε πια κατευθείαν στο κόκαλο και δεν καίμε το λίπος όπως ισχυριζόταν επί υπουργίας Διαμαντοπουλου ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο ΕΜΠ διαλέγουν εργαστηριακές ασκήσεις όχι με βάση την εκπαιδευτική τους αξία αλλά με βάση το κόστος υλοποίησης τους ενώ, γενικότερα, στα εργαστήρια οι πόροι το 2013 για αγορά –συντήρηση εξοπλισμού ανέρχονται ~30% της αντίστοιχης δαπάνης του 2012. Η Μπολόνια σταδιακά εφαρμόζεται με κύριο χαρακτηριστικό την εφαρμογή διδάκτρων στο δεύτερο – προχωρημένο, κύκλο σποδών.
Το αποκορύφωμα είναι οι απολύσεις, στα πλαίσια των μνημονιακών μας υποχρεώσεων, περίπου 20% του μη διδακτικού προσωπικού στο σύνολο των Ελληνικών Πανεπιστήμιων. Σε κανένα άλλο τομέα της δημόσιας διοίκησης ούτε καν σε ΟΤΑ, υγεία οι απολύσεις δεν φτάνουν αυτό το δυσθεώρητο ποσοστό. Πολύ απλά τα Πανεπιστήμια δε θα μπορούν να λειτουργήσουν και βασικές υπηρεσίες όπως η φύλαξη, συντήρηση, ίσως και οι βιβλιοθήκες θα δοθούν τελικά σε ιδιώτες συμπιέζοντας τους ήδη πενιχρούς προϋπολογισμούς.
Δυστυχώς, χρειάστηκε να φτάσουμε στη κορύφωση της απεργίας για να στηρίξει η αριστερά, πολιτικά την απεργία. Τη μάχη για την προάσπιση του Πανεπιστήμιου έδωσαν τελικά μόνο τα 8 θιγόμενα πανεπιστήμια όπου ένας στους τρεις είναι τελικά στο κατάλογο των υπό διαθεσιμότητα – απολυμένων, γεγονός που είναι ασύμβατο με τη λογική και τις στοιχειώδεις αρχές δημόσιας διοίκησης. Μπροστάρης στον αγώνα το ΕΚΠΑ, με τη διοίκηση του, και το ΕΜΠ που χρόνια τώρα έχει διαμορφώσει μια ιδιαίτερη κουλτούρα διοίκησης που ξεπερνά κατά πολύ τις όποιες πρυτανικές αρχές. Ηρωικές μορφές, ξεχωριστά ο κάθε υπάλληλος του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ που εναντία στα κελεύσματα της Ομοσπονδίας τους για μια «λογική» απεργία ψήφιζαν υπέρ της συνέχισης της απεργίας σε αλλεπάλληλες Γενικές Συνελεύσεις και δε υπέκυψαν στις απειλές και τις τροπολογίες του κ. Αρβανιτοπουλου. Μαζί με την ΕΡΤ είναι οι μόνες πολιτικές μάχες που δεν κέρδισε η μνημονιακή κυβέρνηση Σαμαρά.
Ανήμπορος να καταλάβει το διακύβευμα ο Υπουργός Παιδείας. Άβουλες, οι διοικήσεις των υπόλοιπων πανεπιστήμιων. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς, διαδίδουν το γνωστό «μετά από τις ενέργειες μας σώθηκαν οι υπάλληλοι» και αδυνατούν να αντιληφτούν ή αποσιωπούν τα επερχόμενα διαδοχικά κύματα απολύσεων που έρχονται, το νέο «Αθηνά» και τελικά τη συρρίκνωση και υποβάθμιση του Πανεπιστήμιου.
Εν τω μεταξύ η ΙΕΚ-ποίηση των Πανεπιστήμιων συνεχίζεται, μετατρέποντας τα, σε σχολές επαγγελματικής κατάρτισης που συναγωνίζονται, συχνά ανεπιτυχώς, τα ιδιωτικά κολλέγια που φυτρώνουν στη χώρα. Πιστεύω, ότι στα επόμενα χρόνια η μεσαία τάξη της χώρας θα στέλνει μαζικά τα παιδιά της για πρώτο πτυχίο στην Ευρώπη, σαφή απόδειξη της υποβάθμισης του Ελληνικού Πανεπιστήμιου.
Μήπως ήρθε η ώρα να αναρωτηθούν, οι σημερινοί αρμόδιοι, αν «φοραει» αλεξίπτωτο το Ελληνικό Πανεπιστήμιο και να αλλάξουν ρότα;
Μανόλης Ντουντουνάκης
Τέως Πρόεδρος Π.Ο.Σ.Ε.ΔΙ.Π. Α.ΕΙ
(Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ειδικού & Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού ΑΕΙ)