Την αντίδραση του στην απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Ανδρέα Λοβέρδου να ζητήσει την επιστροφή στη Ρωσία το αρχείου του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Προξενείου που διατηρείται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, εκφράζει ο Παναγιώτης Σημανδηράκης Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης αρμόδιος για θέματα Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης & Απασχόλησης Περιφέρειας Κρήτης. Ο κ. Σημανδηράκης απέστειλε χθες επείγουσα επιστολή στον κ. Λοβέρδο για το όλο θέμα ζητώντας του να επανεξετάσει την από 14/10/2014 απόφαση του.
Συγκεκριμένα στην επιστολή του ο Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης Παναγιώτης Σημανδηράκης αναφέρει:
«Κύριε Υπουργέ, σχετικά με το από 14/10/2014 έγγραφο σας με θέμα «Αρχείο του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Προξενείου» προς την διευθύντρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους στο οποίο ζητούσατε: «Να προωθηθεί αμέσως η επιστροφή του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Αρχείου (ως πραγματικό και ουχί ως έννοια των Αρχείων) προκειμένου να σεβαστούμε την συμφωνία μας με τη Ρωσία» επιτρέψατε μου να σας επισημάνω τα εξής σημεία:
- Το αρχείο του Ρωσικού Προξενείου Χανίων παραδόθηκε στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης το 1924 με την υπογραφή του σχετικού επίσημου Πρωτοκόλλου Παράδοσης-Παραλαβής.
Το άρθρο 3 του Νόμου 1946/1991 ο οποίος διέπει την λειτουργία των Γενικών Αρχείων του Κράτους (6530) αναφέρει: «Η οποιαδήποτε εξαγωγή από τη Χώρα αρχείων κατά τις έννοιες του παρόντος νόμου δηλώνεται στα Γ.Α.Κ. Τα δηλωθέντα αρχεία, τα οποία χαρακτηρίζονται από την Εφορεία των Γ.Α.Κ. ως εθνικής σημασίας, απαγορεύεται να εξαχθούν από τη Χώρα. Οι παραβάτες της παραπάνω διάταξης τιμωρούνται με χρηματικό πρόστιμο μέχρι 2 εκατομμυρίων δραχμών».
Το Ρωσικό Αυτοκρατορικό Αρχείο, σύμφωνα με το άρθρο 7 περίπτωση ιστ’ του Ν. 1946/1991, αποτελείται από δημόσια έγγραφα, δεδομένου ότι πρόκειται για έγγραφα υπηρεσίας ξένου κράτους εγκατεστημένες στην ελληνική επικράτεια.
Επομένως, προκύπτει ρητή απαγόρευση εξαγωγής εγγράφων τα οποία χαρακτηρίζονται από την Εφορεία των Γ.Α.Κ. ως εθνικής σημασίας.
- Σχετικά με τον σεβασμό της συμφωνίας μας με την Ρωσία. Στο Πρωτόκολλο βασικών κατευθύνσεων συνεργασίας ΓΑΚ και Αρχείων Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΦΕΚ Α 182 1993) Συνεργασία με Ρωσία (Κρατικά Αρχεία) (56685) – επ’ ουδενί δεν προβλέπεται ανταλλαγή πρωτοτύπων αρχείων με την Ρωσική Ομοσπονδία. Αντιθέτως, στο άρθρο 2 του ως άνω Πρωτοκόλλου ρητά ορίζεται ότι «Τα Μέρη συμφώνησαν για την ισοβαρή ανταλλαγή αντιγράφων και μικροταινιών των αρχειακών εγγράφων που αναφέρονται στην περίοδο 1774-1914, τόσο για τον εμπλουτισμό των αρχείων τους όσο και για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των ερευνητών τους».
Επιπροσθέτως και ενισχυτικά, η ανταλλαγή αντιγράφων σύμφωνα με το Πρωτόκολλο, δεν δύναται να είναι μονομερής αλλά επιβάλλεται να είναι και ισοβαρής. Γεγονός που δεν προκύπτει βάση του εγγράφου με αρ. πρωτ. 310 17/10/2014 της Εφορείας των ΓΑΚ καθώς μέχρι σήμερα η Ρωσική πλευρά κρατεί τα αρχεία των Ελληνικών προξενείων των παρακάτω πόλεων: Αικατερίνοβαρ, Ανάπας, Βερδιάνσκια, Κενσκ, Ευπατορίας, Γιάλτας, Θεοδοσίας, Κερτ, Κισνούφ, Κιέβου, Γκέλεντσινγκ, Μαριούπολης, Μόσχας, Οδησσού, Πετρούπολης κ.ά.
Επομένως, στην περίπτωση επιστροφής του πρωτότυπου Αρχείου του Ρωσικού Προξενείου, παραβιάζεται κατάφορα το Πρωτόκολλο συνεργασίας ΓΑΚ και Αρχείων Ρωσικής Ομοσπονδίας, τόσο λόγω της μη προβλεπόμενης παράδοσης πρωτότυπου αρχειακού υλικού, όσο και για την μη τήρηση της ισοβαρίας μεταξύ των ανταλλαγών.
- Η Εφορία Γενικών Αρχείων του Κράτους έχει ήδη κατά το παρελθόν, με τις με αριθμό πρωτοκόλλου 183Α/ 19-11-2009, 342/14-09-2011, 310/17-10-2014 επιστολές- γνωμοδοτήσεις της, αποφανθεί αρνητικά σχετικά με την επιστροφή των Ρωσικών Προξενικών Αρχείων που έχουν κατατεθεί στα Κρατικά της Αρχεία.
- Η Διεθνής Σύμβαση της Βιέννης που διέπει το σύνολο των Προξενικών Σχέσεων (ΦΕΚ Α/150/23.7.1975) σε καμία διάταξή της δεν προβλέπει επιστροφή προξενικών αρχείων που έχουν κατατεθεί προς φύλαξη στα Κρατικά Αρχεία.
- Μια ενδεχόμενη απομάκρυνση του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Αρχείου ανοίγει τον ασκό του Αιόλου δημιουργώντας νομικό προηγούμενο, δεδομένου ότι, σημαντικά τόσο σε έκταση όσο και σε σπουδαιότητα τμήματα των Εθνικών μας Αρχείων αποτελούνται από δημόσια έγγραφα υπηρεσιών ξένων κρατών εγκατεστημένων στην ελληνική επικράτεια.
Κύριε Υπουργέ,
Αναντίρρητα, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους αποτελούν την ιστορική κιβωτό του τόπου μας και την πολυτιμότερη παρακαταθήκη για τους ιστορικούς ερευνητές αλλά και τον κάθε πολίτη ο οποίος αναζητά τα αδιάψευστα τεκμήρια και στοιχεία του παρελθόντος, που καθόρισαν το παρόν μας και διαμορφώνουν το μέλλον μας. Κάθε απόφαση που στερεί από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους τμήμα του φυσικού υλικού του αποτελεί εθνική μη αναστρέψιμη δυσμενής εξέλιξη.
Συνεκτιμώντας τα παραπάνω πέντε σημεία παρακαλώ όπως:
- Επανεξετάσετε την από 14/10/2014 απόφαση σας.
- Να ενισχύσετε με τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους την αναγκαία διαδικασία ψηφιοποίησης των Αρχείων που θα καταστήσει εφικτή την θεμιτή ανταλλαγή των Αρχειακών αντιγράφων, διασφαλίζοντας έτσι, την εφαρμογή της συμφωνίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην βάση του Πρωτόκολλου συνεργασίας ΓΑΚ και Αρχείων Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΦΕΚ Α 182 1993)».
