Την ώρα που η «βαριά βιομηχανία» του τουρισμού καταγράφει ρεκόρ, οι άνθρωποι που τη στηρίζουν βιώνουν έναν δύσκολο χειμώνα. Η κινητοποίηση έξω από τη ΔΥ.ΠΑ. Χανίων ανέδειξε τις στρεβλώσεις του νέου συστήματος επιδότησης, με τους εργαζόμενους να καταγγέλλουν πως η προπληρωμένη κάρτα και οι φορολογικές επιβαρύνσεις μετατρέπουν το επίδομα ανεργίας σε «φιλοδώρημα» περιορισμένης χρήσης.

Η εικόνα έξω από τα γραφεία της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥ.ΠΑ.) στα Χανιά, το πρωί της Τρίτης 16 Δεκεμβρίου, ήταν ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί στον κλάδο των εποχικά εργαζομένων. Μέλη του Σωματείου Επισιτισμού, του Σωματείου Ιδιωτικών Υπαλλήλων και του Συλλόγου Μουσικών ένωσαν τις φωνές τους, διεκδικώντας αξιοπρεπή διαβίωση κατά τους χειμερινούς μήνες.

Στο επίκεντρο της διαμαρτυρίας βρέθηκαν τα κριτήρια επιλεξιμότητας, οι καθυστερήσεις στις πληρωμές, αλλά κυρίως ο τρόπος καταβολής του επιδόματος. Ο Σήφης Αποστολάκης, μέλος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων ν. Χανίων και μέλος του Εργατικού Κέντρου, μιλώντας στην εφημερίδα μας, περιέγραψε μια πραγματικότητα που απέχει παρασάγγας από τις κυβερνητικές εξαγγελίες περί στήριξης της εργασίας, χαρακτηρίζοντας το ισχύον καθεστώς ως «παρωδία».

Η «παγίδα» της ρευστότητας και η προπληρωμένη κάρτα

Το μείζον ζήτημα που ταλανίζει χιλιάδες νοικοκυριά στην Κρήτη είναι η υποχρεωτική καταβολή του 50% του επιδόματος μέσω προπληρωμένης κάρτας. Σύμφωνα με τον κ. Αποστολάκη, η πρακτική αυτή δημιουργεί ασφυξία ρευστότητας στους δικαιούχους.

«Τα χρήματα δεν έρχονται στα χέρια μας πλήρως ως ρευστό. Μας εκδίδουν μια κάρτα και είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε αγορές μέσω αυτής από συγκεκριμένα καταστήματα», επισημαίνει ο συνδικαλιστής. Το αποτέλεσμα είναι οι άνεργοι να μπορούν να ψωνίσουν σε σούπερ μάρκετ ή να βάλουν καύσιμα, αλλά να αδυνατούν να καλύψουν ζωτικές υποχρεώσεις που απαιτούν μετρητά ή τραπεζική συναλλαγή.

«Δεν έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε τα τέλη κυκλοφορίας, το ενοίκιο ή ιατρικές πράξεις», τονίζει ο κ. Αποστολάκης, μεταφέροντας την αγωνία συναδέλφων του που του λένε χαρακτηριστικά: «Θέλω να τρέξω για τα παιδιά μου και εμένα σε γιατρούς και δεν έχω τα χρήματα».

Αυστηρότερα κριτήρια και φορολογική αφαίμαξη

Πέραν του τρόπου καταβολής, οι εργαζόμενοι βρίσκονται αντιμέτωποι και με τη σταδιακή αυστηροποίηση των προϋποθέσεων επιδότησης. Όπως προέκυψε και από τη συζήτηση με τον διευθυντή της τοπικής ΔΥ.ΠΑ., κ. Μιχελάκη, οι «κόφτες» αυξάνονται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι εποχικοί να μένουν εκτός νυμφώνος.

Παράλληλα, ο κ. Αποστολάκης έθιξε και το ζήτημα της φορολόγησης του επιδόματος, σημειώνοντας πως «ψαλιδίζεται ακόμα και ένα μέρος αυτών των λίγων χρημάτων», γεγονός που συρρικνώνει περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα σε μια περίοδο ακρίβειας.

Γραφειοκρατία και καθυστερήσεις εν μέσω εορτών

Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις σημαντικές καθυστερήσεις στην εκταμίευση των χρημάτων. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, απαιτούνται συχνά περισσότερες από 40 ημέρες για να πιστωθούν τα ποσά ή να φορτωθούν οι κάρτες.

Ειδικότερα για όσους δεν διαθέτουν κάρτα, η ταλαιπωρία είναι διπλή, καθώς εμπλέκονται σε έναν γραφειοκρατικό λαβύρινθο συνεννόησης μεταξύ ΕΛΤΑ και ΔΥ.ΠΑ. «Τρέχουμε στα ταχυδρομεία και ψάχνουμε να δούμε πού έχει πάει η κάρτα», περιγράφει ο κ. Αποστολάκης.

Με τα Χριστούγεννα να βρίσκονται προ των πυλών, η ανασφάλεια κορυφώνεται. «Όχι ότι θα κάνουμε τρελά έξοδα ή θέλουμε να αγοράσουμε χαβιάρι, αλλά ακόμα και τα βασικά είναι ζήτημα», σημείωσε ο κ. Αποστολάκης, συνοψίζοντας την πικρία ενός κλάδου που, ενώ αποτελεί την «ατμομηχανή» της οικονομίας το καλοκαίρι, τον χειμώνα αισθάνεται να οδηγείται στο περιθώριο.

Ο «χειμώνας της αγωνίας» για τους εποχικούς 

Η συζήτηση για το επίδομα ανεργίας τείνει να μετατραπεί σε μια μόνιμη επωδό για τους εργαζόμενους στον τουρισμό και τον επισιτισμό. Όπως επισημαίνει ο κ. Σήφης Αποστολάκης, μέλος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων, η μείωση της διάρκειας επιδότησης από τους πέντε μήνες, που ίσχυε παλαιότερα, στους τρεις μήνες σήμερα, έχει δημιουργήσει ένα δυσβάσταχτο οικονομικό κενό.

Η αριθμητική της καθημερινότητας για τον εποχικό υπάλληλο είναι αμείλικτη. Με το ταμείο ανεργίας να καλύπτει μόλις τρεις μήνες, η επιδότηση σταματά ουσιαστικά τον Ιανουάριο. Ωστόσο, η επόμενη μισθοδοσία —αυτή της νέας σεζόν— δεν θα φτάσει στα χέρια των εργαζομένων παρά μόνο στις αρχές Ιουνίου (αφού αφορά τα δεδουλευμένα του Μαΐου).

Αυτό το «νεκρό» διάστημα σχεδόν πέντε μηνών, κατά το οποίο δεν υπάρχει ούτε μισθός ούτε επίδομα, οδηγεί σε φαινόμενα οικονομικής ασφυξίας. «Γι’ αυτό πολλοί από εμάς αναγκάζονται να δανείζονται αριστερά και δεξιά, περιμένοντας στις γιορτές την “καλή χέρα” των παππούδων και των πατεράδων μας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αποστολάκης, περιγράφοντας μια συνθήκη εξάρτησης που δεν τιμά την «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας.

Οι «αόρατοι» εποχικοί του αεροδρομίου

Πέραν της χρονικής διάρκειας, η κινητοποίηση ανέδειξε και συστημικές στρεβλώσεις που αποκλείουν ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που έθεσε ο πρόεδρος του Σωματείου Ιδιωτικών Υπαλλήλων, Γιώργος Πυράκης, σχετικά με το προσωπικό στα καταστήματα αφορολογήτων ειδών (Duty Free) του αεροδρομίου.

Παρότι οι εργαζόμενοι αυτοί προσλαμβάνονται και εργάζονται με αμιγώς εποχικούς όρους, ακολουθώντας την κίνηση του αερολιμένα, οι εταιρείες δεν χαρακτηρίζονται νομικά ως εποχικές. Το αποτέλεσμα είναι η ΔΥ.ΠΑ. να τους αποκλείει από το ταμείο ανεργίας, αφήνοντάς τους ουσιαστικά εκτεθειμένους χωρίς καμία πρόνοια μετά τη λήξη της σύμβασής τους.

Εσωτερική κριτική και ηχηρές απουσίες

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κριτική που άσκησε ο κ. Αποστολάκης προς την ηγεσία του δικού του χώρου. Παρά τη σοβαρότητα των ζητημάτων και την πρόσκληση που είχε απευθύνει το Σωματείο Επισιτισμού για κοινή δράση, η διοίκηση του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων έλαμψε δια της απουσίας της.

«Δεν ήταν κανείς εκεί από τα επτά μέλη της διοίκησης. Είναι δυνατόν να μιλάμε για τόσο σοβαρά πράγματα και να μη βρεθεί ένας άνθρωπος;», διερωτήθηκε ο κ. Αποστολάκης, υπενθυμίζοντας πως οι αρχαιρεσίες που ανέδειξαν το νέο Δ.Σ. πραγματοποιήθηκαν μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Η απουσία αυτή, σε μια συγκυρία όπου άλλα σωματεία (Ιδιωτικών Υπαλλήλων, Μουσικών) έδωσαν το «παρών», εγείρει ερωτήματα για τα αντανακλαστικά και την αγωνιστική διάθεση της συνδικαλιστικής ηγεσίας του κλάδου, ανέφερε.

Ο στόχος της «ζύμωσης»

Η συνάντηση με τον διοικητή της τοπικής ΔΥ.ΠΑ., κ. Μιχελάκη, ολοκληρώθηκε με την κατάθεση υπομνημάτων από την «Ταξική Ενότητα» και τα υπόλοιπα σωματεία, και τη δέσμευση για προώθησή τους.

Οι εργαζόμενοι, ωστόσο, δεν τρέφουν αυταπάτες για άμεσες λύσεις-θαύματα. Όπως τονίζουν, στόχος της κινητοποίησης δεν ήταν μόνο η διοικητική διεκδίκηση, αλλά η κοινωνική «ζύμωση». Η ανάγκη, δηλαδή, να ανοίξει ο διάλογος για το πώς ένας κλάδος που παράγει τεράστια κέρδη, αφήνει το ανθρώπινο δυναμικό του με συμβάσεις που υπολείπονται των αναγκών και παροχές που συρρικνώνονται.

Η «Μεγάλη Φυγή» από τον Τουρισμό: Γιατί οι «ναυαρχίδες» της οικονομίας μένουν χωρίς πληρώματα

Η συζήτηση για τα κενά στο προσωπικό των ξενοδοχειακών μονάδων αποτελεί μόνιμο θέμα στην ατζέντα των εργοδοτικών φορέων τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η οπτική των εργαζομένων, όπως εκφράστηκε από τον κ. Σήφη Αποστολάκη, μέλος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Χανίων, φωτίζει την αθέατη πλευρά του προβλήματος: Η εποχικότητα, όταν δεν συνοδεύεται από ουσιαστική κρατική μέριμνα για τους χειμερινούς μήνες, καθιστά το επάγγελμα μη βιώσιμο.

Η απάντηση στο ερώτημα «γιατί δεν βρίσκουν προσωπικό» είναι, σύμφωνα με τον κ. Αποστολάκη, αποκαλυπτικά απλή. Όταν ένας κλάδος αδυνατεί να καλύψει τις βιοποριστικές ανάγκες ενός ανθρώπου για το σύνολο των 12 μηνών του έτους, η φυγή είναι μονόδρομος.

«Όταν ένας κλάδος σε πετάει στην ανεργία για τουλάχιστον πέντε με έξι μήνες τον χρόνο και δεν σου δίνει τη δυνατότητα να ζήσεις με ένα αξιοπρεπές ταμείο ανεργίας, τι περιμένουμε;» αναρωτιέται ρητορικά. Η εργασιακή ανασφάλεια του χειμώνα ακυρώνει τα όποια οφέλη του καλοκαιριού, ωθώντας τους εργαζόμενους να αναζητήσουν σταθερότητα σε άλλους τομείς της οικονομίας, ανεξαρτήτως ειδικότητας ή προϋπηρεσίας.

Το αίτημα για τα 600 ευρώ και η κατάργηση των «κόφτων»

Για τους εκπροσώπους των εργαζομένων, η λύση δεν βρίσκεται σε ευχολόγια, αλλά σε συγκεκριμένες θεσμικές παρεμβάσεις που θα καταστήσουν το επάγγελμα ξανά ελκυστικό. Η πρόταση που καταθέτουν είναι σαφής: αύξηση του επιδόματος ανεργίας στα 600 ευρώ και επέκταση της χρονικής του διάρκειας.

Το αίτημα αφορά την κάλυψη ολόκληρου του διαστήματος που απαιτείται μέχρι την επαναπρόσληψη του εποχικού υπαλλήλου, και όχι μόλις τριών μηνών όπως ισχύει σήμερα. Παράλληλα, ζητείται η άμεση κατάργηση των λεγόμενων «κόφτων» (προϋποθέσεων), ώστε κάθε εργαζόμενος στον κλάδο να έχει πρόσβαση στο δίχτυ ασφαλείας, χωρίς αποκλεισμούς.

Από την κουζίνα στο… σούπερ μάρκετ

Ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της κρίσης είναι η αποψίλωση του κλάδου από στελέχη υψηλής εξειδίκευσης. Ο κ. Αποστολάκης, όντας και ο ίδιος αρχιμάγειρας, μεταφέρει μια χαρακτηριστική και συνάμα αποκαρδιωτική εικόνα: Συνάδελφοί του, υψηλά στην ιεραρχία της κουζίνας, εγκαταλείπουν τις θέσεις ευθύνης για να εργαστούν σε σούπερ μάρκετ.

Η αιτία δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και βαθιά ψυχολογική. «Δεν αντέχω άλλο αυτή την ανασφάλεια, την πίεση και την αγωνία του χειμώνα», είναι η φράση που ακούγεται όλο και συχνότερα. Η ψυχολογική φθορά επιτείνεται κατά τη διάρκεια της σεζόν, καθώς η έλλειψη προσωπικού δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο εντατικοποίησης της εργασίας για όσους παραμένουν.

Η υποστελέχωση στα τμήματα μετατρέπει την εργασία σε εξαντλητικό αγώνα δρόμου, δημιουργώντας συνθήκες που ο κ. Αποστολάκης δεν διστάζει να χαρακτηρίσει ως «ζούγκλα» και «γαλέρα».

Το συμπέρασμα είναι αβίαστο: Όσο οι συνθήκες εργασίας και η χειμερινή διαβίωση παραμένουν αβέβαιες, η «αιμορραγία» του τουριστικού κλάδου δεν αναμένεται να σταματήσει, απειλώντας την ποιότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.