Της Ροδάνθης Κουμή
Κατά καιρούς, δημοσιεύονται άρθρα στον ελληνικό και ξένο τύπο για το Νίκο Καζαντζάκη. Άλλα είναι επικριτικά , αλλά εκθειάζουν το έργο του ,αλλά κρατούν μια ουδέτερη στάση ως προς το τι προσπάθησε να μας πει Ο Νίκος Καζαντζάκης, μέσα από αυτό..
Λογικό είναι ένας μεγάλος στοχαστής να έχει ακόμα “πολέμιους”- στο έργο του-αλλά και φανατικούς “φίλους” , ανά τον κόσμο..
Δεν θα πλατειάσω όπως κάνουν πολλοί . θα επιχειρήσω να εκφραστώ με λόγια απλά ,λιτά, για τον Μεγάλο δάσκαλο της Κρήτης:
Εγώ τον γνώρισα -μέσα από τα βιβλία του-στην τρίτη δεκαετία της ζωή μου. Μέχρι τότε, όχι ότι είχα άρνηση να διαβάσω το έργο του ,μα απλά δεν έτυχε ..Είχα όμως διαβάσει πριν ,όλο το έργο του Νίτσε ,είχα ασχοληθεί με την υπαρξιακή ψυχολογία μέσα από την μελέτη μου στο έργο του Γιάλομ. Πέρασαν από την ανάγνωση μου αρκετοί σπουδαίοι συγγραφείς ,αγάπησα την ρωσική λογοτεχνία την οποία ακόμα και τώρα, την θεωρώ φάρο της παγκόσμιας κληρονομιάς.
Το έργο του Καζαντζάκη, το γνώρισα μέσα από τον “Αλέξη Ζορμπά”. Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είχα ξαναδιαβάσει τέτοια πέννα ,τόσο δυνατή που σου τρυπάει την σκέψη ,να σου ανοίγει ορίζοντες ,να σου ξεκλειδώνει την ψυχή.. Η συνέχεια ήταν να διαβάσω όλο του το έργο , τα μυθιστορήματα του , την ποίηση του,τα θεατρικά μα και το μεγαλύτερο όλων αυτών την Ασκητική του.. Είδα λοιπόν ένα άνθρωπο βαθιά ανήσυχο ,αντιφατικό ,μηδενιστή(μηδένιζε και ξανάρχιζε από την αρχή), μα ολότελα διαφορετικό από τους άλλους: Και ως προς την γραφή του ,αλλά και ως προς την αλήθεια του..
Ναι! Είπε αλήθειες ο Νίκος Καζαντζάκης ,που πολλές φορές οι άνθρωποι δεν θέλουν να τις δουν γιατί φοβούνται…Εκεί βρίσκεται και το μυστικό του έργου του..
Βαθύτατα θρησκευόμενος ,δεν συνάντησα πουθενά ένα “άθεο” ,όπως τον χαρακτηρίζουν μερικοί…Αντίθετα ,πάλευε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωή του να βρει τον θεό! Το ίδιο δεν κάνουμε και εμείς, οι απλοί άνθρωποι ; Δεν τον ψάχνουμε καθημερινά στο κάθε τι; Στην κάθε ανάσα που παίρνουμε;
Η τελευταία του κουβέντα στην σύζυγο του Ελένη Καζαντζάκη λίγο πριν πεθάνει ήταν : “εγώ δεν βρήκα τον θεό μα οι άλλοι θα τον βρουνε”!! Τόσο βαθιά ανάγκη Τον είχε !Όχι άθεος λοιπόν. Δεν του ταιριάζει τέτοιος χαρακτηρισμός!.
Επίσης, πολλοί λένε ότι δεν έφερε τίποτε καινούργιο ,επηρεάστηκε από τα ταξίδια του ,από τους μεγάλους φιλόσοφους και ότι το έργο του είναι αντιγραφικό.
Ο Ζορμπάς, οι Αδερφοφάδες, το Όφις και Κρίνος, το Τόντα Ράμπα, ο Βραχόκηπος ,ο Καπετάν Μιχάλης ,είναι αντιγραφικά; η” μήπως είναι μερικά από τα δεκάδες δικά του, και μόνο δικά του συγγράμματα;
Μα και πάλι ποιος δημιουργός δεν είναι αυτός που ψάχνει από την ματιά της ζωής να εμπνευστεί και να γράψει; Όσοι είναι αγιάτρευτοι γραφιάδες ,το ξέρουν καλά αυτό ..εμπνέονται ακόμα και από μια πεταλούδα που πετά!
Έτσι και ο Καζαντζάκης διάβασε, έμαθε, ταξίδεψε, είδε! Και μας μετάφερε σωστά την αγωνία του ανθρώπου και τις γνώσεις που αποκόμισε από άλλους κόσμους..
Δεν έκλεψε τίποτα και από κανένα.. Για αυτό παραμένει ο πρώτος παγκοσμίως Έλληνας, μεταφρασμένος σε εβδομήντα γλώσσες και ο πρώτος συγγραφέας με τεράστια επιρροή στην σκέψη του αναγνώστη!
Οι επικριτές του έργου του, καλά θα κάνουν να τον μελετήσουν σε βάθος και να δουν την ανθρώπινη υπόσταση του. Ο κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος ,που φιλοσοφεί την ζωή του, έχει μέσα του ένα Καζαντζάκη!