Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ – HIPPOCRATES
(Κως 460 – Λάρισα 370 π.Χ.)
«Πατέρας της ιατρικής», ο πρώτος μεγάλος επιστήμονας ιατρός και διδάσκαλος της ιατρικής, αφιλάργυρος, αρχιερέας του Ασκληπιείου της Κω. Μαθήτευσε στον πατέρα του Ασκληπιάδη, αλλά και στον Γοργία, Πρόδικο και Δημόκριτο, ασκήθηκε στην ιατρική σχολή της Κω και της Κνίδου, ασχολήθηκε με τη θεραπεία των ασθενειών και των λοιμών και περιηγήθηκε Πόντο, Σκυθία, Θράκη, Θάσο, Σμύρνη, Πέργαμο, Αίγυπτο, Μακεδονία, Θράκη, Λάρισα και Αθήνα, μυήθηκε δε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Το έργο του περιέχει όχι μόνο ολόκληρη την ιατρική της εποχής του, αλλά και τις βάσεις της νεώτερης ιατρικής. Στηρίζεται στα τέσσερα στοιχεία του κόσμου (αήρ, πυρ, γη, ύδωρ), στις τέσσερις ιδιότητες των σωμάτων (ψυχρό, ξηρό, θερμό, υγρό), στα τέσσερα σωματικά υγρά (αίμα, φλέγμα, κίτρινη και μαύρη χολή). Η νόσος από το αρχικό στάδιο της ανομοιομορφίας εξελίσσεται στην πάλη μεταξύ των στοιχείων και φτάνει στην κρίση. Η θεραπεία προϋποθέτει ορθή διάγνωση και αποκατάσταση της κατά φύση μείξης των στοιχείων.
Έργα: Όρκος, Νόμοι, Περί αρχαίας ιητρικής, Περί ιητρού, Περί τέχνης, Περί ευσχημοσύνης, Παραγγελίαι, Αφορισμοί, Περί ανατομίας, Περί καρδίης, Περί σαρκός, Περί αδένων, Περί οστέων φύσεως, Περί γονής, Περί φύσεως πεδίου, Περί τροφής, Περί διαίτης, Περί διαίτης υγιεινής, Περί αέρων, υδάτων και τόπων, Περί χυμών, Περί κρίσεων, Προγνωστικόν, Προρρητικόν, Περί παθών, Περί νούσων, Περί ιεράς νούσου, Περί διαίτης οξέων, Κατ’ ιητρίον, Περί ελκών, Περί αιμορροΐδων, Περί των εν κεφαλή τραυμάτων, Περί αγμών, Περί άρθρων εμβολής, Περί όψιος, Περί παρθένων, Περί γυναικείης φύσεως, Περί γυναικείου Α΄, Β΄, Περί οδοντοφυίης, Ποικίλα, Επιστολαί, Επιβώμιος.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. F. Manitii Calvi, Hippocratis Octoginta Volumina, Romae (1525), Aldi, Opera omnia, Venetis (1526), Littre (1830-1861), Darenberg, V. Wilamovitz, Fucks, Κοραής], Απολλόδωρος, Ερατοσθένης, Φερεκύδης, Σωρανός, Σουίδας, Τζέτζης, Γαληνός, Hippocratis genus, vita, dogma, M.D. Kalapothakes, An essay on Hippocrates, 1857, H. Diels, F. Collier, Oath and Law of Heppocrates, 1910, G. Lichtenhaeler, La Medicine hippocratique, 1957, W.D. Smith, Hippocratic tradition, 1979, Fr. Lopez, Il pensiero olistico di Ippocrata, 2004, A.E. Hauson, Hippocrates, The greek miracle in medicine, 2006, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Αρ. Κούζη), Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ανδριάντας, Κω, Προτομή, Λούβρο, Παρίσι, Προτομή, Έπαυλη Αλμπάνi, Ρώμη, Νομίσματα, Κω, Ο Ιπποκράτης αρνούμενος τα δώρα του Αρταξέρξη, πίνακας, Α.Λ. Ζιροντέ, 1792, Μουσείο Ιατρικής, Παρίσι.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Ο μεν βίος βραχύς η δε τέχνη μακρά» (Ιπποκράτης).
** ** **
Άλλοτε ταύτιζαν την ιστορία με την αφήγηση των πολιτικών και στρατιωτικών γεγονότων, περιόριζαν την ιστορία στην απλή εξιστόρηση των γεγονότων, έμεναν στην επιφάνεια των μεταβολών του κόσμου και της κοινωνίας. Άλλοι όμως ιστορικοί προχωρούσαν στην διερεύνηση των αιτίων της κάθε αλλαγής, στην εξαγωγή συμπερασμάτων, στην έρευνα της πορείας των κοινωνιών γενικότερα. Ύστερα πέρα από τα γεγονότα της πολιτικής και του πολέμου, άρχισαν να εξιστορούνται οι αλλαγές στη φιλοσοφία, στην επιστήμη, στην τέχνη. Η φιλοσοφία της ιστορίας και η ιστορία της φιλοσοφίας διακρίθηκαν. Το ίδιο και η ιστορία της θρησκείας, η ιστορία της τέχνης, η ιστορία της επιστήμης. Η ιστορία της ηθικής, η ιστορία των θεσμών, η ιστορία της οικονομίας. Κάθε κοινωνικό φαινόμενο απόκτησε έτσι την ιστορία του. Η ιστορία του πολιτισμού ενοποίησε τις επιμέρους ιστορίες, δίδοντας έμφαση στα κοινά πολιτιστικά και πολιτισμικά στοιχεία των κοινωνιών. Η ιστορία σχετίζεται περισσότερο με τη φιλοσοφία, η κοινωνιολογία με την αξιολογία. Η πρώτη με το ζήτημα του είναι, η δεύτερη με το αίτημα του πώς πρέπει να είναι.