Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΜΑΞ ΣΤΙΡΝΕΡ – MAX STIRNER
(Μπαϋρόιτ 1806 – Βερολίνο 1856)
Φιλολογικό ψευδώνυμο του γερμανού συγγραφέα Γκάσπαρ Σμιθ. Θεωρητικός της αριστεράς, εγελιανός φιλόσοφος και δημοσιογράφος, έζησε σε εποχή ανόδου του φιλελευθερισμού, του σοσιαλισμού και του μηδενισμού. Από τους κυριότερους στοχαστές του εγωϊστικού αναρχισμού, επηρεασμένος από τον Φίχτε και τον Φόϋερμπαχ. Στηρίζεται στην πεποίθηση ενός πεπερασμένου εμπειρικού «εγώ» που αποτελεί την κινητήρια δύναμη κάθε ανθρώπινης πράξης σε μια διαδικασία διάλυσης, μέσα σε μια κοινωνία ενώσεως των εγωϊστών, που διαθέτουν, σε αντίθεση με την παραδοσιακή ελευθερία, την αυτοκατοχή τους για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους, χρησιμοποιώντας τον κόσμο και τον άνθρωπο ως ιδιοκτησία τους. Το έργο του αποτέλεσε αντικείμενο δριμείας κριτικής, ξεχάστηκε και ξαναφάνηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και έκτοτε αποτέλεσε πρότυπο για τους μεταγενέστερους αναρχικούς και επέδρασε σε πολλούς διανοητές. Παραγνωρισμένος στη ζωή του, εργάστηκε ως καθηγητής και έμπορος και πέθανε πάμπτωχος.
Έργα: Οι λανθασμένες αρχές της παιδείας μας, ή Ουμανισμός και ρεαλισμός (1842), Τέχνη και θρησκεία (1842), Το άτομο και η ιδιοκτησία του (1844), Ιστορία της αντίδρασης (1852).
Βιβλιογραφία: Marx – Engels, Η γερμανική ιδεολογία, 1845-1846, Alb. Levy, Stirner and Nietzsche, 1904, Henri Arvon, Aux sources de l’ existentialisme Max Stirner, 1954, R.W.K. Paterson, The nihilistic egoist Max Stirner, 1971, B.A. Laska, Ein dauerhafter dissident, Eine wirkungsgeschichte des einzigen, 1996, A.M. Koch, Max Stirner, The last hegelian or the first poststructuralist, 1997, Ζήσης Σαρίκας, Στίρνερ και Νίτσε, Τα όρια του μηδενισμού, 2008, Βικιπαίδεια.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΜΑΞ ΣΤΙΡΝΕΡ, ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ Η ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΟΥ
* * *
Ουσιαστικά η ελευθερία της Ορθοδοξίας είναι μια θεωρία και μια πρακτική του αναρχισμού, της πίστης σε μια πραγματικότητα χωρίς κανένα περιορισμό και της δράσης μέσα σ’ έναν κόσμο χωρίς καμιά εξουσία. Είναι αξιοπρόσεκτη η άποψη του Μαξ Στίρνερ “ο Χριστός δεν περίμενε καμιά σωτηρία από την αλλαγή των συνθηκών… Δεν ήταν επαναστάτης αλλά εξεγερμένος… Δεν τον ένοιαζε η πτώση του κράτους αλλά η δική του έξαρση” (Ο Μοναδικός και το δικό του). Η άρνηση της εξωτερικής εξουσίας, πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής, πνευματικής, διαγράφεται στην περίφημη φράση του Χριστού, “ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ” (Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ΚΒ΄ 21). Αλλά αυτή η απελευθέρωση συνδέεται ταυτόχρονα και με την άρνηση κάθε εσωτερικής δουλείας. Την εγκατάλειψη της αμαρτίας και την προσκόλληση προς το πνεύμα του Κυρίου “οὗ δὲ τὸ πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία” (Παύλος, Β΄ Προς Κορινθίους, 17). Εκεί “ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας, δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ ἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον” (Παύλος, Προς Ρωμαίους, ΣΤ΄ 22).