Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΚΗΤΣ – JOHN KEATS
(Λονδίνο 1795 – Ρώμη 1821)
Ο τελευταίος μεγάλος άγγλος ρομαντικός ποιητής, παρά τη σύντομη ζωή του, πάσχοντας από κληρονομική φυματίωση, εγκατέλειψε τις ιατρικές σπουδές του και ασχολήθηκε με την ποίηση και τη λατρεία της ομορφιάς και της αλήθειας, φίλος του Σέλλεϋ και λάτρης της αρχαίας ελληνικής ομορφιάς. Η ποίησή του διακρίνεται για την αισθητική της τελειότητα, με την οποία αναπλάθει αρχαίους μύθους, εκφράζοντας την προσωπική, φιλοσοφική στάση του. Οι αισθησιακές εικόνες, η λυρική μελαγχολία και το τρυφερό πάθος των Ωδών του Κητς, άσκησαν μεγάλη επιρροή στους μεταγενέστερους ποιητές. Η αισθητική του θεωρία περί της αρνητικής ικανότητας που αναπτύσσει στις επιστολές του, αναφέρεται στην κατανόηση του αβέβαιου μυστηρίου της ζωής και στην αμφιβολία να φτάσει κανείς στην πράξη και στη λογική, αφού τα πάντα δεν μπορούν να επιλυθούν παρά μόνο στη φαντασία, μεταξύ πραγματικότητας και δυνατότητας της ύπαρξης.
Έργα: Στο Λόρδο Βύρωνα (1814), Στο θάνατο (1814), Ελπίδα (1815), Ωδή στον Απόλλωνα (1815), Πρωτοδιαβάζοντας τον Όμηρο (1816), Ύπνος και ποίηση (1816), Ποιήματα (1817), Βλέποντας τα Ελγίνεια μάρμαρα (1817), Ενδυμίων (1818), Λάμια (1818), Υπερίων (1818), Ωδή σε μια ελληνική υδρία (1818), Ισαβέλλα (1818), Όθων ο Μέγας (1819), Ωδή σε ένα αηδόνι (1819), Ωδή στη ψυχή (1819), Ωδή στην μελαγχολία (1819), Ωδή στο φθινόπωρο (1819), Ρόμπιν Χουντ (1820), La belle dame sans merci (1819).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Horace Elisha Scudder, The complete poletical works and letters of John Keats, Boston (1899), Jack Stillinger, Complete poems, Harvard University press (1982)], C.A. Brawn, The life of John Keats, 1937, R. Gittings, John Keats inheritage, 1964, Nathan Scot, Negative capability, Studies in the new literature and the religions situation, 1969, Lilach Lachman, History and temporalization of space, Keat’s Hyperion poems, 1984, Ralf Richarson, The poetry of Keats, 1996, Andrew Motion, Keets, 1997, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου (άρθρ. Δ.Σ.Δ.), Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Προσωπογραφία, Will. Hilton, 1839, Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΤΖΩΝ ΚΗΤΣ, ΩΔΗ ΣΕ ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΔΡΙΑ
** ** **
Γνώμες για την Ελλάδα:
“Graecia capta ferum victorem cepit. Η Ελλάδα νικημένη, νίκησε τον άγριο κατακτητή.” (Οράτιος).
“Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο είναι για τον κόσμο η Ελλάδα” (Γκαίτε).
“Όπως τα άνθη στολίζουν τα γη και τα αστέρια τον ουρανό, έτσι και η Αθήνα κοσμεί την Ελλάδα και η Ελλάδα την οικουμένη” (Χέρντερ).
“Και τίποτε άλλο αν δεν υπήρχε από την Ελλάδα, ο Παρθενώνας είναι ικανός να αποδείξει με τον πιο εύγλωττο τρόπο ότι μέγας λαός κατοικούσε κάποτε σ’ αυτή τη χώρα” (Σίλλερ).
“Είμαστε όλοι έλληνες! Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα… Η μορφή και το πνεύμα του ανθρώπου έφτασαν στην τελειότητά τους εκεί.” (Σέλλεϋ).
“Οι αξίες του ελληνικού πολιτισμού παραμένουν άφθαστα πρότυπα” (Μαρξ).
“Οι έλληνες ακτινοβολούν με μια λάμψη δυνατότερη παρά ποτέ. Ανακάλυψαν πράγματι τους κυριότερους τύπους του φιλοσοφικού πνεύματος στους οποίους όλες οι μεταγενέστερες γενεές δεν πρόσθεσαν τίποτα το ουσιαστικό” (Νίτσε).
“Το ελληνικό έθνος έχει την ηγεμονία του πολιτισμού της ανθρωπότητας… Οι έλληνες υπήρξαν ανέκαθεν φιλελεύθεροι και ελευθερωτές και ουδέποτε κατακτητές. Η ελληνική φυλή βρίσκεται υψηλότερα από κάθε άλλη διότι έχει το προνόμιο να είναι η μητέρα της ελευθερίας και κάθε πολιτισμού” (Βιλάμοβιτς).
“Η Ελλάς είναι μοναδικό παράδειγμα έθνους που συγκροτήθηκε κατά τους φυσικούς νόμους. Έχει κοινότητα καταγωγής, ηθών, γλώσσας και αδιάσπαστη ενότητα και συνέχεια με τις αναμνήσεις ενδόξου παρελθόντος. Το έθνος αυτό είναι προικισμένο με ζωτικότητα που του επιτρέπει να αντισέκεται και να αντέχει και στις μεγαλύτερες καταστροφές. Δοκίμασε τρεις κατακτήσεις, κάθε μία από τις οποίες φαινόταν όταν θα το εξαφάνιζε για πάντα! Και όμως εμφανίσθηκε πάντοτε στην ιστορική σκηνή, αν όχι με την πρώτη λάμψη του, αλλά τουλάχιστον ως άξιου προσοχής, εξ’ αιτίας γνωρισμάτων που δεν είναι εύκολο και ορθό να παραγνωρίζομε” (Μπρυνέ ντε Πρεσλ).
“Ας επισκεφθούμε την πατρίδα θαυμαστού λαού ο οποίος αν και πριν από πολλούς αιώνες κατέπεσε και υποδουλώθηκε από τους βαρβάρους, φαίνεται εν’ τούτοις προορισμένος να ανυψώσει και πάλι με τα προϊόντα της διανοίας και τα έργα των χειρών του στις χώρες του ιδεώδους του σύγχρονου κόσμου, ο οποίος κυλιέται στο βούρκο του υλισμού. Δυο και τρεις φορές το κατόρθωσε μέχρι σήμερα και η θαυμαστή τελειότητα των έργων του ασφαλώς εγγυάται ότι και πάλι θα το επιτύχει” (Ιάκωβος Φάλκε).
“Ο ελληνικός λαός και σήμερα ζει και ακμάζει διατηρώντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, τη γλώσσα του καθώς και τη συνοχή του παρά τον έντονο ατομικισμό. Εκτός ίσως από τους κινέζους, είναι ζήτημα αν υπήρξε άλλος λαός με τέτοια εμμονή και διάρκεια. Στη μακρά ιστορία του τρεις φορές τουλάχιστον ανέλαβε την παγκόσμια πολιτιστική ηγεσία: στην όψιμη μυκηναϊκή περίοδο, στα κλασικά χρόνια και στην εποχή της ακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας!” (Ε. Μπλέγκεν).