Πνευματικό Ημερολόγιο (Σημειώσεις για τον 21ο αιώνα): ΑΡΙΣΤΙΠΠΟΣ Ο ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ

Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης

ΑΡΙΣΤΙΠΠΟΣ Ο ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ – ARISTIPPUS
(Κυρήνη περ. 435-355 π.Χ.)

Αρχαίος έλληνας φιλόσοφος, μαθητής του Σωκράτη και διδάσκαλος φιλοσοφίας, ο πρώτος επί χρήμασι, στις Συρακούσες, στην Κυρήνη και αλλού. Φαίνεται πως έζησε στην αυλή του Διονυσίου στις Συρακούσες και του Σατράπη Αρταφέρνη στις Σάρδεις, πριν επιστρέψει οριστικά στην πατρίδα του. Ιδρυτής της λεγόμενης κυρηναϊκής ή ηδονικής σχολής, διακήρυξε ότι η ηδονή, πρωτευόντως υλική και σωματική, δευτερευόντως ηθική και πνευματική, αποτελεί το αγαθό, ενώ ο πόνος το κακό, ταυτίζοντας την ηδονή με την αρετή. Η ηδονή αυτή όμως πρέπει να ελέγχεται από το λόγο και εξευγενίζεται από την παιδεία. Το πρότυπο του Αριστίππου, ο άνθρωπος που διαθέτει εσωτερική ελευθερία και ο κοσμοπολίτης, αποτέλεσε ζητούμενο της φιλοσοφικής του σχολής μέχρι την εποχή των Πτολεμαίων και επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους.

Έργα: Διάλογοι, Επιστολαί.

Βιβλιογραφία: [Έκδ. Erich Mannebach, Aristippi et Cyrenaicorum fragmenta, Leiden, Köln (1961)], Ξενοφών, Απομνημονεύματα, Πλάτων, Φίληβος, Θεαίτητος, Διογένης Λαέρτιος, Φιλοσόφων Βίοι, Βιτρούβιος, De architectura, Will. Smith, The dictionary of Greek and Roman biography and mythology, 1810, E. Antoniades, Aristipp und die Kyrenaiker, 1916, C.J. Classen, Aristippos, 1958, Internet encyclopedia of philosophy.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Να αρπάζεις κάθε στιγμή και να τη χαίρεσαι γιατί μόνο αυτή μάς ανήκει» (Αρίστιππος Κυρηναίος).

ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΡΙΣΤΙΠΠΟΣ ΚΥΡΗΝΑΙΟΣ, ΔΙΑΛΟΓΟΙ

** ** **

Αντικείμενο της ηθικής είναι τα δεδομένα της ηθικής πραγματικότητας, η ηθική εμπειρία, αυτό που δείχνει το ηθικό χρέος, τον ηθικό νόμο, την ηθική ενέργεια του ανθρώπου.
Το ηθικό γεγονός είναι μία παγκόσμια πραγματικότητα. Αυτή η πραγματικότητα επιβάλλεται στον καθένα με την εξωτερική και εσωτερική πείρα του. Και η ηθική εκφράζεται με μια ποικιλία ιδιαίτερων και συχνά αντίθετων μορφών κατά εποχές και κατά λαούς.
Για την εξέταση αυτών των μορφών της ηθικής μπορούμε να χρησιμοποιήσομε τρεις δρόμους. Πρώτον, να θεωρήσομε ότι το ηθικό σύμπαν έχει μια τάξη, μια αίσθηση, μια έννοια υπεράνω των αισθητών εμφανίσεών του. Δεύτερον, ότι το ηθικό φαινόμενο είναι άτακτο, χωρίς έννοια, κυριαρχούμενο από έναν τυφλό ντετερμινισμό. Τρίτον, ότι μια ηθική τάξη δημιουργείται αργά στον κόσμο, είτε από τη φύση, τον Θεό, είτε από τον άνθρωπο.