Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΔΑΛΑΪ ΛΑΜΑ – DALAI LAMA
(Τάκτσερ – Άμντο, Θιβέτ 1935-)
Ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης του Θιβετιανού βουδισμού (Λαμαϊσμού), που ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα από το Διδάσκαλο Τσονν α-πα και επεκτείνεται στη Μογγολία, Δυτική Κίνα, Μπουτάν και Σικκίμ. Θεωρείται θεία υπερφυσική διάνοια, ενσάρκωση του Βούδα και ειδικότερα εκπρόσωπος του Μποντισάτβα Αβαλοκιτεσβάρα, που είναι μορφή του ελέους του Βούδα. Εγκαλλώπισμα μεγαλειότητος, Γιαμ Τσο (ωκεανός αρετών). Μετά τη βραχεία πολιτική ανεξαρτησία του Θιβέτ (1742-1959) και την κατάληψή του από τους κινέζους, ο τελευταίος σημερινός Δαλάι Λάμα ο 14ος Τεντζίν Γκουάτσο, σπουδαία πνευματική προσωπικότητα της εποχής μας, συγγραφέας με πάνω από ογδόντα βιβλία και παγκόσμια αναγνώριση, βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 1989, παραμένει εξόριστος στην Ινδία, συμβολική ενσάρκωση του θιβετιανού έθνους. Υποστηρίζει την πολιτική της μη βίας και τη μετατροπή του Θιβέτ σε μια ζώνη ειρήνης.
Έργα: My Land and my people (1962), The opening of the wisdom eye (1966), The buddhism of Tibet and the key to the Middle Way (1975), Universal responsibility and the good heart (1977), Kindness, clarity and insight (1984), Trancedent wisdom (1988), The meaning of life (1990), The path to enlightenment (1995), The way to freedom (1995), The political philosophy of his holiness the Dalai Lama (1998), The little book of Buddhism (1999), Η πρόκληση της νέας χιλιετίας (2001), The universe in a single atom, The convergence of science and spirituality (2005).
Βιβλιογραφία: The new physics and cosmology, Dialogues with Dalai Lama, H.E. Richardson, Tibet and its history, 1962, Tsering Shakya, The Dragon in the Land of snows,
1999, H.G. Mullin, The fourteen Dalai Lama, A sacred legacy of reincarnation, 2001, Pico Iyer, The open road, The global journey of the fourteenth Dalai Lama, 2008, Βικιπαίδεια.
Κινηματογράφος: Kundun, Martin Scorseze, 1997, (Τ.Th. Tsarong).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΔΑΛΑΪ ΛΑΜΑ, THE LITTLE BOOK OF BUDDHISM
** ** **
Στις Ινδίες ο αυτόχθονας σουμεροδραβιδιανός πολιτισμός συγχωνεύεται με την παράδοση των άριων κατακτητών. Η ανιμιστική έννοια της μετανάστευσης της ψυχής, του περάσματος από το ένα σώμα στο άλλο μετά θάνατο, εμπεριέχεται μέσα στον πολυθεϊσμό με τον Βαρούνα, υπέρτατο Θεό, τον Βράχμα, τον Βισνού και τον Σίβα. Κάθε προσωπικό εγώ-μόριο του Βράχμαν (Άτμαν) είναι ένα μόριο του κακού που εξατομικεύεται στη διάρκεια των διαδοχικών υπάρξεων. Η ινδική ηθική, όπως παρουσιάζεται στα ιερά βιβλία Βέδδες και Ουπανισάδες, δεν είναι παρά η ορθολογιστική συνειδητοποίηση με τη βοήθεια της Γιόγκα, της ταυτότητας Βράχμαν – Άτμαν. Έτσι ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να υπερπηδήσει την ατομικότητά του, εγκαταλείποντας κάθε εγωϊσμό, κάθε πάθος, κάθε επιθυμία και φθάνοντας στην κατάσταση του Νιρβάνα να απορροφηθεί μέσα στην απόλυτη παγκόσμια ενότητα. Ο βραχμανισμός αρχικά και ο ζαϊνισμός και κυρίως ο βουδισμός αργότερα, εισάγουν στην ηθική την ιδέα της σωτηρίας με την απόσπαση από τον ατομισμό του “εγώ”. Ο ζαϊνισμός έχει ασκητικό χαρακτήρα που σχεδόν προτρέπει στην αυτοκτονία. Ο βουδισμός διατυπώνει μια αρνητική ηθική, που θυμίζει τον εβραϊκό Δεκάλογο και μια θετική ηθική, που προαναγγέλει το χριστιανικό ιδεώδες της ανθρώπινης αδελφοσύνης. Υποταγή στον πόνο, συμμετοχή στον πόνο του κόσμου, συγγνώμη, θυσία του εαυτού μας, λύτρωση της καρδιάς. Στην Πρόκληση της Νέας Χιλιετίας, ο 14ος Δαλάι Λάμα απαντά με μια πρόσκληση για την πνευματική και ηθική αφύπνιση της ανθρωπότητας. Για την εσωτερική ευτυχία, την αρμονία μέσα στην ευρύτερη κοινωνία των όντων, στο σύμπαν που σαν ζωντανός οργανισμός εξαρτάται από την ισορροπία των κυττάρων του. Για την αυθεντική ευτυχία της εσωτερικής ειρήνης, της μέριμνας για τους άλλους, της ηθικής, της αρετής, της συμπόνοιας, της αγάπης.
