Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΝΤΕ ΣΑΝΤ – MARQUIS DE SADE
(Παρίσι 1740 – Σαραντόν 1814)
Περίφημος γάλλος συγγραφέας, εκφραστής της νευρωτικής και ανατρεπτικής φύσης των φιλελεύθερων και φυσιοκρατών φιλοσόφων του Διαφωτισμού. Ο ακόλαστος βίος τον οδήγησε στη φυλακή και τελικά, μετά από ένα λίβελο κατά της Ιωσηφίνας, στο φρενοκομείο του Σαραντόν. Ο σαδισμός, που περιγράφεται με καταπλητική τόλμη και ωμό ρεαλισμό, προκάλεσε τεράστια κατάπληξη στην εποχή του, και αντιμετωπίστηκε υπό το πρίσμα της ψυχοπαθολογίας, μεταγενεστέρως όμως, με την εμφάνιση του κινήματος του υπερρεαλισμού, χαιρετίστηκε από πολλούς λογοτέχνες ως διεκδίκηση της απόλυτης ελευθερίας απέναντι στους κοινωνικούς περιορισμούς. Πάντως ο Σαντ, συγκρουόμενος με την απαρασάλευτη κοινωνική συμβατικότητα και την ανερχόμενη ωφελιμιστική αντίληψη, αποτελεί το προϊόν της σύγκρουσης, των αντιφάσεων και των ακροτήτων της εποχής του.
Έργα: Διάλογος μεταξύ ενός ιερέως και ενός ετοιμοθάνατου (1782), Οι 120 ημέρες των Σοδόμων (1782-1785), Ζυστίν ή Οι δυστυχίες της αρετής (1787), Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ (1795), Αλσίνη και Βαλκούρ (1795), Η νέα Ιουστίνη και η ιστορία της αδελφής της Ιουλιέτας (1797), Τα εγκλήματα του έρωτος (1800), Αδελαΐδα ντε Μπρούνσβικ, Πριγκίπισσα του Σαξ (1812), Η Μαρκησία ντε Γκάνζ (1813), Η μυστική ιστορία της Ισαβέλλας της Βαυαρίας (1813), Historiettes, Contes et Fabliaux, 1926.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. G. Bataille, Oeuvres complètes (1954)], Iwan Bloch, Marquis de Sade, His life and work, 1899, Pierre Klossowski, Sade, mon prochain, 1947, Walter Drummond, Philosopher of Evil, The life and works of the Marquis de Sade, 1962, Ronald Barth, Sade, Fourier, Loyola, 1971, Th. Moore, Dark eros, The imagination of Sadism, 1996, Octavio Paz, An erotic beyond, Sade, 1998, Caral. Warman, Sade, From materialism to pornography, 2002, Norbert Sclippa, Pour Sade, 2006, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Προσωπογραφία, C.A. Fhilippe van Loo, 1761.
Κινηματογράφος: Salo or 120 giornate di Sodoma, Πιερ Πάολο Παζολίνι, 1975, (Paolo Bonacelli).
ΚΕΙΜΕΝΑ:ΝΤΕ ΣΑΝΤ, Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟ ΜΠΟΥΝΤΟΥΑΡ (ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ)
** ** **
Σήμερα ολιγαρχικά πολιτεύματα με την τυπική έννοια δεν υπάρχουν. Άσχετα βέβαια με το γεγονός ότι πολλά λεγόμενα δημοκρατικά πολιτεύματα, είναι στην ουσία ολιγαρχικά, αφού εξυπηρετούν τα συμφέροντα ορισμένης μερίδας.
Η σημασία της μοναρχίας του καιρού μας είναι πολύ μικρή. Η ύπαρξη αυτού του πολιτεύματος συνδέεται με την εποχή των πρώτων κοινωνιών. Η μοναρχία είναι θεσμός που ξεκίνησε από τη θεοκρατική μορφή, όταν το ανθρώπινο λογικό πάλευε ανάμεσα στη μαγεία και στην αθλιότητα. Έπειτα, στη φεουδαρχική εποχή, η μοναρχία μεταμορφώθηκε σε δικαίωμα ιδιοκτησίας της χώρας και αργότερα, χάρη στην εξέλιξη των εθνικών ιδεών, ο μονάρχης παρουσιάστηκε σαν προσωποποίηση του έθνους. Στην τελική φάση εμφανίστηκε απλά σαν το ανώτατο όργανο τους κράτους.
Εκεί όπου παραμένει σήμερα παίζει ρόλο διακοσμητικό. Γιατί όπου δοκίμασε να αντιταχθεί στο λαϊκό ρεύμα, έπεσε και εξαφανίστηκε. Η μοναρχία, παρά την όποια θετική της συνεισφορά στην πορεία δημιουργίας των εθνικών κρατών, αποτελεί τη γκρίζα όψη της ιστορίας. Και χρειάστηκαν αγώνες πολλών αιώνων για να περιορισθεί από την απολυταρχία στη συνταγματική μοναρχία και από κει στη βασιλευόμενη δημοκρατία. Μοναρχία σήμανε επικράτηση της αντίδρασης, πολιτική, οικονομική και κοινωνική καθυστέρηση, φραγμό στην πρόοδο.
Η εγελιανή αντίληψη της μοναρχίας βασίζεται στην ιδέα του κράτους ως αποκορύφωση της ανάπτυξης της ελευθερίας, ως του επίγειου θεού που μπορεί να επιβάλλει απεριόριστα καθήκοντα στους υπηκόους του. Το πρωσσικό υπαλληλικό κράτος του 1821 αποτελούσε το έλλογο κράτος, σύνθεση της αρχαίας ελληνικής πόλης και του προτεσταντικού χριστιανισμού. Ο Έγελος διαψεύθηκε στη Πρωσία όπως ο Πλάτων διαψεύθηκε στη Σικελία.